مناطق آزاد، محلی برای فرار از قانون شده است! / مهم‌ترین مشکل سرمایه‌گذاری خارجی چیست؟

به گزارش تجارت‌نیوز ، نشست اول شکل‌دهی آینده مناطق آزاد و ویژه اقتصادی ایران در اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران در روز دوشنبه 14 بهمن ماه برگزار شد.

در این نشست حسين سلاح‌ورزي، نائب رئيس اول اتاق ايران و رييس سازمان ملي كارآفريني ايران؛ عباس آخوندي، وزیر اسبق راه‌وشهرسازی؛ احمد جمالي، معاون اقتصادي و سرمايه‌گذاري مناطق آزاد و ويژه اقتصادي؛ سيدكمال سيدعلي، مديرعامل اسبق صندوق ضمانت صادرات؛ عليرضا ساعدي، عضو هيات عامل صندوق توسعه ملي؛ پيمان مولوي، دبيركل انجمن اقتصاددانان ايران؛ اکبر ترکان، مشاور رئیس جمهور و اصغر فخریه کاشانی، مشاور سابق وزیر راه‌و‌شهرسازی حضور داشتند.

ایجاد مناطق آزاد اقتصادی، دفع شر بود

عباس آخوندی در این نشست با اشاره به این که ایجاد مناطق آزاد اقتصادی برای دفع شر بود، گفت: هدف ما از ایجاد این مناطق دفع شر از قوانین جاری و بروکراسی اداری بود. مناطق تجاری آزاد همانند واگذاری‌ها برای این نبود که ایجاد خیر کند بلکه دفع شر بود، خصوصی‌سازی‌هایی که طی این چند سال انجام شده واگذاری شرکت‌های زیان‌ده، ورشکسته و… به بخش خصوصی بوده است تا باری از روی دوش دولت برداشته شود.

وی افزود: الان مناطق آزاد اقتصادی جای خوشنامی نیستند، بلکه بیشتر برای فرار از قانون، مقرارات، نظم و پاسخگویی است. به عبارتی دیگر این مناطق بدنام هستند که اتفاقات بد را از مراکز به سمت مناطق آزاد ببرند؛ مثلا بعید نیست بگویند علت ترافیک تهران به خاطر منطقه آزاد ارس است.

وی با اشاره به اینکه دیگر دوران مناطق آزاد گذشته است، ادامه داد: قبل از سازمان جهانی تجارت (WTO) همه به دنبال ایجاد مناطق آزاد بودند اما امروز با گسترش سازمان جهانی تجارت و اقتصاد آزاد تمام کشورها تلاش می‌کنند که کل جغرافیایی خود را تبدیل به مناطق آزاد کنند.

وزیر اسبق راه همچنین معتقد است که این مناطق ارزش افزوده‌ای ندارند و سیستم مالکیت در این مناطق نسبت به مراکز سست‌تر است.

وی در خصوص آینده مناطق آزاد گفت: اگر هدف و برنامه‌ریزی برای حضور در این مناطق کوتاه مدت باشد تفکر خوبی است زیرا الان تحریم هستیم و کسی سر به سر این مناطق نمی‌گذارد اما اگر به دنبال برنامه‌ریزی بلندمدت باشیم اصلا خوب نیست زیرا اگر کشور نظمی پیدا کند، دارای حساب و کتاب شود، یا تدبیری در لحظه آخر پیدا شود و خداوند رحمی به ما بکند دیگر وجود این مناطق معنا ندارد، زیرا هزینه مبادلات کاهش پیدا می‌کند و توجیه اقتصادی و فنی این مناطق از بین می‌رود.

ایران از نظر ریسک سرمایه‌گذاری در کنار زیمبابوه قرار دارد

پیمان مولوی نیز در ابتدای سخنرانی خود عنوان کرد که در مناطق آزاد نیازمند ذهن نو هستیم.

