به گزارش تجارت نیوز، بررسی پلتفرمهای آنلاین خرید و فروش خودرو در کشور ونزوئلا نشان می‌دهد که خودروهای صفر کیلومتر ایرانی بیش از 16 هزار دلار قیمت دارند. برای مثال کوییک S که امروز در بازار ایران با نرخ 520 میلیون تومان خرید و فروش می‌شود، در بازار ونزوئلا حدود 16 هزار دلار قیمت دارد. با فرض اینکه هر دلار 94 هزارتومان است، قیمت کوییک در بازار ونزوئلا معادل یک میلیارد و 504 میلیون تومان برآورد می‌شود.
همچنین دنا دستی با کارکرد پنج هزار و 500 کیلومتر پیمایش و عمر دو ساله در این پلتفرم آنلاین با نرخ حدودی 21 هزار دلار معادل یک میلیارد و 974 میلیون تومان آگهی شده است. حال آن که نمونه صفر کیلومتر و ارتقاءیافته این خودرو در بازار ایران 970 میلیون تومان قیمت می‌خورد.
نکته قابل توجه در بازار ونزوئلا این است که خودرو دنا با اقبال بیشتری نسبت به تارا مواجه است. از همین رو دنا دنده‌ای قیمت بالاتری نسبت به تارا دارد، در حالی که پلتفرم تارا به‌روزتر است. بررسی آگهی‌های تارا در ونزوئلا نشان می‌دهد که مدل 2023 این خودرو با کارکرد 700 کیلومتر حدود 20 هزار دلار معادل یک میلیارد و 880 میلیون تومان قیمت دارد. در حالی که تارا دستی در بازار ایران با قیمت 970 میلیون تومان خرید و فروش می‌شود.
همچنین اقلام مصرفی این خودروها نیز قیمت بالایی دارند. برای مثال فیلتر هوای کوییک که در بازار ایران قیمتی کمتر از 200 هزار تومان دارد، در بازار ونزوئلا حدود یک میلیون و 400 هزار تومان به فروش می‌رسد.
علاوه بر اقلام مصرفی، اقلام تزئیناتی خودروهای ایرانی نیز در این بازار قیمت بالایی دارند. برای مثال روکش صندلی کوییک در ونزوئلا بیش از 20 میلیون تومان قیمت می‌خورد.
اما شرایط صنعت خودروسازی ونزوئلا هم‌اکنون چگونه است و خودروهای ایرانی از چه مسیری به این کشور وارد می‌شوند؟
حضور خودروهای ایرانی در ونزوئلا
حضور خودروهای ایرانی در ونزوئلا سابقه چند دهه‌ای دارد. در سال 1385 شرکت مشترک «ونیراتو» با سهم 36 درصدی شرکت توسعه صنایع خودرو (ایران‌خودرو و سایپا) و 64 درصدی ونزوئلا در شهر ماراکای تاسیس شد. اولین محموله خودروهای ساخت مشترک نیز تا سال 1386 تحویل داده شد. فعالیت ونیراتو از سال 1394 تا 1400 متوقف بود تا اینکه در سال 1401 همکاری ایران و ونزوئلا از سر گرفته شد.
اولین محموله‌های صادراتی به این کشور نمونه‌های مختلف پراید و سمند بود تا اینکه در دور جدید همکاری‌ها تارا و دنا از ایران خودرو و کوییک و ساینا از سایپا به این کشور وارد شده‌اند.
سقوط صنعت خودروسازی ونزوئلا
صنعت خودروسازی در ونزوئلا تاریخچه‌ای طولانی دارد. در دوران رونق نفتی دهه 70 میلادی، تولید سالانه خودروسازان حاضر در ونزوئلا به حدود ۱۸۰ هزار دستگاه در سال ۱۹۷۸ رسید، اما مدت زیادی نگذشت که بحران اقتصادی دهه ۱۹۸۰ و اصلاحات ارزی شدید منجر به سقوط تولید خودرو در این کشور شد؛ به طوری که در سال ۱۹۸۹ میزان تولید به ۲۵٬۹۶۲ دستگاه کاهش یافت.
