کلاهبرداری با دام سودهای نجومی/ راه میان‌بر کسب ثروت وجود ندارد!

به گزارش تجارت‌نیوز ، کارشناسان بارها در مورد کلاهبرداری پانزی هشدار داده‌اند؛ طرح‌هایی که وعده سودهای ثابت و بالای ماهانه می‌دهند و افراد را به سرمایه‌گذاری همراه با عضوگیری از دیگران دعوت می‌کنند. با وجود این، یک کارشناس فناوری اطلاعات معتقد است که در شرایط اقتصادی بد، همیشه احتمال فریب خوردن افراد وجود دارد. علیرضا بزرگمهری تاکید می‌کند باید ساختارهای نظارتی و اجرایی برای جلوگیری از این نوع کلاهبرداری وجود داشته باشد.

آمارها نیز در این مورد قابل توجه‌اند. اخیرا سرهنگ اکبر نصرتی، رئیس پلیس فتای انتظامی آذربایجان‌غربی اعلام کرده است که در سال 1401 جرایم سایبری نسب به سال قبل از آن 19 درصد افزایش داشته‌اند. به گفته او، جرایم اقتصادی 41 درصد از این نوع فعالیت‌های مجرمانه را تشکل می‌دهند.

چندی پیش هم سرهنگ علی‌محمد رجبی، رئیس مرکز تشخیص و پیشگیری پلیس فتا در گفتگویی با فارس، کلاهبردای پانزی را از جمله شگردهای کلاهبرداران سایبری دانست. او تبلیغات فراوان در شبکه‌های اجتماعی با وعده بازگشت سریع و زیاد سرمایه به سرمایه‌گذاران را از جمله ویژگی‌های این نوع کلاهبرداری برشمرد. این مقام مسئول توضیح داد که کلاهبرداران پانزی برای مدت کوتاهی به سرشاخه‌های خود سود می‌پردازند اما بعد از مدتی این روند را متوقف می‌کنند. این جاست که اصل سرمایه افراد ناپید شده و دیگر هم اثری از کلاهبرداران پیدا نمی‌شود.

تکرار مداوم نام پروژه‌های پانزی

در سال‌های اخیر، نام‌های زیادی در فضای رسانه‌ای کشور مطرح شده‌اند که همگی به نوعی کلاهبرداری پانزی محسوب می‌شوند. از OpenSoil گرفته که پلیس فتا در اردیبهشت خبر از انهدام باند آن داد، تا کریپتولند و یونیک فاینانس که طرح‌های قدیمی‌تر این حوزه هستند. این روزها، رسیدگی به پرونده موسوم به کینگ مانی نیز در جریان است که سایت ایران هشدار، آن را از جمله پروژه‌های پانزی دانسته‌ است.

همین امروز، دادستان عمومی و انقلاب تهران از اجرای حکم پرونده کثیرالشاکی «دهکده آبی پارس» و پرداخت کامل ردِ مال به همه یک‌هزار و ۲۴۸ مال‌باخته این پرونده خبر داد. آنگونه که ایرنا گزارش داده است، دو شرکت «دهکده آبی پارس» و «آینده سازان سرزمین من» بدون تأیید بانک مرکزی، وجوه مردم را دریافت و با وعده پرداخت سودهای هنگفت بانکی، موجب اغوا و فریب مالباختگان شدند. این جملات نشان می‌دهد که هر دو شرکت به نوعی در حال کلاهبرداری پانزی بوده‌اند.

در واقع اکنون شرایط به گونه‌ای است که با وجود اطلاع‌رسانی زیاد در این حوزه، هنوز هم افرادی هستند که در دام اینگونه کلاهبرداران می‌افتند. به ویژه که معمولا طراحان هر طرح جدیدی که در این حوزه قد علم می‌کند، مدعی می‌شوند فعالیت‌شان با موارد پیشین متفاوت است؛ دیگران پانزی بودند اما آنها از این اتهام مبری هستند. بزرگمهری، کارشناس فناوری اطلاعات معتقد است با صرف چنین ادعایی نمی‌توان مطمئن شد که یک پروژه سرمایه‌گذاری «پانزی» نیست؛ به گفته او طرح‌های پانزی ویژگی‌های مشترکی دارند که افراد باید از آنها آگاه باشند.

وعده سودهای نجومی و دعوت به تشکیل شبکه

بزرگمهری به تجارت‌نیوز می‌گوید: فعالیت‌های پانزی معمولا ساختاری شبکه‌ای و هرمی دارند. آنها سود غیرمتعارفی را به مخاطبان خود پیشنهاد می‌کنند تا افراد را به عضوگیری و گسترش شبکه تشویق کنند.