براساس اظهارات وی، مناطق آزاد با سه دیدگاه ایجاد می‌شوند؛ در ابتدا سنتی بودند و بیشتر نقش گمرکی و تعرفه‌گذاری داشتند، نمونه این مدل در کره جنوبی است. دومین نوع به توسعه اقتصادی ملی کشور کمک می‌کند که موفق‌ترین نمونه آن تایوان است. نوع سوم نیز مناطق آزاد با مرکزیت توسعه هستند.

وی اضافه کرد: ما بین این سه مدل می‌خواهیم کدام باشیم؟ آیا کشوری که رتبه اعتباری‌اش هفت است و ارتباط بین‌المللی ندارد می‌تواند مرکز مالی ایجاد کند؟ ما هنوز نمی‌دانیم چه مدلی از مناطق آزاد را می‌خواهیم داشته باشیم. آیا اقتصاد ایران بدون ارتباط با اقتصاد جهان امکان توسعه مناطق آزاد را دارد؟

وی در پایان سخنانش افزود: مناطق آزاد ایجاد شده‌اند تا پول‌های بین‌المللی به داخل ایران بیاید، اما با رتبه هفت ما در ریسک سرمایه‌گذاری یعنی ما کنار ونزوئلا، زیمبابوه، سودان و… قرار گرفته‌ایم.

سیدکمال سیدعلی نیز در اظهارات خود به موضوع رتبه ریسک سرمایه‌گذاری ایران اشاره کرد و گفت: سرمایه‌گذاری خارجی زمانی به مناطق آزاد می‌رسد که به داخل کشور نیز برسد. 70 درصد بارم‌بندی تعیین ریسک سرمایه‌گذاری در کشورها به اقتصاد و 30 درصد به سیاست برمی‌گردد، اما وضعیت اقتصاد کشور به شکلی پیش رفت که ما به گروه هفت برگشتیم.

رابطه ما با دنیا محبوس یا قطع شده

قطع ارتباطات بین‌المللی کشور از موضوعاتی بود که اصغر فخریه کاشانی نیز به آن اشاره کرد و گفت: منطقه آزاد چگونه می‌خواهد شکل بگیرد وقتی که رابطه ما با دنیا محبوس یا قطع شده است، برای توسعه مناطق آزاد به پول، شریک و فناوری نیاز داریم که هیچ‌کدام از آنها اکنون در دسترس نیست.

به گفته کاشانی، این مناطق زیرمجموعه حکمرانی کل کشور است اما امروز نمی‌دانیم حکمرانی اقتصادی کشور بعد از ۴۰ سال چه تعریفی دارد. امروز در صنعت و خدمات ما به چه چیزی شناخته می‌شویم و چه برندی داریم، ما در این مدت چه استفاده‌هایی از موقعیت‌هایی که به وجود آمده کرده‌ایم. کشورهای اتحادیه شوروی سقوط کرده است اما ما از آن استفاده نکردیم از افغانستان و عراق نیز نتوانستیم به صورت نهادینه سود ببریم اگر کارهایی که در یکی دو سال اخیر انجام دادیم را ادامه بدهیم همین بازار صادرات سنتی امروز را نیز در عراق از دست خواهیم داد.

وی در پایان عنوان کرد: در طول ۴۰ سال اخیر هیچ‌گاه نتوانستیم اولویت‌ها را تشخیص دهیم و براساس منافع ملی عمل کنیم؛ راه آهن رشت - آستارا کلیدی‌ترین خط آهن ما است که کشور را به آسیای میانه وصل می‌کند اما ما در پنح سال گذشته نتوانستیم از سازمان برنامه و بودجه برای آن اعتبار بگیریم در حالی که برای دیگر خط آهن‌هایی و راه‌های کشور بودجه گذاشته می‌شد که اصلا در اولویت نبود. اما به خاطر فشار فلان نماینده یا امام جمعه مجبور به انجام کار می‌شدیم که این یعنی دخالت در حاکمیت اقتصادی کشور است.