به گزارش تجارت نیوز، در حالی که کانادا در یک دهه گذشته میلیاردها دلار از منابع مالی خود را صرف توسعه انرژی‌های پاک و مقابله با تغییرات اقلیمی کرده است، گزارش تازه‌ای از موسسه فریزر (Fraser Institute) نشان می‌دهد که بازده اقتصادی این هزینه‌ها بسیار کمتر از انتظار بوده است. به گفته این موسسه، دولت فدرال و چهار استان بزرگ کشور، انتاریو، آلبرتا، کبک و بریتیش کلمبیا طی ده سال گذشته حدود ۱۵۸ میلیارد دلار برای پروژه‌های سبز هزینه کرده‌اند، اما تنها حدود ۶۸ هزار شغل ایجاد شده است. به بیان ساده‌تر، هر شغل در اقتصاد سبز کانادا به‌طور میانگین حدود ۲.۳۲ میلیون دلار هزینه برای مالیات‌دهندگان داشته است.
نتایج ناامیدکننده پس از یک دهه سرمایه‌گذاری سنگین
طبق یافته‌های دو گزارش منتشرشده از سوی موسسه فریزر، برنامه‌های کلان دولت‌های کانادایی برای گذار به اقتصاد کم‌کربن نه‌تنها نتوانسته‌اند وعده‌های اشتغال‌زایی خود را محقق کنند، بلکه در زمینه کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای نیز تاثیر چشمگیری نداشته‌اند.
المیرا علی‌اکبری، مدیر منابع طبیعی این موسسه، می‌گوید: «دولت‌ها و فعالان محیط‌زیست سال‌ها وعده داده‌اند که اقتصاد سبز می‌تواند منبع اشتغال و رفاه جدیدی برای کانادا باشد، اما پس از یک دهه و صرف بیش از ۱۵۸ میلیارد دلار از پول مالیات‌دهندگان، این وعده‌ها محقق نشده است.»
رشد ۳۸ برابری هزینه‌های فدرال در دوران ترودو
داده‌های این تحقیق نشان می‌دهد که حمایت مالی دولت فدرال کانادا از اقتصاد سبز از ۶۰۰ میلیون دلار در سال‌های ۲۰۱۴-۲۰۱۵ به ۲۳ میلیارد دلار در سال‌های ۲۰۲۴-۲۰۲۵ رسیده است. یعنی افزایشی ۳۸ برابری در عرض یک دهه.
محققان در این بررسی، حوزه‌هایی چون فناوری‌های پاک، خودروهای برقی (EV) و زیرساخت شارژ، نوسازی ساختمان‌ها و برنامه‌های بهره‌وری انرژی را ارزیابی کرده‌اند.
اما با وجود این سرمایه‌گذاری عظیم، نتایج چندان مثبت نبوده است. در یک نمونه مشخص، پس از پایان بسیاری از یارانه‌های فدرال و استانی در اوایل سال ۲۰۲۵، فروش خودروهای برقی در کانادا تقریبا به نصف کاهش یافت. این افت شدید فروش، به‌دلیل ضعف زیرساخت‌های شارژ، عدم قطعیت در سیاست‌گذاری و نبود تقاضای واقعی مصرف‌کنندگان رخ داد.
هم‌زمان، روی‌کارآمدن دوباره دونالد ترامپ در ایالات متحده و لغو بسیاری از برنامه‌های سبز دولت بایدن، بر جهت‌گیری سیاست‌های زیست‌محیطی کشورهای دیگر از جمله کانادا نیز تاثیر گذاشت.
جزئیات هزینه‌های فدرال و استانی
طبق گزارش موسسه فریزر، مجموع بودجه فدرال برای برنامه‌های اقتصاد سبز در طول دهه گذشته ۶۶.۲ میلیارد دلار بوده است و در صورت لحاظ کردن تورم سال ۲۰۲۴، این رقم به ۷۰.۵ میلیارد دلار می‌رسد.
تنها پرداخت‌های تشویقی برای اقدامات اقلیمی و تخفیف‌های مالیات کربن بین سال‌های ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۵، ۴۲.۱ میلیارد دلار از این مبلغ را تشکیل داده‌اند.
از سوی دیگر، هزینه‌های سبز دولت‌های استانی نیز افزایش چشمگیری داشته است: از ۲.۲ میلیارد دلار در سال‌های ۲۰۱۴-۲۰۱۵ به ۱۰.۶ میلیارد دلار در سال‌های ۲۰۲۴-۲۰۲۵، یعنی تقریبا پنج برابر.
در میان استان‌ها، انتاریو بیشترین سهم را داشته و طی دهه گذشته ۵۱.۲ میلیارد دلار هزینه کرده است. جالب اینکه ۸۶.۸ درصد از این هزینه‌ها به برنامه‌های مربوط به کاهش قیمت برق اختصاص یافته است که پس از حذف تدریجی انرژی زغال‌سنگ و تصویب قانون انرژی سبز انجام شد.