او می‌افزاید: با شکل‌گیری شبکه‌ای به شکل یک هرم، سود هر لایه از سرمایه لایه بعد پرداخت می‌شود. تا زمانی که عضوگیری و تشکیل لایه‌های جدید ادامه داشته باشد، پرداخت سود نیز تداوم خواهد داشت. اما در نهایت زمانی می‌رسد که این روند کند یا متوقف شده و پرداخت سود نیز با مشکل مواجه می‌شود.

جای خالی ساختار کنترلی و رصدکننده

این کارشناس فناوری اطلاعات، ضمن اینکه بر افزایش آگاهی مردم نسبت به طرح‌های پانزی تاکید می‌کند، معتقد است که با توجه به شرایط اقتصادی موجود کشور همیشه امکان فریب خوردن افراد وجود دارد. به اعتقاد او، باید نهادهای نظارتی‌ای وجود داشته باشند که از این موضوع ممانعت کنند؛ هم در شکل سیستم‌های هشداردهنده و هم در قالب برخوردهای بازدارنده و قانونی.

بزرگمهری توضیح می‌دهد: در دنیا مراجع و نهادهای پیش‌گیرانه برای نظارت بر فعالیت‌های مشکوک مالی و جلوگیری از اقداماتی مانند کلاهبرداری پانزی وجود دارد اما در ایران ساختار کنترلی مشخصی برای رصد فعالیت‌های پانزی و برخورد با آنها پیش‌بینی نشده است.

راهکار سریعی برای سود نجومی وجود ندارد!

این کارشناس فناوری اطلاعات تاکید می‌کند: در نبود چنین نهادهایی شهروندان باید هشیاری خود را افزایش دهند. چرا که هیچ راهکار سریعی برای رسیدن به سودهای نجومی وجود ندارد. کسب ثروت از راه میان‌بر ممکن نیست.

بزرگمهری می‌افزاید: همه ساختارهایی که افراد را به فعالیت‌های شبکه‌ای تشویق می‌کنند باید از وزارت صمت مجوز داشته باشند. افراد در مواجهه با هر مجموعه‌ای که ادعای بازاریابی شبکه‌ای دارد اما مجوز فعالیت را دریافت نکرده است، می‌توانند فرض را بر پانزی بودن آن بگذارند.

او ادامه می‌دهد: طرح‌های پانزی، معمولا کاربر را دعوت به عضوگیری و تشکیل لایه‌های بعدی می‌کنند. همچنین وعده پرداخت سود ثابت ماهانه نیز از جمله ویژگی‌های مهم آنها است. در حالی که تنها نهادهایی مجاز به پرداخت سود به این شکل هستند که مجوز آن را داشته باشند از جمله بانک و موسسه مالی و اعتباری.

شکایت کنید!

زمانی که افراد در دام کلاهبرداری‌های پانزی می‌افتند و در اصطلاح مال‌باخته نام می‌گیرند، معمولا با وعده‌های دوباره از سوی کلاهبرداران در مورد تداوم پرداخت سود، از شکایت صرف نظر می‌کنند. آنها نگرانند که با دستگیری مجرم و بسته شدن حساب او، شانس دریافت سرمایه خود را بیش از پیش از دست بدهند.

بزرگمهری در این مورد توضیح می‌دهد: هر زمان که افراد به این یقین رسیدند که قربانی کلاهبرداری پانزی شده‌اند، نباید در شکایت تردید کنند. تاخیر در این زمینه، هم زمان احقاق حق خود مالباختگان را طولانی‌تر می‌کند و هم باعث گرفتار شدن افراد بیشتری در دام کلاهبرداران می‌شود.

به گفته بزرگمهری، حتی اگر افراد موفق به دریافت سود خود شوند، این موفقیت را به قیمت از بین رفتن سرمایه لایه‌های بعدی به دست آورده‌اند. در نتیجه بهترین روش در چنین شرایطی، مراجعه به مراجع قانونی از جمله پلیس فتا است.

استعلام فعالیت‌های بازاریابی شبکه‌ای

به گزارش تجارت‌نیوز، پلیس فتا در سایت خود تاکید کرده است که هیچ مجموعه‌ای در کشور مجوز فعالیت هرمی ندارد اما برخی شرکت‌ها با دریافت مجوز، بازاریابی شبکه‌ای انجام می‌دهند.

این نهاد، سایتی را برای مشاهده فهرست اسامی مجموعه‌هایی که به صورت قانونی در حال بازاریابی شبکه‌ای هستند، معرفی کرده است که البته بسیاری مواقع فعال نیست. اما افراد می‌توانند با ارسال پیامکی حاوی نام شرکت مورد نظر خود به شماره 30006082، فعالیت قانونی آن را استعلام کنند.

همچنین پلیس فتا، در سایتی با عنوان ایران هشدار در مورد فعالیت شرکت‌های هرمی اطلاع‌رسانی می‌کند.

گزارش‌های بیشتر در حوزه استارتاپ و فناوری اطلاعات را در صفحه استارتاپ تجارت‌نیوز بخوانید.