حمایت‌های دولتی در دوره هوگو چاوز به افزایش مجدد تیراژ تولید انجامید، اما در سال 2007 بار دیگر صنعت خودروسازی ونزوئلا با کاهش تولید مواجه شد و تولید خودروسازان را به 172 هزار دستگاه کاهش داد. پس از آن کاهش قیمت نفت و مشکلات اقتصادی دیگر باعث افت دوباره تولید شدند و بدین ترتیب میزان تولید سالانه خودرو در سال ۲۰۱۳ به حدود ۷۲ هزار دستگاه تنزل یافت.
روند این سال‌ها نشان می‌دهد که صنعت خودروسازی ونزوئلا که زمانی قطبی صنعتی در آمریکای لاتین بود، چگونه تحت تاثیر تغییرات اقتصادی و سیاست‌های داخلی قرار گرفته است. بسیاری از کارخانه‌های بزرگ خودروسازی طی دهه اول هزاره دوم میلادی تعطیل شدند یا فعالیت خود را متوقف کردند که این امر خطوط مونتاژ این کشور را با بحران عمیقی مواجه کرد.
تأثیر تحریم‌ها، نرخ ارز و سیاست‌های دولتی بر صنعت خودروسازی ونزوئلا
ونزوئلا از اوایل دهه اول هزاره دوم میلادی تحت سیاست‌های کنترل ارزی بود. دولت چندین بار نظام چندنرخی ارز (با سیستم CADIVI و پس از آنSICAD/SICAD ) را اعمال کرد که این امر منجر به ایجاد مشکلاتی عمیق برای تامین ارز واردات خودرو و قطعات یدکی شد.
در کنار این مسائل، تورم افسارگسیخته و سیاست‌های دستوری دولت در تعیین قیمت خودرو، محیط بازار خودرو ونزوئلا را به‌شدت متلاطم کرد. گزارش رسانه‌های رسمی ونزوئلا حاکی از آن بود که در پنج‌ماهه اول سال ۲۰۱۴ تنها ۵٬۲۳۳ دستگاه خودرو تولید شده بود که این آمار افت ۸۳ درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل را نشان می‌دهد.
هم‌زمانی کمبود عرضه خودرو و مشکلات دسترسی به ارز در آن سال‌ها باعث شد که مردم ونزوئلا به خرید خودرو به‌عنوان دارایی مطمئن ترغیب شوند. علاوه بر مسائل داخلی، تحریم‌های بین‌المللی آمریکا نیز وضعیت بازار خودرو ونزوئلا را پیچیده‌تر کردند. تا حدی که واردات قطعات خودرو و تامین ارز برای خودروسازان حاضر در ونزوئلا تبدیل به بحران عمیقی شد.
وضعیت کنونی تولید داخلی
در حال حاضر تولید خودرو در ونزوئلا نزدیک به صفر است. طبق آمار انجمن خودروسازان ونزوئلا، در هشت ماه اول سال ۲۰۲۳ در مجموع ۳۱ دستگاه خودرو در ونزوئلا مونتاژ شده است. تمام شرکت‌های بزرگ خودروسازی از جمله جنرال‌موتور و کرایسلر در سال‌های اخیر خطوط تولید خود را تعطیل کرده‌اند.
شرکت‌های تویوتا و فورد نیز پس از توقف تولید محلی، تنها به فروش خودروهای وارداتی اکتفا کردند. در حال حاضر تنها چند خط تولید محدود خودروهای سنگین مانند کامیون‌های مِک و آیوکو و مونتاژ اتوبوس شرکت Encava فعال مانده است. این کارخانه‌ها تا پیش از بروز بحران‌های مذکور، ظرفیت اسمی تولید صدها هزار خودرو داشتند، اما تجهیزات آنها اکنون فرسوده شده و برای بازسازی آنها هیچ سرمایه‌گذاری جدیدی صورت نگرفته است.
تحلیل بازار خودرو ونزوئلا
بازار خودرو ونزوئلا امروز تا حد زیادی به واردات خودروهای خارجی وابسته است. در چند سال اخیر، واردات رسمی خودرو (به‌ویژه از چین) تا حدی احیا شده است و مدل‌های جدید و به‌روزی در بازار خودرو این کشور عرضه شده‌اند.
