به گزارش تجارت نیوز، تا همین چند سال پیش، هیدروژن سبز در اروپا بیشتر شبیه یک آرزو بود تا واقعیت. هدف‌ها بزرگ و جسورانه بودند، اما پروژه‌ها روی کاغذ باقی می‌ماندند. حالا اما این تصویر در حال تغییر است.
به لطف ابتکار تازه‌ای به نام بانک هیدروژن اروپا (European Hydrogen Bank)، مسیر توسعه اقتصاد هیدروژنی در قاره سبز شتاب گرفته است؛ سازوکاری که یکی از بزرگ‌ترین موانع این صنعت را برطرف می‌کند: اختلاف هزینه بین هیدروژن پاک و سوخت‌های فسیلی.
یک مدل هوشمند برای جذب سرمایه و کاهش ریسک
بانک هیدروژن اروپا با استفاده از مزایده‌های رقابتی زیر نظر صندوق نوآوری اتحادیه اروپا فعالیت می‌کند. در این سیستم، تولیدکنندگان برای دریافت یارانه ثابت به ازای هر کیلوگرم هیدروژن به مدت ده سال پیشنهاد قیمت می‌دهند.
فقط پروژه‌هایی که دارای قراردادهای معتبر سرمایه‌گذاری و مسیر روشن برای تصمیم نهایی سرمایه‌گذاری (FID) باشند، واجد شرایط هستند. نتیجه؟ پروژه‌های اقتصادی‌تر برنده می‌شوند، هزینه تولید پایین می‌آید، ریسک بین بخش خصوصی و عمومی تقسیم می‌شود و مالیات‌دهندگان ارزش بهتری در ازای بودجه خود دریافت می‌کنند.
نتایج اولین مزایده: رکوردشکنی در تولید ارزان هیدروژن
اولین مزایده آزمایشی در آوریل ۲۰۲۴ با بودجه‌ای معادل ۷۲۰ میلیون یورو برگزار شد. در این مرحله، ۷ پروژه برنده شدند که پیشنهادهایی با قیمت ۰.۴ تا ۰.۵ یورو به ازای هر کیلوگرم هیدروژن رقمی بسیار پایین‌تر از پیش‌بینی‌ها ارائه دادند.
بر اساس داده‌های کمیسیون اروپا، این مرحله قادر است تولید سالانه حدود ۰.۷ میلیون تن هیدروژن سبز را پشتیبانی کند و به ظرفیت ۶ گیگاوات الکترولیز تا سال ۲۰۳۰ برسد — تقریباً دو برابر هدف اولیه.
دومین مزایده در سال ۲۰۲۵؛ رقابت داغ‌تر و بودجه سنگین‌تر
مزایده دوم که در ابتدای سال ۲۰۲۵ برگزار شد، موفقیت مدل را تثبیت کرد.این بار بودجه ۱.۲ میلیارد یورویی اعلام شد و نتیجه آن فراتر از انتظار بود:
- ۶۱ پیشنهاد پروژه
- مجموع ظرفیت برنامه‌ریزی‌شده الکترولیز: ۶.۳ گیگاوات
- مجموع تولید پیشنهادی در ۱۰ سال: ۷.۳ میلیون تن هیدروژن
در نهایت ۱۵ پروژه در سراسر اتحادیه اروپا برنده شدند و ۹۹۲ میلیون یورو حمایت مالی دریافت کردند. کشورهای پیشتاز در این مرحله:
- اسپانیا: ۸ پروژه
- آلمان: ۲ پروژه
- نروژ: ۳ پروژه
- هلند و فنلاند: هر کدام ۱ پروژه
پیشنهادهای موفق بین ۰.۲ تا ۰.۶ یورو در هر کیلوگرم بودند، در حالی که پروژه‌های دریایی با توجه به هزینه‌های بیشتر، بین ۰.۴۵ تا ۱.۸۸ یورو در هر کیلوگرم قیمت‌گذاری شدند.
در صورت تحقق کامل همه طرح‌ها، ظرفیت تولید هیدروژن سبز اروپا از ۲.۷ به حدود ۵ گیگاوات افزایش می‌یابد — جهشی قابل‌توجه که نشان می‌دهد اروپا در حال رسیدن به مقیاس اقتصادی تولید هیدروژن است.
