به گزارش تجارت نیوز، نخستین محموله‌های گندم از مزارع استان‌های جنوبی به مراکز خرید تضمینی رسیده‌اند، اما آنچه از حجم تحویل و شرایط تولید به چشم می‌خورد، با اهداف اعلام‌شده فاصله دارد. کاهش محسوس برداشت در برخی مناطق، همزمان با رشد هزینه نهاده‌های کشاورزی و ناتوانی مالی گندمکاران، نشانه‌هایی از فشار مضاعف بر زنجیره تولید این محصول راهبردی به شمار می‌روند.
ضعف زیرساخت‌های حمایتی، ناپایداری تأمین منابع و تأخیر در پرداخت مطالبات کشاورزان، تردیدهایی نسبت به اثربخشی سیاست‌های بخش کشاورزی ایجاد کرده است. گندم، به عنوان رکن اصلی امنیت غذایی، حالا نه‌تنها از کمیت تولید، بلکه از کیفیت مدیریت نیز آسیب می‌بیند.
خرید تضمینی گندم در محدوده یک میلیون تن قرار گرفت
علی‌قلی ایمانی، مدیرعامل بنیاد ملی گندمکاران، درباره وضعیت خرید تضمینی گندم در گفت‌وگو با تجارت‌نیوز توضیح داد: تاکنون حدود یک میلیون تن گندم از سوی کشاورزان به مراکز خرید تضمینی تحویل داده شده است. استان خوزستان با تحویل ۷۰۰ هزار تن، بیشترین سهم را در این میان دارد.
او ادامه داد: مناظق جنوب کرمان و فارس نیز در رتبه‌های بعدی قرار دارند. همچنین، فرایند خرید تضمینی گندم در سایر مناطق کشور نیز آغاز شده، اما میزان تحویل در آنها هنوز محدود است.
آمار برداشت گندم در هاله‌ای از ابهام قرار دارد
مدیرعامل بنیاد ملی گندمکاران درباره وضعیت برداشت نسبت به مدت مشابه سال قبل توضیح داد: طبق گفته کشاورزان، میزان برداشت نسبت به مدت مشابه سال قبل در مناطقی نظیر بوشهر، هرمزگان، جنوب کرمان و… حدود ۳۰ درصد کاهش یافته، این در حالی است که آمار خرید وزارت کشاورزی نشان‌دهنده ۱۰ درصد کاهش نسبت به سال گذشته است.
او ادامه داد: در بعضی از استان‌ها نظیر گلستان، سال گذشته یک میلیون و ۱۱۱ هزار تن خرید تضمینی انجام شد، ولی امسال ممکن است این عدد به ۶۰۰ هزار تن هم نرسد.
ایمانی اضافه کرد: دلیل کاهش خرید تضمینی در گلستان این است که بخش زیادی از اراضی استان گلستان به دلیل خشکسالی از بین رفته است.
تأخیر در پرداخت به‌موقع مطالبات گندمکاران عامل کاهش انگیزه تولیدکنندگان است
ایمانی درباره عوامل تأثیرگذار بر کاهش میزان تولید و میزان خرید تضمینی تصریح کرد: یکی از اصلی‌ترین دلایل کاهش خرید تضمینی، پرداخت نشدن مطالبات گندمکاران است. زیرا از پنجم فروردین خرید تضمینی گندم آغاز شده، اما با وجود اینکه اعلام شده بود مطالبات کشاورزان ظرف ۴۸ ساعت پرداخت می‌شود، با گذشت ۴۰ روز هنوز مبلغی به گندمکاران پرداخت نشده است.
او ادامه داد: گندمکاران به دلیل افزایش قیمت نهاده‌های تولید نظیر کود، سم، و… نتوانستند از علف‌کش و سموم قارچ‌کش استفاده کنند. بی‌بضاعتی مالی کشاورزان، به تولید آسیب می‌رساند.
این فعال صنفی با اشاره به بحث ناترازی اترژی و تأثیر آن بر تولیدات کشاورزی گفت: به طور میانگین در روز ۶ ساعت برق چاه‌های کشاورزی قطع می‌شود که پنج ساعت آن نظام‌مند است و دو ساعت هم برق شبکه قطع می‌شود. تمام این موارد به معنای بی‌توجهی به تولید است.
