کلان‌شهرها به زباله‌دان خودروهای برقی بی‌کیفیت تبدیل می‌شوند/ دغدغه وزیر صمت؛ رزومه‌سازی یا برقی‌سازی تاکسی‌رانی؟

به گزارش تجارت‌نیوز، هفته گذشته عباس علی‌آبادی، وزیر صمت، با حضور در برنامه ویژه خبری اخبار شبانگاهی روی آنتن زنده تلویزیون اعلام کرد که احتمالا در هفته‌های اول آذرماه تاکسی‌های برقی به‌ تدریج وارد تهران شوند. در مجموع مقرر شده تا آخر سال ۱۰۰ هزار تاکسی برقی در شهرهای بزرگ تردد داشته باشند. 

این صحبت‌های وزیر صمت واکنش ‌های بسیاری در بین فعالان و کارشناسان صنعت خودرو در پی داشت. با این حال با گذشت 13 روز از آذر ماه و وعده وزیر صمت هنوز خبری از ورود تاکسی‌های برقی به کشور نیست. 

در این بین روابط عمومی اتحادیه تاکسی‌رانی درباره‌ الحاق خودروهای برقی به ناوگان اظهار بی‌اطلاعی کرد تا مشخص شود وعده جدید علی‌آبادی بدون هیچ‌گونه هماهنگی با نهادهای مربوطه مطرح شده است. همچنین معاون حمل و نقل ترافیک شهرداری تهران نسبت به این موضوع پاسخ‌گو نبود.

از جمله چالش‌های مهم در بحث استفاده از خودروهای برقی به‌عنوان تاکسی در شهرها باید به تامین و فراوانی ایستگاه‌های شارژ سریع در سطح شهر، قیمت برق مصرفی از سوی این خودروها، تفاوت قیمت کرایه با دیگر تاکسی‌ها با موتور درون‌سوز، فرهنگ‌سازی و آموزش تاکسی‌رانان و مردم و همچنین قیمت خرید این خودرو ها توسط تاکسی‌رانان و … اشاره داشت.

فارغ از این مسائل، با مفروض دانستن واردات 100 هزار تاکسی برقی به کشور، این پرسش را هم باید مطرح کرد که آیا صنعت برق ایران توانایی تامین و توزیع برق را برای این خودروها دارد یا خیر؟ 

گرچه بیشتر کارشناسان و حتی مسئولان در پیگیری این موضوع، ادعای وزیر صمت را بی‌اساس می‌دانند، اما هیچ‌کدام تمایلی به انجام مصاحبه رسمی نشان ندارند و قصد ندارند با وزارت صمت گلاویز شوند. 

تاکسی‌های برقی؛ خودروهای کارنامه پرکن

مانی حدادی، فعال بازار خودرو، به تجارت‌نیوز گفت: تاکسی‌های برقی ظاهر زیبایی دارند و در دنیای سیاست کارنامه‌پرکن هستند و باعث بزرگ‌نمایی در عملکرد دولتمردان می‌شوند. از این رو با شرایط حاکم بر صنعت خودروی ایرانی به جز پرکردن کارنامه وزیر صمت، کارکرد دیگری برای واردات تاکسی‌های برقی نمی‌توان متصور بود.

وی در رابطه با حرکت به سمت خودروهای برقی توضیح داد: ایران یکی از بزرگ‌ترین ذخایر گاز دنیا را در اختیار دارد. همچنین تحقیقات و نظریه‌پردازی‌ها نشان داده که اگر خودروهای بنزینی به سمت گازسوزشدن حرکت کنند حجم عظیمی از مصرف بنزین در کشور کاهش پیدا می‌یابد؛ اما با توجه به تجارب میدانی، گازسوز کردن خودروها را باید یک تجربه شکست‌خورده دانست؛ چراکه هزینه‌های آن بیش از آورده‌هایی است که بر جای می‌گذارد. به‌رغم مزیت قیمتی سوخت گاز، اما مالکان خودروها تمایلی برای گازسوز کردن خودروهایشان ندارند. خودروسازان نیز استقبالی نسب به گازسوز کردن خودروهای تولیدی‌ نشان ندادند و اساسا خودروهای گاز سوز در سبد محصولات خودروسازان دولتی روی به فراموشی گذاشته‌اند.