چرا بانک هیدروژن مهم است؟
برخلاف تصور، بانک هیدروژن صرفاً ابزار پرداخت یارانه نیست؛ بلکه بازار هیدروژن را براساس کارایی و اعتبار پروژه‌ها سازمان‌دهی می‌کند. مناطق با انرژی تجدیدپذیر ارزان‌تر، مانند شبه‌جزیره ایبری (اسپانیا و پرتغال) و کشورهای شمال اروپا، بیشترین برندگان را داشتند.
در مزایده دوم، مقررات جدیدی نیز اضافه شد تا کیفیت پروژه‌ها تضمین شود؛ از جمله:
- محدود کردن سهم تجهیزات ساخت چین به ۲۵ درصد،
- تعیین جدول زمانی دقیق برای شروع تولید،
- الزام به ضمانت‌نامه‌های اجرایی سخت‌تر.
نمونه‌هایی از پروژه‌های برنده
قطب‌های صنعتی اسپانیا:
تأمین‌کننده هیدروژن برای صنایع آمونیاک، متانول و حمل‌ونقل سنگین؛ با حق بیمه حدود ۰.۲ یورو بر کیلوگرم.
پروژه‌های آلمان و هلند:
در مقیاس چند صد کیلوتنی طی ۱۰ سال، واقع در نزدیکی خوشه‌های صنعتی موجود؛ بهره‌مند از زیرساخت‌های آماده و مصرف‌کنندگان محلی.
پروژه‌های دریایی نروژ:
پوشش‌دهنده تقاضای بنادر و کریدورهای حمل‌ونقل سبز، با حق بیمه بالاتر اما نقش راهبردی در تنوع‌بخشی کاربردهای هیدروژن.
به عنوان مثال، پروژه Skipavika Green Ammonia در آلمان (با همکاری EnBW و FUELLA) نه‌تنها تولید داخلی، بلکه صادرات آمونیاک سبز را نیز پشتیبانی می‌کند.
اعتماد سرمایه‌گذاران و رشد بازار
افزایش تقاضای ۴ برابری برای شرکت در مزایده‌ها، نشانه‌ای از اعتماد بالای سرمایه‌گذاران به مدل بانک هیدروژن است.
علاوه بر بودجه اتحادیه اروپا، کشورهای عضو مانند اسپانیا، اتریش و لیتوانی نیز از طریق سازوکار «حراج به‌عنوان سرویس» میلیاردها یورو سرمایه ملی به این پروژه‌ها اختصاص داده‌اند.
پروژه‌ها موظف‌اند ظرف ۲.۵ سال به مرحله سرمایه‌گذاری نهایی (FID) برسند و حداکثر تا ۵ سال آینده وارد فاز تولید شوند؛ در غیر این صورت، حمایت مالی لغو خواهد شد.
تکمیل، نه جایگزینی واردات هیدروژن
بانک هیدروژن فعلاً بر تولید داخلی اروپا متمرکز است، اما در آینده قصد دارد مزایده‌هایی برای واردات هیدروژن پاک نیز برگزار کند. این مدل دو‌سطحی — تولید داخلی به‌علاوه واردات — می‌تواند امنیت انرژی اروپا را تقویت کرده و قیمت‌ها را در سطح رقابتی نگه دارد.
از آرزو تا واقعیت صنعتی
به نقل از oilprice، بانک هیدروژن اروپا اکنون در حال تبدیل هیدروژن از یک «رویا» به یک صنعت واقعی و مولد است.
با حمایت بیش از ۹۹۲ میلیون یورو در دور دوم، افزایش ظرفیت به ۵ گیگاوات و مشارکت پروژه‌های گسترده در پنج کشور اروپایی، این طرح نشان داده که می‌تواند هیدروژن را از فاز آزمایشی به فاز اقتصادی وارد کند.
هرچند هنوز فاصله زیادی تا هدف ۲۰ میلیون تن هیدروژن در سال ۲۰۳۰ باقی مانده، اما گام‌های فعلی نشان‌دهنده افزایش ظرفیت واقعی و پایدار هستند، نه وعده‌های تبلیغاتی.
بانک هیدروژن نه تنها سرمایه جذب کرده، بلکه اعتماد، شفافیت و رقابت را به قلب اقتصاد سبز اروپا بازگردانده است.