فاکتورهای تعیین نرخ خرید تضمینی گندم رعایت نشده است
مدیرعامل بنیاد ملی گندمکاران درباره مناسب نبودن نرخ خرید تضمینی گندم اظهار کرد: در تعیین نرخ خرید تضمینی گندم دو فاکتور مهم وجود دارد که عبارت از هزینه‌های تولید و نرخ تورم است.
او ادامه داد: متاسفانه در نرخ‌گذاری سال جاری به هیچ یک از این موارد توجه نشده است. در صورتی که اگر به نرخ تورم ۳۴.۲ درصدی در زمان تعیین نرخ خرید تضمینی توجه می‌شد، قیمت خرید تضمینی گندم به بیش از ۲۳ هزار تومان می‌رسید. با وجود اینکه بارها بر اهمیت بخش تولید تأکید شده، اما توجهی به این بخش نمی‌شود.
او اضافه کرد که این مشکلات فقط مربوط به گندمکاران نیست، بلکه درباره کلزا هم این مشکل وجود دارد. کلزا در استان‌هایی نظیر ایلام، خوزستان و… از کشاورزان تحویل گرفته شده، اما هنوز متولی این کار مشخص نیست و هزینه‌ای به کشاورزان پرداخت نشده است.
درباره اصلاح نرخ خرید تضمینی در عمل اتفاقی رقم نخورده است
ایمانی درباره نتیجه اقدامات انجام‌شده برای بازنگری در نرخ خرید تضمینی تشریح کرد: با وزیر کشاورزی و رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس مکاتباتی انجام شده و تأکید اعضای کمیسیون کشاورزی مجلس بر این است که برای بازنگری در نرخ خرید تضمینی گندم جلسه برگزار شود، اما فقط در حد صحبت است و در عمل اتفاقی رخ نداده است.
ایران واردکننده گندم شد
مدیرعامل بنیاد ملی گندمکاران در پاسخ به این پرسش که آیا احتمال تبدیل شدن ایران به واردکننده گندم وجود دارد عنوان کرد: با وجود اینکه بارها بر اهمیت تولید تأکید و حتی در برنامه هفتم توسعه هم برای خودکفایی تا سقف ۹۰ درصد در تولید گندم برنامه‌ریزی شده، اما ایران به واردکننده گندم تبدیل شده است.
وی ادامه داد: در سال جاری سبد حمایتی دولت خالی شد و به همین تولید و متعاقب آن خرید تصمینی گندم کاهش یافته است.
او افزود، در حال حاضر واردات گندم به ایران انجام می‌شود. از طرفی، مبادی واردات متفاوت است و با توجه به متفاوت بودن مبادی، نرخ واردات هم متغیر است. برای مثال، گندم وارداتی از ازبکستان با نرخ ۲۸۸ دلار به ازای هر تن خریداری می‌شود.
ایمانی برای بهبود وضعیت تولید پیشنهاد داد: برای اجرای الگوی کشت و رسیدن به خودکفایی، باید تمام ملزومات تولید هم تأمین شود.
بر اساس این گزارش، آنچه در جریان خرید تضمینی گندم امسال مشاهده می‌شود، به ضعف در مدیریت یک طرح محدود نمی‌شود؛ بلکه نشانه‌ای از چالش‌های ساختاری در سیاست‌گذاری کشاورزی کشور است. کاهش تولید، نارضایتی گندمکاران و اختلال در پرداخت مطالبات، همگی زنگ خطری برای آینده امنیت غذایی به شمار می‌روند.
وزارت کشاورزی، در جایگاه نهاد متولی، مسئولیت سنگینی در صیانت از تولید ملی دارد، اما شواهد نشان می‌دهد در تأمین الزامات پایداری تولید و جلب اعتماد فعالان این حوزه، فاصله چشمگیری با اهداف اعلام‌شده وجود دارد.
بازنگری فوری در شیوه اجرا، تأمین به‌موقع منابع مالی و اصلاح روندهای حمایتی پیش‌شرط‌هایی هستند که اگر نادیده گرفته شوند، نه‌تنها هدف خودکفایی را دورتر می‌کنند، بلکه به بدنه مولد کشور آسیب‌های جبران‌ناپذیری وارد می‌شود. در چنین شرایطی به‌جای اینکه در بحث تولید گندم به‌خودکفایی برسد، در واردات رشد خواهد کرد.
برای مطالعه بیشتر به گزارش تضاد نرخ خرید تضمینی گندم با اهداف خودکفایی در برنامه هفتم توسعه در تجارت‌نیوز مراجعه کنید.
