به گزارش تجارت نیوز، تنوع زیستی یک سرمایه عمومی شناخته می‌شود و پایداری آن از ملزومات زندگی پایدار جوامع به شمار می‌رود. تنوع زیستی با فراهم آوردن زیربنای رفاه و توسعه اقتصادی ارزش و اهمیت بسیاری دارد. همکاری و همراهی جوامع محلی در راستای حفظ تنوع زیستی نیازمند آگاهی از ارزش‌های اجتماعی و اقتصادی این گنجینه زیستی است. درباره چگونگی برخورد جوامع با تنوع زیستی و برخی از مسائل این حوزه با دکتر صیاد شیخی ئیلانلو، دکتری تنوع زیستی، گفت‌وگو کردیم.
ارزش‌های اجتماعی و اقتصادی تنوع زیستی باید برای مردم مشخص شوند
صیاد شیخی ئیلانلو دراین‌باره می گوید: «جوامع محلی مهم‌ترین حلقه در حفاظت از تنوع زیستی هستند و برای جلب همکاری جوامع محلی، ارزش‌های اجتماعی و اقتصادی تنوع زیستی باید مشخص و تبیین شوند. شاید مردم جامعه محلی اطلاع نداشته باشند که گونه‌های موجود در محدوده زندگی‌شان از چه ارزشی برای دیگر افراد دنیا برخوردار است. علاوه بر آگاهی عمومی، باید تلاش شود که بهره‌برداری پایدار اقتصادی از حیات‌وحش نیز شکل بگیرد.»
رویکردهای پایدار برای حفظ تنوع زیستی نیازمند مشارکت جوامع محلی است
این کارشناس تنوع زیستی می‌افزاید: «مردم جوامع محلی باید در اطلاع‌رسانی و مشارکت‌پذیری سهیم شوند. افزایش آگاهی و مشارکت در کنار انتقال تجربه، آنها را تبدیل به افراد پیشرو در حفاظت از تنوع زیستی خواهد کرد. در این روند، رفتارهای نادرست و آسیب‌های برخاسته از ناآگاهی و ناچاری (بعضاً در راستای معیشت) به‌تدریج کاهش می‌یابند. از این رو رویکردهای پایدار برای حفظ تنوع زیستی نیازمند یاری جوامع محلی است.»
تعارض‌ها در حوزه تنوع زیستی خاستگاه‌های گوناگون دارند
صیاد شیخی می‌گوید: «در خصوص آسیبی که در پی تعارضات میان مردم و گونه‌های دیگر به جوامع محلی وارد می‌شود، ملاحظاتی وجود دارد. باید برای جلوگیری از ایجاد این تعارضات و افزایش تاب‌آوری جامعه محلی در مواجهه با تعارضات تلاش شود. تعارضات می‌توانند خاستگاه‌های گوناگون داشته باشند.»
پیش از هر اقدامی تعارض باید ریشه‌یابی شود
او ادامه می‌دهد: «معمولاً برخی از افراد جمعیت یک گونه با نزدیک شدن به سکونتگاه انسانی موجب تعارض می‌شوند. در نهایت اگر آسیب بسیار جدی باشد، باید آن فرد از جمعیت را که موجب تعارض می‌شود جابه‌جا کرد. این روش معمولاً آخرین راه است. پیش از این اقدام باید ریشه‌یابی، تلاش برای جلوگیری از تعارض، کم کردن از شدت تعارض، و افزایش تاب‌آوری جامعه محلی انجام شود. اگر هیچ‌کدام از موارد ذکرشده به بهبود وضعیت کمک نکرد، باید فردی را که موجب تعارض شده است مدیریت و کنترل کرد.»
کارشناسان باید تاثیر پروژه‌ها بر حیات‌وحش را بررسی کنند
او توضیح می‌دهد: «هزینه-فایده در هر کاری باید تحلیل شود. امور مربوط به تنوع زیستی و حیات‌وحش نیز نیازمند تحلیل هزینه-فایده است. باید در طرح‌های مدیریتی و طرح‌های توسعه از کارشناسان حیات‌وحش استفاده شود. کارشناسان این حوزه با استفاده از تجربه‌های موجود و دانش و شناختی که از محیط‌زیست در دست است، هزینه و فایده را برآورد می‌کنند.»
