مریم واعظی – در مرداد ماه سال ۹۹ طرح “سهمیه‌بندی بنزین سرانه خانوار” مطرح شد؛ طرحی که در راستای برقراری عدالت اجتماعی مبنی بر توزیع بنزین از خودرو به هر شخص بود. در این طرح پیش‌بینی شده به هر فرد از جامعه ماهانه ۲۰ لیتر بنزین تعلق گیرد. همچنین سامانه‌ای برای فروش بنزین افرادی که خودرو ندارند، در نظر گرفته شده‌ است.

از سوی دیگر، در این طرح، دولت سهمیه بنزین افرادی را که فاقد خودرو هستند، در آخر ماه برمی‌دارد و به جای آن کارت بانکی افراد را شارژ می‌کند تا آنها بتوانند کالا خریداری کنند. البته این طرح در سال ۹۹ اجرایی نشد و در حال حاضر نمایندگان مجلس از عدم اجرایی شدن این طرح در سال ۱۴۰۰ خبر می‌دهند.

عدالت اجتماعی یا افزایش رانت

عبدالعلی رحیمی مظفری، عضو هیات اجرایی کمیسیون انرژی در گفتگو با تجارت‌‌نیوز عنوان کرد: این طرح به عنوان یک طرح اعلام وصول شده به کمیسیون انرژی رسیده است، اما مشکلاتی دارد. همچنین با توجه به اینکه تا پایان سال، بررسی بودجه ۱۴۰۰ را در دستور کار داریم، قطعا در بودجه ۱۴۰۰ طرح سهمیه‌بندی بنزین از خودرو به خانوار لحاظ نشده و امیدی به اجرایی شدن این طرح در سال ۱۴۰۰ نیست.

وی افزود باید در نظر بگیریم این یارانه برای خانوارهایی که از بنزین استفاده نمی‌کنند به چه شکلی اجرایی می‌شود. هدف این طرح بحث عدالت اجتماعی است ولی اینکه آیا با این طرح به عدالت اجتماعی می‌رسیم جای ابهام و سوال دارد. شرایط اقتصادی ما و عدم شفافیت یارانه‌های پنهان، اجازه این طرح‌های مدیرت سوخت را به طور کامل به ما نمی‌دهد.

مظفری در ادامه گفت: سهمیه‌بندی بنزین برای خانوار مشکلات زیادی برای اجرا دارد، ممکن است سهمیه‌ای که از خودرو به خانوار واگذار می‌شود باعث رانت و دلالی در بازار بنزین شود. به طور کلی این طرح خوب است و روزی که برای مشکلات احتمالی راهکار داشته باشیم باید اجرایی شود.

سهمیه‌بندی جدید بنزین در هاله‌ای از ابهام

حسین حسین‌زاده، عضو کمیسیون انرژی مجلس درباره جزئیات طرح سهمیه‌‌بندی بنزین برای خانوار در گفتگو با تجارت‌نیوز گفت: در حال حاضر این طرح در هاله‌ای از ابهام است زیرا برای دولت هزینه‌بر است و منابع مالی مشخصی ندارد. به همین دلیل اجرایی شدن آن فعلا امکان‌پذیر نیست.

محمد‌باقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی در بخشی از گفتگوی زنده تلویزیونی در ۱۳ آذر ماه امسال در خصوص اهمیت این طرح گفت: از دیگر مواردی که در اصلاح ساختار بودجه باید مورد توجه قرار گیرد این است که امروز حدود ۴۵ تا ۵۰ درصد خانواده‌ها ماشین ندارند و ما به ۵۰ درصد افرادی که ماشین دارند سوبسید انرژی و بنزین می‌دهیم.

وی ادامه داد: فردی که مستضعف است و در روستا یا شهرستان زندگی می‌کند و به حمل و نقل عمومی نیز دسترسی ندارد، یارانه ندارد. آیا این عدالت است فردی که خودش یک ماشین برای رفتن به شمال و یک ماشین برای رفتن به کویر دارد و فرزندش یک ماشین برای دوردور کردن در اندرزگو دارد هر چقدر که می‌خواهد بنزین ۳۰۰۰ تومانی بزند اما یک فرد روستایی هیچ یارانه‌ای دریافت نکند؟

به نظر می‌رسد برای سهمیه‌بندی بنزین از خودرو به خانوار بیشتر از ارائه راهکارهای عملی برای اجرایی شدن، تبلیغاتی مبنی بر گسترش عدالت اجتماعی در رسانه‌ها ارائه شده است. به گفته کارشناسان این طرح احتیاج به بررسی‌های بیشتری دارد تا از مشکلات احتمالی مثل تورم در آینده جلوگیری شود.