آیا ترامپ می‌تواند سفارت آمریکا را در تهران بازگشایی کند؟
رئیس اندیشکده سیمرغ با اشاره به اینکه آنچه که ترامپ می‌گوید حاوی یک پیام معنادار در ارتباط با ایجاد فشار بر ایران در زمینه‌های گوناگون است گفت: واشنگتن سیاست خود را در قبال تهران تغییر نخواهد داد.
گفتگو با مهدی مطهرنیا در مورد تصمیمات اخیر ترامپ در حوزه مرتبط با ایران را می‌خوانید؛
ترامپ اخیرا با سه چهره ضد ایرانی یعنی پمپئو، برایان هوک و جان بولتون در افتاده است. برخی از تحلیل‌ها می‌گوید اتفاقی که افتاده را می‌شود پیامی به ایران دانست؛ به ویژه که این افراد در دور اول ریاست‌جمهوری ترامپ با شکست روبه‌رو شده بودند. نظر شما در این خصوص چیست؟
مولفه‌های گوناگونی در تصمیم‌گیری‌های ترامپ وجود دارد. ایران برای ترامپ و ایالات متحده آمریکا بسیار مهم است. اما مهم‌تر از ایران؛ منافع ملی و امنیت ملی ایالات متحده در متن و بطن رقابت‌های سیاسی است که میان حزب جمهوری‌خواه و حزب دموکرات و درون این احزاب در جهت رفتن به نظر آینده جهانی با بازیگران جدید وجود دارد. برایان هوک، پمپئو و بولتون هر سه جزو نئوکانهایی محسوب می‌شوند که در نهضت تی‌پارتی بوده و اثر پذیر از ژنرال‌های حزب جمهوری‌خواه در سال ۲۰۱۶ به‌حساب می‌آمدند. حزب جمهوری‌خواه در آن زمان تحمیلی به تیم ترامپ بودند. لذا رئیس‌جمهور آمریکا این معنا را در مرحله اول مدنظر قرار داده است. مرحله دوم این است که تیم جدید ترامپ بسیار بسیار سخت‌تر، وابسته‌تر به صهیونیست جهانی و پست نئوکان هستند. مشاور امنیت ملی او، وزیر امورخارجه‌اش و رئیس سی‌آی‌ای و رئیس سازمان مرکزی اطلاعات امنیت آمریکا و آنالیز دولت جدید او نشان می‌دهد که این دولت نسبت به تهران محکم‌تر و نسبت به اسرائیل نزدیک‌تر است. اکنون ترامپ با یک دعوت‌نامه رسمی قوی از نتانیاهو دعوت کرده تا به‌عنوان اولین مهمان خارجی در واشینگتن با ترامپ دیدار کند. این ها المان‌هایی است که نشان می‌دهد این خوشبینی که فکر کنیم ترامپ در پی ایجاد فضایی است که بر اساس آن پیامی به ایران بدهد و بخواهد این پیام را از طریق برداشتن دایره امنیتی چنین افرادی مشخص کند، تقلیل‌گرایانه و نگاهی آرزومندانه است.
ترامپ بسیار صریح و شفاف سخن می‌گوید و در دکترین خودش که متکی بر پارادایم قدرت‌وارگی یا اتوریته تهاجمی است؛ فشار دیپلماتیک و اقتصادی را به‌عنوان دو دکترین پذیرفته است. به‌طبع ترامپ نیازی به این ندارد تا غیرمستقیم و از طریق برداشتن حفاظ امنیت بولتون و پمپئو و برایان هوک این کار را بکند. او در پاسخ به چرایی برداشتن حفاظت از آنها گفته است که به‌اندازه کافی پول دارند تا برای خودشان تیم امنیتی فراهم کنند و در حوزه امنیتی ایالات متحده آمریکا چنین کاری امری پذیرفته است و اساسا بسیاری از افراد دارای تیم‌های امنیتی خاص خود هستند. اینکه ایالات متحده آمریکا می‌خواهد با ایران مذاکره کند، امری بسیار بدیهی است. ایالات متحده هیچ‌گاه با هیچ‌دشمنی خواهان قطع مذاکره نیست، بلکه تلاش می‌کند راه‌های مذاکره همواره باز و براساس نوع و شیوه مذاکره خود به نتایج تعریف شده‌ای دست پیدا کند. در ارتباط با ایران هم این معنا وجود دارد. اکنون ترامپ برجام جدید می‌خواهد. او در سال ۲۰۱۸ هم همین را می‌خواست اما انجام نشد. امروز تهران که حاضر نبوده با ترامپ مذاکره کند، خواهان گفتگو با آمریکا است. افرادی که در گذشته می‌گفتند به‌هیچ‌وجه مذاکره مستقیم رخ نخواهد داد، امروز می‌گویند با ابلیس در جهنم برای منافع جمهوری‌اسلامی ایران مذاکره می‌کنند.