او افزود: در حال حاضر تنها سه خودروی گازسوز با تیراژ تولید پایین روی خطوط تولید خودروسازان قرار دارند. در خصوص تاکسی‌های گازسوز نیز حتی خود خودروسازان به این نتیجه رسیده‌اند برای راننده تاکسی که در طول روز به طور میانگین 12 ساعت خودرویش در حال حرکت است سوخت گاز کاربردی نیست. با توجه به پراکندگی و عدم گسترده بودن جایگاه‌های سوخت گاز در سطح شهر تهران و دیگر شهر‌های کشور تاکسی‌داران استقبال چندانی از این خودروها نمی‌کنند.

هزینه تاکسی‌های برقی بیش از هزینه تاکسی‌های بنزینی

حدادی با اشاره به شکست تجربه استفاده از تاکسی‌های گازسوز و تصمیم ناگهانی برای حرکت به سمت تاکسی‌های برقی توضیح داد: حرکت به این سمت گام بسیار بلندی به شمار می‌آید. اما باید توجه داشت که در شرایط کنونی هزینه تعمیر و نگهداری خودروهای برقی برای رانندگان تاکسی به‌مراتب بالاتر از هزینه سوخت بنزین آن‌هاست که نمی‌خواهند با برقی سازی خودروها پرداخت کنند و این نکته‌ای است که پاسخی برای آن در بیانات وزیر صمت وجود ندارد. 

او اضافه کرد: مطلب دیگر به گران بودن خودروهای برقی بازمی‌گردد و مشخص نیست نهاد سیاست‌گذار با چه قیمت و یارانه‌ای می‌خواهد این خودروها را به تاکسی‌رانان واگذار کند؟ در حال حاضر راننده‌های تاکسی در بحث تبدیل و نوسازی تاکسی‌های بنزینی فرسوده و مستهلک خود دچار چالش هستند. از سوی دیگر، این خودروها نیازمند ایجاد ایستگاه‌های شارژ برق هستند که خود نیازمند همکاری‌ گسترده مابین سایر دستگاه‌هاست؛ اما چالش اصلی برای تاکسی‌های چرخشی است که در سطح شهر در حال جابه‌جایی هستند و با توجه به محدودیت ظرفیت باتری خودروهای الکتریکی و زمان‌بر بودن شارژ خودروهای برقی، چگونه می‌توان این تاکسی‌ها را برقی کرد؟

استفاده از خودروهای برقی پدیده جدیدی نیست

این کارشناس صنعت و بازار خودرو درباره احتمال فراگیری خودروهای برقی نیز تشریح کرد: در حال حاضر دیگر نباید استفاده از خودرو‌های برقی را پدیده‌ای نوظهور دانست. در بازار‌های جهانی دست کم یک دهه است که خودروهای برقی در بسیاری از کشورهای اروپایی، آمریکایی و حتی کشور چین به عنوان خودرویی متعارف محسوب می‌شوند و از این حیث دیگر حرکت به سمت خودروهای برقی یک اقدام نوآورانه و هوشمندانه به حساب نمی‌آید. در بازار و صنعت خودروی ایران با مطرح کردن عرضه خودروهای برقی صحبت از عرضه یک تکنولوژی یا فناوری سخن به میان می‌آید که حتی هنوز پیش‌زمینه‌های زیرساختی آن  در کشور فراهم نیست.

حدادی ادامه داد: اغلب کارشناسان و منتقدان نسبت به موضوع برقی‌سازی خودروها مبحث ایستگاه‌های شارژ را در سیبل انتقادات خود قرار می‌دهند که با توجه به ظرفیت پایین باتری این خودروها پیمایش کمتری را دارند و این جایگاه‌ها صرفا در تهران جای‌نمایی شده‌اند؛ بنابراین عملا امکان استفاده از این خودروهای برقی را در خارج از محدوده کلان‌شهر تهران برای مردم فراهم نمی‌کند. 

وی تصریح کرد: اگر مبدأ صنعت خودروسازی ایران چهار دهه پیش باشد، خودروسازان ایرانی 40 سال است از تکنولوژی قدیمی استفاده می‌کنند و محصولات آن‌ها به لحاظ تعمیرات و فناوری متعارف و به دور از پیچیدگی‌های خاص هستند؛ اما در همین بازار و صنعت هم بحرانی به نام لوازم یدکی قاچاق و تقلبی وجود دارد. در نتیجه صنعتی که هنوز در تولید محصولات بنزینی دچار مشکل است، قصد دارد  به یکباره به سمت برقی‌سازی جرکت کند. در حالی که تا امروز هیچ‌گونه استاندارد و نهاد نظارتی برای آن تعریف نشده است.