نقد موسسه فریزر: انتخاب برندگان و بازندگان
جیک فاس، مدیر مطالعات مالی موسسه فریزر، در گفت‌وگویی با پایگاه خبری «هاب» گفته است: «این نمونه دیگری است از اینکه وقتی دولت‌ها سعی می‌کنند با مداخله مستقیم، برندگان و بازندگان بازار را مشخص کنند، در نهایت شغل‌ها و مزایای اقتصادی وعده‌داده‌شده ایجاد نمی‌شود.»
وعده‌های ترودو و واقعیت اقتصاد
جاستین ترودو، نخست‌وزیر سابق کانادا، بارها تاکید کرده بود که گذار به اقتصاد کم‌کربن، آینده‌ای شکوفا برای همه کانادایی‌ها رقم خواهد زد. جاستین ترودو در سال ۲۰۲۱ گفته بود: «اگر برنامه‌ای برای مقابله با تغییرات اقلیمی نداشته باشید، برنامه‌ای برای ایجاد شغل و رشد اقتصادی نیز نخواهید داشت.»
اما آمارها خلاف این ادعا را نشان می‌دهد. هزینه‌های گسترده سبز نه‌تنها رشد اقتصادی قابل‌توجهی ایجاد نکرده‌اند، بلکه کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای کانادا نیز ناچیز بوده است. براساس داده‌های رسمی دولت فدرال، بین سال‌های ۲۰۲۲ تا ۲۰۲۳ میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای تنها ۰.۹ درصد کاهش یافته است.
هزینه‌های سبز و دستاوردهای محدود
این مطالعه تاکید دارد که تحلیل آن شامل همه برنامه‌ها و مقررات مرتبط با اقتصاد سبز نبوده است و بر اساس «فرضیات محافظه‌کارانه» انجام شده است.
با این حال، حتی در این چارچوب محدود نیز نتیجه نهایی نشان می‌دهد که بازده اقتصادی و زیست‌محیطی سرمایه‌گذاری‌های سبز کانادا بسیار کمتر از وعده‌های سیاست‌گذاران بوده است.
تغییر جهت دولت کارنی؛ تمرکز بر رقابت‌پذیری و جذب کربن
اکنون دولت جدید مارک کارنی، نخست‌وزیر فعلی و فرستاده سابق سازمان ملل در امور اقلیمی و مالی، قصد دارد مسیر هزینه‌های سبز را اصلاح کند. کارنی با فاصله گرفتن از سیاست‌های ترودو، مالیات کربن را حذف کرده و وعده داده که پروژه‌های انرژی را تسریع کند.
مارک کارنی در گفت‌وگویی با بلومبرگ نیوز اعلام کرد: ما باید در مبارزه با تغییرات اقلیمی مؤثر باشیم و هم‌زمان اقتصاد خود را رشد دهیم. چیزی که واقعاً می‌تواند انتشار گازهای گلخانه‌ای را کاهش دهد، جذب و ذخیره کربن است.
به گفته کارنی، بودجه فدرال آینده شامل طرحی با عنوان «استراتژی رقابت‌پذیری اقلیمی» خواهد بود؛ برنامه‌ای که قرار است با تمرکز بر سرمایه‌گذاری، هم کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و هم رشد اقتصادی را دنبال کند.
درخواست برای بازنگری در سیاست‌های هزینه‌ای
المیرا علی‌اکبری در گفت‌وگویی دیگر با وب‌سایت The Hub تاکید کرده است: «ما باید مطمئن شویم که کانادایی‌ها در برابر پولی که هزینه می‌شود، ارزش واقعی دریافت می‌کنند. تاکنون نتایج چنین چیزی را نشان نمی‌دهد. دولت‌ها باید در مورد یافته‌های این گزارش تأمل کنند و طرح‌های پرهزینه‌ای را که بازده ناچیزی دارند، بازنگری کنند.» او خواستار ارزیابی مجدد و کاهش ابتکارات پرهزینه دولت‌ها در حوزه سبز شد تا منابع مالی کشور به شکل کارآمدتری صرف شود.
نتایج این گزارش تصویری متفاوت از شعارهای سیاسی و وعده‌های پر زرق و برق ارائه می‌دهد: کانادا در طول یک دهه گذشته ۱۵۸ میلیارد دلار برای اقتصاد سبز هزینه کرده است، اما تنها ۶۸ هزار شغل جدید به‌وجود آمده است. در حالی که هدف اصلی این سرمایه‌گذاری‌ها ایجاد اشتغال پایدار، رشد اقتصادی و کاهش چشمگیر انتشار کربن بود، داده‌ها نشان می‌دهد که بازده واقعی بسیار کمتر از انتظار است.
اکنون دولت جدید به رهبری مارک کارنی با چالش بزرگی روبه‌روست: چگونه می‌توان میان پایداری زیست‌محیطی و کارایی اقتصادی تعادل برقرار کرد. پاسخ به این سؤال، جهت آینده اقتصاد سبز کانادا را تعیین خواهد کرد.