با این حال قیمت‌ها همچنان سرسام‌آور است. به‌عنوان مثال مدل‌های کامپکت جدید حدود ۱۸ تا ۲۵ هزار دلار و شاسی‌بلندها و کراس‌اوورهای میان‌رده بیش از ۵۰ هزار دلار قیمت دارند، رقمی که برای اغلب مردم ونزوئلا که درآمد پایینی دارند، غیرقابل دسترسی است.
همچنین تورم بالا خریداران را به سرمایه‌گذاری در بازار خودرو ترغیب کرده و جایگاه خودرو را از کالایی مصرفی به کالایی سرمایه‌ای تغییر داده است. به همین دلیل مردم گاهی خودرو را به عنوان پوششی برای از بین نرفتن ارزش پس‌انداز خود خریداری می‌کنند.
از سوی دیگر گروهی از افراد نزدیک به دولت ونزوئلا با قاچاق خودروی لوکس (به‌ویژه خودروهای آمریکایی) در حال دور زدن تحریم‌ها هستند. به طوری که در یکی از این شبکه‌ها ۸۱ دستگاه خودرو در مبادی صادراتی توقیف شده است.
در عمل محدودیت واردات رسمی و رانت ارزی باعث شده خودروها بسیار کمیاب و حتی قرارداد پیش‌فروش (با سپردن پول و انتظار چندماهه) به روش‌های متداولی برای خرید خودرو بدل شوند. فعالان بازار ونزوئلا پیش‌بینی کرده‌اند که در سال ۲۰۲۵ تنها حدود ۳۰ هزار دستگاه خودرو فروخته شود که فاصله زیادی با فروش ۵۰۰ هزار دستگاه در سال ۲۰۰۷ دارد.
مقایسه بازار خودرو ایران با ونزوئلا
صنعت خودروسازی ایران در مقایسه با ونزوئلا بسیار بزرگ‌تر و قدیمی‌تر است. این صنعت حدود ۱۰ درصد تولید ناخالص داخلی ایران را تشکیل می‌دهد و تولید آن در سال‌های اوج خود به بیش از یک میلیون دستگاه در سال رسیده است. به‌عنوان مثال در سال 1390 مجموع تولید خودرو در ایران حدود یک میلیون و 600 هزار دستگاه برآورد می‌شود.
پس از اعمال تحریم‌های بین‌المللی تولید ایران نیز با افت چشمگیری مواجه شد و در سال 1392 به زیر 800 هزار دستگاه رسید، اما از آن زمان تلاش‌هایی برای حفظ و احیای تولید انجام شده است.
تلاش برای احیا صنعت خودروسازی ایران بیشتر بر تیراژ و جوابگویی تقاضای مصرف‌کنندگان متمرکز بوده است. ایران دو خودروساز بزرگ دولتی (ایران‌خودرو و سایپا) با فناوری‌های محدود دارد، به صورتی که مدل‌های پرتیراژ آن بر پایه پلتفرمهای قدیمی طراحی شده‌اند.
در سال‌های گذشته دولت ایران حمایت‌های زیادی از صنعت خودروسازی خود کرده است. حمایت‌هایی که گاه با مناقشات زیادی همراه بوده‌اند. دولت ایران طی سال‌های گذشته به رغم مشکلات ارزی، برخی محدودیت‌های واردات خودرو را برداشته و حتی واردات خودروهای کارکرده را مجاز اعلام کرده است.
در مجموع با وجود تحریم‌های هم‌زمان هر دو کشور، خودروسازی ایران توانسته با حجم بالای تولید به کار خود ادامه دهد. تولیدی که گرچه به دلیل عقب‌ماندگی فناوری با مناقشاتی همراه بوده، اما عملکرد بهتری را نسبت به ونزوئلا به ثبت رسانده است.
برای مطالعه بیشتر گزارش «احترام نظامی ونزوئلا به کوئیک!» را تجارت‌نیوز مطالعه کنید.