او با اشاره به تجربه کشورهای توسعه‌یافته در حرکت به سمت برقی‌سازی صنعت خودرو بیان کرد: در کشورهای غربی اگر تغییر رویکرد از خودروهای بنزینی به برقی صورت گرفته، سیاست‌گذاری 10ساله‌ای را مد نظر قرار دادند که در گام نخست سیاست کم‌حجم‌کردن پیشرانه خودرو‌ها را به اجرا گذاشتند. در گام دوم با تنظیم قوانین محدودکننده انتشار آلایندگی خودروها به سراغ کاهش مصرف سوخت قدم برداشتند، پس از آن به سراغ خودروهای هیبریدی رفتند و بعد از گذار از این مراحل، خودروهای برقی را به عرضه گذاشتند.

وی عنوان کرد: در شرایط کنونی نمی‌توان چشم‌انداز مثبتی در زمینه واردات خودروهای برقی متصور شد. شرایطی که از آن یاد می‌شود، منظور ابهامات گسترده درباره نحوه عرضه و فروش، تامین قطعات یدکی، تعمیر، حفظ ایمنی، نگهداری و کیفیت برند خودروهای برقی وارداتی است. هیچ‌کدام از خودروهای برقی واردشده به کشور از کیفیت لازم برخوردار نیستند و در آینده اگر خودروهای برقی وارداتی به صورت انبوه با چنین کیفیت نامطلوبس وارد کشور شوند به‌راحتی می‌توان تصور کرد که کلان‌شهرهای ایران تبدیل به زباله‌دان خودروهای برقی بی‌کیفیت دیگر کشورها شوند.

نقص پیوستگی اطلاعات درباره تولید خودروهای برقی

حدادی با اشاره به اظهارات وزیر صمت مبنی بر جبران عقب‌ماندگی صنعت خودروسازی با تولید خودروهای برقی گفت: این جمله  وزیر از اساس نادرست است. زیرا در صنعت خودرو پیوستگی تکنولوژی وجود دارد. مهم نیست نوع سوخت و موتور خودرو چیست؟ زمانی که پیوست اطلاعاتی، صنعتی و انتقال تکنولوژی صنعت خودرو در تولید خودروهای درون‌سوز وجود ندارد، عملا فاز تولید خودروهای برقی نیز به شکست می‌انجامد. 

وی عنوان کرد: شرکت‌های بزرگ خودروسازی در دنیا همچنان در حال تولید محصولات بنزینی هستند و به آرامی سبد خودروهای برقی خود را هم توسعه می‌دهند. برای مثال شرکت بنز در این مدت تنها یک لاین از سبد محصولاتش را با نام (EQ) برای محصولات برقی خود در نظر گرفته است و در جهت برقی‌سازی محصولاتش شتاب‌زده عمل نمی‌کند.

وی در پایان اظهاراتش خاطرنشان کرد: در بحث خودروهای برقی بیش از مباحث فنی، اغراق مدیریتی و سیاسی صورت گرفته است. بدین شکل که وزیر و بدنه وزارت صمت سعی بر بزرگ‌نمایی و کارنامه‌سازی خود دارند. خودروسازان دولتی همچنان در بحث تولید پروتوتایپ خودروهای برقی و رعایت استانداردهای 85گانه خودروهای بنزینی با مشکل مواجه هستند و پس از سالیان سال توانایی گذر از این مراحل را ندارند.

بر اساس این گزارش، جمع‌بندی‌های اظهارات این کارشناس بازار حاکی از آن است که هر دولتی بر سر کار می‌آید سعی بر آن دارد که یک اقدام شاخص را در کارنامه خود قرار دهد. واردات خودروهای برقی و به طور کلی واردات خودرو بدون کار کارشناسی و در نظر گرفتن منابع ارزی منجر به ظهور وعده‌ها از جانب دولتمردان و وعده‌ها تبدیل به تعهد می‌شوند. اکنون بازار و صنعت خودروی کشور در این مرحله باقی مانده و عملا با واردات خودروهای برقی و بنزینی به سمت کاهش قیمت خودروهای داخلی و وارداتی در بازار نزدیک هم نشده است.