بسیاری که به هر تقدیر از اشغال یا تسخیر سفارت آمریکا در تهران دفاع می‌کرده‌اند؛ امروز می‌گویند ما با ایالات متحده دعوا و درگیری و منازعه‌ای نداریم. درحالیکه سال‌هاست رودررویی با امپریالیسم جهانی، جزء ذات و درون‌مایه وجودی انقلاب اسلامی و نظام جمهوری‌اسلامی ایران محسوب می‌شده است.
دونالد ترامپ به جای چهره‌هایی مانند برایان هوک و جان بولتون و ... به سمت چهره‌های فناوری و صنعت رفته است. آیا این شیفتی که شاهدش هستیم؛ می‌تواند مسیر را برای گفتگو میان ایران و ایالات متحده هموار کند؟
ترامپ در پی ایجاد فضای مذاکره برآمده است و در این شکی نیست. اما اینکه او در مذاکره همان چیزی را خواهد گفت که ایران می‌خواهد یا نه، مساله ماست. مساله اساسی این است که آیا ایران حتی خواهد توانست به آنچه در توافقنامه ۲۰۱۵ تحت‌عنوان برجام به آن دست یافته بود، دوباره دست پیدا کند؟ برجام در حال نهایی شدن و رسیدن به وضعیت رهایی از بسیاری از بندهای آن قرار گرفته است. در اواخر اسفند ماه این امر صورت میپذیرد. از سال‌های گذشته تا اکنون ایران نپذیرفت تا با آمریکا حتی مذاکره مستقیم داشته باشد. در دوران مرحوم رئیسی این مذاکرات در وضعیتی ایجاد شد که پنج قدرت جهانی با ایران مذاکره می‌کردند و آنها بعدها به ایالات متحده حرف می‌زدند.
بنابراین هزینه‌هایی که به ایران تحمیل شده؛ حالا خود را به نمایش می‌گذارد. این معنا می‌تواند پیام‌هایی را به ایالات متحده آمریکا و کشورهای دیگر در جهان ابلاغ کند مبنی بر اینکه ایران با وجود این همه هزینه در نهایت در برابر ترامپ عقب‌نشینی کرد و این عقب‌نشینی می‌تواند امتیازدهی‌های آشکار و پنهانی را داشته باشد و نتایج و پیامدهایی را در عرصه سیاسی ایران و منطقه به جای بگذارد.
ما شاهد تصمیم ترامپ در مورد قطع کمک‌های مالی آمریکا به دیگر کشورها به صورت موقت هستیم. بخشی از اپوزیسیون جمهوری اسلامی جزو گروه‌هایی بوده‌اند که بودجه هایی را می‌گرفتند. این تصمیم را چطور ارزیابی می‌کنید؟
این معنا به هر تقدیر مهم است و پیام‌هایی دارد. اما آیا این دلیلی خواهد شد که آنها از اپوزیسیون حمایت نکنند یا حمایت‌های موثرتر از افراد اثرگذارتر در آینده به‌عمل آوردند. اینها باید مورد توجه قرار گیرد. آمریکا سیاست خود را در قبال ایران عوض نخواهد کرد. آنچه که باید عوض شود، سیاست ایران در برابر آمریکاست.
به عنوان سوال آخر شایعاتی درباره احتمال بازگشایی سفارت ایالات متحده در تهران مطرح شده آیا چنین گفتمان‌هایی واقعی هستند؛ به این مفهوم که ترامپ چنین قصدی دارد یا تنها صحبت‌هایی است که او در دور اول ریاست‌جمهوری خود در مورد برخی از کشورها می‌کرد و در نهایت دنبال نشد؟
آنچه ترامپ می‌گوید حاوی یک پیام معنادار در ارتباط با ایجاد فشار بر ایران در زمینه‌های گوناگون است. به‌هر روی باید این منطقه را در نظر بگیریم که ترامپ بر آن است که دولت خود را دولت قدرتمندی نشان دهد. دولتی که پارادایم خود را اتوریته تهاجمی گذاشته است، به هر روی به این معنا در پی ایجاد فضایی است که بتواند این مهم را به نام خود در نام خود در تاریخ آمریکا به ثبت برساند. اگر ترامپ بتواند امری چون بازگشایی سفارت آمریکا در ایران را به انجام برساند؛ می‌تواند به همین موضوع به عنوان میراث خود در کاخ سفید اشاره کند. اما اینکه ترامپ می‌خواهد سفارت خود را در ایران برپا دارد، با موافقت ایران روبه‌رو خواهد شد؟ ایا ایران میپذیرد تا سفارتی که آن را لانه جاسوسی می‌دانست، بار دیگر پس از سال‌ها هزینه برای ملت ایران بازگشایی شود و پیامدها و تبعات آن را در آینده بپذیرد؟ این مسائل که ترامپ مطرح کرده بسیار دور از منطق است.
نظرات