به گزارش تجارت نیوز، دریای مدیترانه، یکی از ثروتمندترین مناطق جهان از نظر تنوع زیستی دریایی، امروز در خط مقدم بحران اقلیمی قرار گرفته است. گرمایش جهانی نه تنها دمای اقیانوس‌ها را افزایش داده، بلکه حیات هزاران گونه جانوری و گیاهی را در معرض تهدید جدی قرار داده است. گزارش‌های جدید نشان می‌دهد که حتی یک افزایش اندک در دمای این دریا می‌تواند به فروپاشی اکوسیستم‌های حساس و کاهش ذخایر شیلاتی منجر شود؛ موضوعی که پیامدهای زیست‌محیطی، اقتصادی و اجتماعی گسترده‌ای برای کشورهای حاشیه مدیترانه خواهد داشت.
رکورد دمایی مدیترانه در سال ۲۰۲۵
طبق آمار شرکت بین‌المللی مرکاتور اوشن، دریای مدیترانه در جولای ۲۰۲۵ گرم‌ترین ماه تاریخ خود را تجربه کرد. دمای سطح دریا به طور متوسط به ۲۶.۶۸ درجه سانتیگراد رسید. این گرمایش گسترده موجب شد:
- ۹۵ درصد از مساحت مدیترانه دمایی بالاتر از میانگین داشته باشد.
- ۶۳ درصد از کل پهنه حداقل یک درجه سانتیگراد گرم‌تر از میانگین بلندمدت شود.
- ۴۰ درصد از نواحی حتی دو درجه بالاتر از میانگین ثبت کنند.
بیشترین آسیب‌ها در غرب مدیترانه گزارش شده و کارشناسان آن را یک «ناهنجاری شدید» توصیف کرده‌اند.
مدیترانه؛ کانون تغییرات اقلیمی
هیئت بین‌دولتی تغییرات اقلیمی (IPCC) سال‌هاست که مدیترانه را به عنوان یک نقطه داغ تغییرات اقلیمی شناسایی کرده است. این دریا از سال ۱۹۸۲ تا ۲۰۱۹ حدود ۱.۳ درجه سانتیگراد گرم‌تر شده است؛ یعنی سه برابر سریع‌تر از میانگین جهانی اقیانوس‌ها.
مدیترانه علاوه بر اهمیت اقلیمی، یک گنجینه تنوع زیستی است و بیش از ۱۷ هزار گونه دریایی را در خود جای داده است که بسیاری از آنها در هیچ جای دیگر جهان یافت نمی‌شوند.
نتایج یک تحقیق تازه
یک متاآنالیز گسترده به رهبری کارشناسان مرکز تحقیقات اقیانوسی GEOMAR Helmholtz در آلمان، نتایج نگران‌کننده‌ای را منتشر کرده است. این تحقیق که بر پایه بررسی ۱۳۱ مطالعه علمی انجام شده، نشان می‌دهد:
- تنها افزایش ۰.۸ درجه سانتیگراد نسبت به سطح کنونی می‌تواند آسیب‌های جبران‌ناپذیری به اکوسیستم‌های دریایی و ساحلی وارد کند.
- ذخایر ماهی در چنین شرایطی ممکن است ۳۰ تا ۴۰ درصد کاهش یابد.
- حرکت گونه‌های بومی به سمت شمال و جایگزینی آنها با گونه‌های مهاجم مانند شیرماهی محتمل است.
- علف‌های دریایی احتمالاً به طور کامل ناپدید می‌شوند.
- برخی گونه‌های مرجانی مقاوم‌تر هستند، اما در صورت رسیدن گرمایش به ۳.۱ درجه سانتیگراد نیز به شدت آسیب‌پذیر خواهند شد.
چرا مدیترانه بیش از سایر دریاها آسیب‌پذیر است؟
مدیترانه یک دریاچه نیمه‌بسته است که تنها از طریق تنگه جبل‌الطارق با اقیانوس اطلس ارتباط دارد. همین ویژگی باعث می‌شود تغییرات اقلیمی با شدت بیشتری بر آن اثر بگذارد.
طبق داده‌های بین‌المللی:
- بین سال‌های ۱۹۸۲ تا ۲۰۱۹، دمای آب‌های مدیترانه ۱.۳ درجه سانتیگراد افزایش یافته است؛ یعنی سه برابر سریع‌تر از میانگین جهانی اقیانوس‌ها.
- به همین دلیل، هیئت بین‌دولتی تغییرات اقلیمی (IPCC) این دریا را یک نقطه کانونی تغییرات اقلیمی معرفی کرده است.
تهدید اکوسیستم‌های ساحلی
افزایش سطح دریا، فرسایش ساحلی و بالا رفتن دما همزمان، ترکیبی مرگبار برای اکوسیستم‌های ساحلی مدیترانه ایجاد کرده است.
- بیش از ۶۰ درصد از محل‌های لانه‌سازی لاک‌پشت‌های دریایی در خطر نابودی هستند.
- سواحل شنی و تپه‌های شنی در صورت افزایش ۰.۸ درجه‌ای دما به شدت در معرض تهدید قرار خواهند گرفت.
هشدار کارشناسان
دکتر عابدالرحمن حسون، اقیانوس‌شناس مرکز GEOMAR می‌گوید: «این بحران فقط پیش‌بینی آینده نیست؛ خسارات واقعی هم‌اکنون آغاز شده‌اند. تغییر در گونه‌های پلانکتونی، شکوفایی جلبکی سمی و گسترش باکتری‌ها نشانه‌های هشداردهنده‌اند.»
از سوی دیگر، دکتر مریم مجتهد، استاد دانشگاه آنژه فرانسه تاکید می‌کند: «هیچ اکوسیستمی شکست‌ناپذیر نیست. حتی افزایش اندک دما می‌تواند تنوع زیستی را به شدت تهدید کند. تنها با اقدامات سختگیرانه برای مهار تغییرات اقلیمی می‌توان خطرات را در سطحی قابل مدیریت نگه داشت.»
مدیترانه در آستانه یک بحران اکولوژیک
به گزارش یورونیوز، مدیترانه به عنوان یکی از غنی‌ترین و در عین حال آسیب‌پذیرترین دریاهای جهان، امروز با بحرانی بی‌سابقه دست‌وپنجه نرم می‌کند. اگر گرمایش جهانی تنها کمی بیش از سطح کنونی افزایش یابد، زیستگاه‌های بی‌بدیل، گونه‌های بومی و منابع ماهی‌گیری میلیون‌ها انسان در معرض نابودی قرار می‌گیرد. این یافته‌ها بار دیگر یادآور می‌شود که مقابله با تغییرات اقلیمی یک انتخاب نیست، بلکه ضرورتی حیاتی برای حفظ آینده زمین و نسل‌های بعدی است.
