بازار خودرو ایران پس از جنگ ۱۲ روزه ایران و اسرائیل / ترکش‌های سیاسی و اقتصادی چه تاثیری بر بازار خودرو گذاشتند؟ + جدول

به گزارش تجارت نیوز، بازار خودرو ایران که در سال‌های اخیر تحت تاثیر عوامل متعددی از جمله سیاست‌گذاری‌های ناکارآمد، تحریم‌های بین‌المللی و نوسانات ارزی به یک بازار سرمایه‌ای تبدیل شده، پس از جنگ ۱۲ روزه ایران و اسرائیل وارد مرحله‌ای جدید از بی‌ثباتی و رکود عمیق شده است.

این درگیری کوتاه‌مدت که با حملات غافلگیرکننده اسرائیل آغاز شد و با پاسخ موشکی ایران ادامه یافت، نه‌تنها اقتصاد کلان کشور را تحت فشار قرار داد، بلکه بازار خودرو را نیز به گوشه رینگ بازارهای سرمایه‌ای کشاند.

ترکش‌های این جنگ با همراهی عوامل ساختاری و مقطعی مانند تورم بالا، کاهش قدرت خرید مصرف‌کنندگان، نقدپذیری پایین خودرو و ناپایداری‌های سیاسی، این بازار را در شرایطی شکننده‌تر از همیشه قرار داده است.

مصائب بازار خودرو تا پیش از وقوع جنگ

سیاست‌گذاری‌های ناکارآمد / زیان انباشته تلفیقی خودروسازان داخلی تا پایان سال ۱۴۰۳ به 305 هزار میلیارد تومان رسیده است

صنعت خودروسازی ایران سال‌هاست که با چالش‌های ساختاری دست‌وپنجه نرم می‌کند. سیاست‌های قیمت‌گذاری دستوری که به گفته کارشناسان مانع از تطابق قیمت فروش با هزینه‌های واقعی تولید شده، زیان انباشته هنگفتی را برای خودروسازان داخلی به همراه داشته است. بر اساس گزارش‌های منتشر شده در سامانه کدال، زیان انباشته تلفیقی خودروسازان داخلی تا پایان سال ۱۴۰۳ به 305 هزار میلیارد تومان رسیده که نشان‌دهنده عمق بحران مالی در این صنعت است.

تیغ این زیان‌ها علاوه خودروسازان به زنجیره تامین و صنعت قطعه‌سازی نیز آسیب رسانده و بسیاری از تولیدکنندگان قطعات را در آستانه ورشکستگی قرار داده است.

از سوی دیگر سیاست‌های وارداتی نیز نتوانسته‌اند تعادل را به بازار بازگردانند. ممنوعیت واردات خودرو در سال ۱۳۹۷، که تا سال ۱۴۰۱ ادامه داشت، عرضه خودروهای خارجی (غیرچینی) را به صفر رساند و انحصار بازار خودرو را به نفع تولیدکنندگان داخلی تقویت کرد. با این حال، حتی پس از لغو این ممنوعیت، واردات خودرو به دلیل محدودیت‌های ارزی و تعرفه‌های بالا نتوانست تاثیر معناداری بر بازار داشته باشد.

کارشناسان بر این باورند که سیاست‌ واردات خودرو بیشتر به نفع قشر مرفه عمل می‌کند و نمی‌تواند دسترسی اقشار متوسط و ضعیف جامعه را به خودروهای باکیفیت بهبود ببخشد.

رکود تورمی / بازار خودرو در سکوت و انتظار فرو رفته است

بازار خودرو ایران مدت‌هاست که از پدیده رکود تورمی رنج می‌برد. این وضعیت که نتیجه همزمانی تورم بالا و کاهش تقاضا است از سال گذشته با کاهش قدرت خرید مصرف‌کنندگان و افزایش هزینه‌های تولید تشدید شده است.

بر اساس گزارش‌های مرکز آمار، تورم سالانه ایران در سال 1403 در حدود 32.5 درصد تخمین زده می‌شود، در حالی که رشد دستمزدها به مراتب از این نرخ عقب مانده است. این شکاف عمیق بین درآمد و هزینه‌های زندگی، توانایی خرید خودرو را برای پنج دهک اول جامعه ناممکن کرده و تقاضا دهک‌های بالاتر را نیز به شدت کاهش داده است.

جنگ ۱۲ روزه ایران و اسرائیل که از ۲۳ خرداد ۱۴۰۴ آغاز شد، رکود حاکم بر بازار خودرو را به سطحی بی‌سابقه رساند و نااطمینانی‌های سیاسی و اقتصادی ناشی از این درگیری‌ها باعث شد که خریداران و فروشندگان در بازار خودرو دست از معامله بکشند.

به گفته فعالان بازار، معاملات بازار خودرو در هفته‌های گذشته به حالت تعلیق درآمده و بازار خودرو را در سکوت و انتظار فرو برده است.

پیکر صنعت خودروسازی زیر ترکش‌های جنگی

افزایش قیمت‌ها و کاهش نقدپذیری / خریداران به دلیل نگرانی از حفظ ارزش دارایی و ناپایداری قیمت‌ها، از ورود به بازار خودرو خودداری می‌کنند

یکی از بارزترین ویژگی‌های بازار خودرو پس از جنگ، کاهش نقدپذیری این کالا به عنوان یک دارایی سرمایه‌ای است.

در سال‌های گذشته، خودرو به دلیل محدودیت‌های عرضه، تحریم‌های بین‌المللی و سیاست‌های نادرست قیمت‌گذاری از یک کالای مصرفی به یک دارایی سرمایه‌ای تبدیل شده بود. با این حال در شرایط کنونی حتی این ماهیت سرمایه‌ای نیز تحت تاثیر عواملی مانند بی‌اعتمادی به آینده اقتصادی، نوسانات ارزی و ریسک‌های سیاسی رنگ باخته است.

