عملیات بازار باز چیست؟ / کنترل تورم، هدف نهایی بانک مرکزی

به گزارش تجارت‌نیوز، بانک مرکزی عصر دیروز در جلسه شورای پول و اعتبار از انجام عملیات بازار باز خبر داد.

در توضیح این خبر چنین آمده است بانک مرکزی با اجرای این طرح موجب کنترل نرخ تورم، ساماندهی اضافه برداشت بانک‌ها، تنظیم چارچوب مشخص برای اعطای اعتبار به بانک‌ها و موسسات اعتباری، اجرای سیاست پولی و مدیریت نرخ‌های سود می‌شود.

در هزار و دویست شصت و هشتمین جلسه شورای پول و اعتبار به ریاست عبدالناصر همتی، رییس کل بانک مرکزی مفاد دستورالعمل انجام عملیات بازار باز و اعطای اعتبار در قبال اخذ وثیقه توسط بانک مرکزی در 13 ماده و 5 تبصره به تصویب رسید.

پس از آن عبدالناصر همتی در یادداشت اینستاگرامی خود نوشت: دو وظیفه بانک مرکزی سیاست‌گذاری پولی و نظارت بر عملکرد بانک‌ها است.

وی ابزار سیاست‌گذاری پولی را نرخ سود کوتاه‌مدت عنوان کرد و معتقد است با کمک عملیات بازار باز ، بانک مرکزی می‌تواند تورم را مهار کند.

وی در ادامه افزود: بانک مرکزی در کنار نظارت بر ترازنامه بانک‌ها با مجموعه‎‌ای از ضرایب مانند نرخ کفایت سرمایه و نسبت وام‌های معوق از ابزار سیاست‌های احتیاطی نیز استفاده خواهد کرد تا ترازنامه بانک‌ها را بهبود بخشد. بخشی از این سیاست‌ها شامل اعمال محدودیت بر ترکیب و کیفیت دارایی بانک‌ها، تمرکز وام‌دهی بر دارایی‌های مشخص، میزان نگهداری اوراق و مانند آن است.

وی در پایان نوشت: امروز یکی از اولویت‌های اصلی اقتصاد گره‌گشایی از پای شبکه بانکی و کمک به اقتصاد کشور از طریق سیستم بانکی شفاف و ترازنامه سالم است.

اما از دیگر کارکردهای بازار باز کنترل نرخ برابری ارز است که از طریق این ساختار نرخ ارز کنترل می‌شود. عمده‌ترین نتیجه این بازار کم کردن حجم پول در اقتصاد است.

در روزهای ابتدایی دی ماه سال گذشته عبدالناصر همتی از در راه بودن تغییرات مهم در نظام بانکی خبر داده بود.

روزنامه خراسان در روز 12 دی ماه سال 1397، با اشاره به این اظهارات رییس کل بانک مرکزی اجرایی شدن عملیات بازار باز را تا پایان سال 1397 پیش‌بینی کرد و رتبه‌بندی بانک‌ها در عملیات بازار باز را مطرح کرد.

این روزنامه در این شماره خود نوشت: بانک‌ها قرار است رتبه‌بندی شوند و بانک‌هایی که در این رتبه‌بندی، جزو بانک‌های «بد» قرار بگیرند، امکان حضور در فرایند عملیات بازار باز را نخواهند داشت.

آن طور که اعلام شده، برنامه عملیات بازار باز اضافه برداشت بانک‌ها را از بانک مرکزی که منشأ خلق پول بی‌ضابطه بانک‌ها، پایین نیامدن نرخ سود بانکی، رشد نقدینگی و در نتیجه تورم است، هدف قرار می‌دهد. تاکنون، یکی از راه‌های تامین کسری منابع بانک‌ها، اضافه برداشت از بانک مرکزی بوده است که به طور خودکار انجام شده و نتیجه آن در صورت‌های مالی بانک‌ها و بانک مرکزی منعکس می‌شد. بر این اساس، نرخ سود اضافه برداشت بانک‌ها (به عنوان جریمه)، بسیار بالاتر از نرخ سود بانکی بود.

بر این اساس بانک‌ها برای اضافه برداشت نیاز دارند که اوراقی با ارزشی بالاتر از میزان اضافه برداشت را به بانک مرکزی بدهند، اگر بانک مورد نظر بدهی خود را به موقع پرداخت کرد، اوراقی که به عنوان وثیقه نزد بانک مرکزی گذاشته است را دریافت می‌کند. اما اگر نتواند به موقع تسوبه کند، بانک مرکزی اوراق وثیقه را می‌فروشد و در حساب خود نزد بانک می‌گذارد.

اما چون این اوراق ارزشی بیشتر از اضافه برداشت بانک‌ها دارند، پرداخت به موقعی بدهی به سود بانک‌ها است.