دستورالعمل‌های بین‌المللی بر کمترین میزان دخالت در طبیعت تاکید دارند
صیاد شیخی اضافه می‌کند: «تنوع زیستی حذف‌ناشدنی است. تلاش ما باید در راستای بیشترین استفاده پایدار از حیات‌وحش در ابعاد اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی باشد. دانش کنونی ما در مقابل چیستی طبیعت بسیار ناچیز است. ما عملاً در مقابل دانستنی‌های موجود در طبیعت بی‌سواد هستیم. به همین دلیل، دستورالعمل‌های بین‌المللی بر کمترین میزان دخالت در طبیعت تاکید دارند. اصل بر آن است که تا حد امکان در طبیعت اختلالی ایجاد نشود.»
حفاظت از گنجینه تنوع زیستی وظیفه همه است
او می‌افزاید: «سود و زیان ناشی از اجرای پروژه‌های تهدیدکننده تنوع زیستی باید مشخص شوند. همچنین باید تدابیری برای جبران خسارات وارده به تنوع زیستی اندیشیده شود. ما وظیفه داریم از تنوع زیستی به‌عنوان یک گنجینه حفاظت کنیم. هر پروژه‌ای باید از سوی کارشناسان محیط‌زیست و حیات‌وحش ارزیابی شود.»
نظرات غیرکارشناسی منجر به آسیب دیدن حیات‌وحش می‌شوند
او در ادامه توضیح می‌دهد: «یکی از معضلات شبکه‌های اجتماعی بیان نظرات غیرکارشناسی در حوزه حیات‌وحش و تنوع زیستی است. نظرات غیرکارشناسی در این حوزه بسیار آسیب‌زننده هستند. گسترش این نظرها، شیوه‌ای از نقش‌آفرینی در امور تنوع زیستی را به وجود می‌آورد که نتیجه آن، تخریب بیشتر است.»
اظهار نظر درباره تنوع زیستی دقت بسیار می‌طلبد
صیاد شیخی می‌گوید: «کارشناسی دارای تعریف مشخصی است. افراد باید مجموعه‌ای از معیارها را داشته باشند تا به عنوان کارشناس در هر حوزه‌ای شناخته شوند. برای مثال، من در حوزه تنوع زیستی کار می‌کنم و تحصیلات آکادمیک و مطالعه و پژوهش دارم. با وجود این، در نهایت تلاش می‌کنم که با تعلل و دست‌به‌عصا درباره تنوع زیستی نظر بدهم. کارشناسانی که در این حوزه مشغول‌اند همیشه سعی می‌کنند با دقت بیشتری اظهارنظر کنند. زیرا می‌دانند بیان نظرات نادرست می‌تواند آسیب‌های بسیاری در پی داشته باشند.»
در هر حوزه‌ای باید از نظر کارشناسان معتبر استفاده شود
او ادامه می‌دهد: «علاقه و دغدغه نسبت به تنوع زیستی و حیات‌وحش برای ارائه نظر به‌جای کارشناس کافی نیست. خواهش من این است که علاقه‌مندان به حوزه تنوع زیستی، افراد را برای دستیابی به اطلاعات درست به کارشناسان واقعی این حوزه ارجاع دهند. روند و الگوی رفتاری باید به شیوه‌ای باشد که در هر حوزه‌ای از نظرها و توصیه‌های کارشناسان واقعی و معتبر استفاده شود. استفاده از کارشناسانی که از دانش و تجربه معتبر برخوردارند از آسیب‌های بسیاری جلوگیری می‌کند.»
اشاعه محتوای زرد و غیراصولی موجب آسیب دیدن تنوع زیستی می‌شود
صیاد شیخی درباره نقش رسانه‌ها در حوزه تنوع زیستی می‌گوید: «رسانه‌ها ظرفیت زیادی برای نقش‌آفرینی مثبت به منظور حفاظت از تنوع زیستی دارند. درخواست ما از رسانه‌ها این است که نظر کارشناسان معتبر را وارد عرصه رسانه کنند. انتقال دانش کارشناسان به مردم با زبانی ساده و اثرگذار می‌تواند در عمومی شدن حفاظت نقش مهمی ایفا کند. ما به حضور کارشناسان و رسانه‌های بامسئولیت نیاز داریم. در غیر این صورت، محتوای زرد افرادی که خود را کارشناس می‌دانند و افرادی که اصول رسانه را رعایت نمی‌کنند، موجب تخریب تنوع زیستی می‌شود. حضور اصولی رسانه در افزایش آگاهی مردم و حفاظت بهتر از حیات‌وحش و تنوع زیستی ضروری است.»