فعالان بازار خودرو گزارش می‌دهند که خریداران، حتی آن‌هایی که نیاز واقعی به خودرو دارند، به دلیل نگرانی از حفظ ارزش دارایی خود و ناپایداری قیمت‌ها، از ورود به بازار خودرو خودداری می‌کنند.

قیمت خودروهای داخلی در بازه یک‌ماه گذشته تا ۷ درصد کاهش یافته است

افزایش قیمت‌ 15 تا 20 درصدی خودروسازان نیز که در بحبوحه جنگ اعمال شد، نتوانست چرخ معاملات را به حرکت درآورد. بررسی معاملات بازار خودرو نشان می‌دهد که قیمت خودروهای داخلی در بازه یک‌ماه گذشته تا ۷ درصد کاهش یافته است، در حالی که خودروهای مونتاژی با رکود سنگین‌تری مواجه شده‌اند و تحرکات این بخش بازار به حداقل رسیده است.

این کاهش قیمت، هرچند محدود، نتیجه کاهش تقاضا و انتظار خریداران برای ثبات بیشتر در شرایط اقتصادی و سیاسی است.

تاثیر عوامل سیاسی و بین‌المللی / نبود هماهنگی بین نهادها و سرعت پایین در تصمیم‌گیری، بازار خودرو را با تهدید جدی مواجه می‌کند

یکی دیگر از تبعات جنگی، نگرانی از تشدید تحریم‌ها است. خروج آمریکا از برجام در سال ۱۳۹۷ و اعمال تحریم‌های یک‌جانبه، پیش‌تر صنعت خودرو را از دسترسی به فناوری‌های جدید و همکاری با شرکای بین‌المللی محروم کرده بود. اکنون با افزایش تنش‌های منطقه‌ای، احتمال بازگشت تحریم‌های سخت‌تر و محدودیت‌های بیشتر در تجارت خارجی، سایه سنگینی بر آینده این صنعت انداخته است.

علاوه بر این ناپایداری‌های سیاست‌های داخلی، از جمله نبود وزیر اقتصاد در آستانه جنگ و تاخیر در تصمیم‌گیری‌های کلان، به بی‌اعتمادی عمومی دامن زده است.

حال که بیش از هرزمان دیگری انجام تعهدات معوق خودروسازان به تامین منابع ارزی و تخصیص منابع بستگی دارد، نبود هماهنگی بین نهادها و سرعت پایین در تصمیم‌گیری، بازار خودرو را با تهدید جدی مواجه می‌کند. فعالان بازار معتقدند که شفافیت در سیاست‌گذاری از جمله در حوزه نرخ ارز و تخصیص منابع می‌تواند به کاهش نااطمینانی و بازگشت اعتماد به بازار کمک کند.

چشم‌انداز آینده بازار خودرو در کوتاه‌مدت چندان امیدوارکننده نیست

با توجه به شرایط کنونی، چشم‌انداز بازار خودرو در کوتاه‌مدت چندان امیدوارکننده نیست. کارشناسان معتقدند که بدون تحولات اساسی در حوزه سیاسی و اقتصادی مانند بهبود روابط بین‌المللی یا اصلاح سیاست‌های قیمت‌گذاری، بازار خودرو همچنان در چرخه رکود و تردید گرفتار می‌ماند. حتی در صورت کاهش موقت نرخ ارز، تاثیر آن بر قیمت خودرو به دلیل تاخیر در انتقال اثرات ارزی و رکود حاکم بر بازار، احتمالاً چند هفته طول می‌کشد و ممکن است چندان ملموس نباشد.

با این حال برخی کارشناسان خوشبین‌تر معتقدند که در صورت استفاده صحیح از فرصت بازسازی پس از جنگ، دولت می‌تواند با اقدامات هدفمند، مانند ارائه بسته‌های تشویقی برای تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان و کاهش ریسک‌های ارزی و تورمی آرامش نسبی را به بازار بازگرداند. همچنین دیپلماسی اقتصادی فعال و میانجی‌گری بین‌المللی می‌تواند به کاهش تنش‌ها و ایجاد انگیزه برای تداوم صلح کمک کندکه در نهایت به نفع بازار خودرو خواهد بود.

در ادامه قیمت انواع خودروها در دوبازه زمانی 22 خرداد و 22 تیرماه بررسی شده است.

بازار خودرو ایران پس از جنگ ۱۲ روزه ایران و اسرائیل در وضعیتی شکننده و بلاتکلیف به سر می‌برد. ترکش‌های این درگیری همراه با عوامل ساختاری مانند تورم بالا، سیاست‌گذاری‌های ناکارآمد و تحریم‌های بین‌المللی این بازار را به یکی از آسیب‌پذیرترین بازارهای سرمایه‌ای تبدیل کرده است. کاهش نقدپذیری خودرو، بی‌اعتمادی خریداران و زیان‌های هنگفت خودروسازان همگی نشان‌دهنده عمق بحران در این صنعت است.

برای برون‌رفت از این وضعیت، نیاز به اصلاحات ساختاری، شفافیت در سیاست‌گذاری و بهبود شرایط سیاسی و اقتصادی بیش از پیش احساس می‌شود. تا آن زمان بازار خودرو همچنان در سایه نااطمینانی و رکود به حیات خود ادامه می‌دهد و مصرف‌کنندگان و سرمایه‌گذاران در انتظار نشانه‌هایی از ثبات تنها در صف نظاره‌گری باقی می‌مانند.

برای مطالعه بیشتر گزارش «پرتقاضاترین خودروهای بازار را بشناسید» را در تجارت‌نیوز بخوانید.