به گزارش تجارت نیوز، تاثیر نرخ ارز بازار غیررسمی بر نرخ تورم یکی از مواردی است که کارشناسان و مسئولان در مورد آن اختلاف نظر دارند و همواره بحث درباره ارتباط بین این دو متغیر در محافل اقتصادی جریان داشته است. محمد جواد ایروانی، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، روز گذشته در سی و دومین همایش سالانه سیاست‌های پولی و ارزی در مورد اهمیت بازار ارز غیررسمی و تاثیر آن بر تورم، اعداد و ارقام تامل‌برانگیزی اعلام کرد. او در بخشی از اظهارت خود گفت: «طبق مطالعات انجام‌شده، هر یک درصد افزایش نرخ ارز در بازار غیررسمی منجر به افزایش 0.5 درصدی نرخ تورم می‌شود.»
این در حالی است که محمدرضا فرزین، رئیس کل بانک مرکزی، در ماه‌های گذشته بارها بر این نکته تاکید کرده که بانک مرکزی بازار آزاد ارز را به رسمیت نمی‌شناسد. او همچنین بارها اعلام کرده تامین ارز واردات از طریق بازار غیررسمی ارز صورت نمی‌گیرد و حجم اندک مبادلات در این بازار نسبت به بازارهای رسمی، باعث می‌شود نوسانات قیمت دلار آزاد، تاثیری بر قیمت کالاها و در نتیجه نرخ تورم نگذارد.
تجارت‌نیوز برای بررسی این تناقض با علی سعدوندی، کارشناس اقتصادی، به گفت‌وگو پرداخته است.
ایران بزرگ‌ترین جریان فرار سرمایه در جهان را دارد
سعدوندی به خبرنگار تجارت‌نیوز گفت: «مساله اصلی بازار ارز تعارض منافع است. سالی حدود 60 الی 70 میلیارد دلار ثروت ملی به صورت ارزی کسب می‌شود که در معرض دست‌درازی قرار می‌گیرد و صرف پرداخت سوبسید به فرار سرمایه می‌شود. درآمد ارزی در فرایند ارزپاشی چپاول شده و به کشورهای رقیب هدایت می‌شود. در حال حاضر سیاست نابخردانه ارزی کشور موجب بزرگ‌ترین جریان فرار سرمایه در سطح جهان شده است.»
این کارشناس اقتصادی افزود: «این جریان عظیم سرمایه که قرار است به خارج از کشور منتقل شود باید توجیهاتی به‌ظاهر علمی داشته باشد. برای چپاول به ایده‌ها و پایه‌های ظاهراً علمی نیاز است؛ هرچند این پایه‌ها سست باشند. سیاست ارزی رسمی کشور مدافع فرار حداکثری سرمایه است؛ به همین دلیل استدلال‌های به‌ظاهر علمی مطرح می‌شود.»
استدلال فرزین در مورد بازار آزاد ارز، سست‌ترین استدلال طی چند دهه گذشته است
سعدوندی درباره استدلال رئیس کل بانک مرکزی گفت: «آقای فرزین از این مدخل وارد شده است که بانک مرکزی نرخ ارز بازار آزاد را به رسمیت نمی‌شناسد و قبول ندارد و نرخ ارز بازار آزاد، یک نرخ تلگرامی است. این استدلالی است که آقای فرزین به دست می‌دهد و در میان برخی از اقتصاددانان کشور نیز جا باز کرده اما استدلال او سست‌ترین استدلالی است که طی چند دهه گذشته در مورد بازار آزاد مشاهده شده است.»
این کارشناس اقتصادی توضیح داد: «فرزین برای رفع مسئولیت می‌گوید نرخ ارز بازار آزاد تاثیری بر تورم و متغیرهای اقتصادی داخل کشور ندارد. از سوی دیگر می‌گویند برای کانال‌های تلگرامی پرونده تشکیل شود و آنها را مورد مؤاخذه قرار دهید؛ چراکه بر انتظارات تورمی و نرخ ارز بازار آزاد تاثیر می‌گذارد. خب اگر نرخ ارز در بازار آزاد تاثیری بر متغیرهای اقتصادی ندارد و شما آن را قبول ندارید، اجازه دهید کانال‌های تلگرامی اعلام نرخ ارز به شغل عبث خود ادامه دهند.»
او ادامه داد: «اما واقعیت عکس این است و آنچه بر انتظارات تورمی تاثیر می‌گذارد، نرخ ارز بازار آزاد است. تنها کسانی که در ایران برای تشخیص انتظارات تورمی نرخ ارز دولتی را چک می‌کنند، احتمالاً خود آقای فرزین و دوستان‌شان باشند. بعید است کسی انتظارات تورمی خود را با نرخ ارز 28 هزار و 500 تومانی تنظیم کند.»
ایران ناموفق‌ترین کشور دنیا در کنترل تورم و کنترل نرخ ارز است
سعدوندی در مورد اظهارات ایروانی نیز گفت: «اظهارات ایروانی در جای خود درست بوده اما نکته اصلی این است که اگر هدف، اصلاح دایره خبیث رشد تورم و افزایش نرخ ارز در کشور است، از چه مسیری باید وارد شد؟ این نکته اصلی است و به نظر می‌رسد ایشان حتی با مقدمات انجام این کار نیز آشنا نیستند.»
او توضیح داد: «این واقعیت که افزایش نرخ ارز منجر به بالا رفتن تورم می‌شود، به این معنی نیست که سیاست تثبیت موقت نرخ ارز و انباشت شوک ارزی، مشکل را رفع می‌کند. ایران ناموفق‌ترین کشور دنیا در کنترل تورم و کنترل نرخ ارز است. هیچ کشوری به طور مداوم ۵۴ سال تورم نداشته که در این مدت حتی یک روز هم در کنترل تورم موفق نبوده باشد.»
سیاست‌های کنترل ارز در ایران منسجم نیستند
سعدوندی درباره سیاست کنترل تورم گفت: «مشکل تورم در دنیا یک مساله حل‌شده است و حتی کشورهای توسعه‌نیافته هم در بیشتر مواقع می‌توانند تورم را کنترل کنند؛ چون سیاست‌های منسجم پولی و ارزی دارند. سیاست‌هایی که در ایران تحت عنوان کنترل نرخ ارز شناخته می‌شود، منسجم نیستند. در حالی که سیاست تثبیت نرخ ارزی که مثلاً در کشور امارات اجرا می‌شود، بر پایه اصول علمی استوار است و نزدیک به پنج دهه می‌شود که نرخ ارز در این کشور ثابت است.»
این کارشناس اقتصادی توضیح داد: «در سیاست ارزی باید یک نظریه را تحت عنوان سه‌گانه ناممکن در نظر داشت که مسئولان اقتصادی بعد از انقلاب سعی بر نقض این نظریه داشتند و به همین دلیل هیچ‌گاه به نتیجه مطلوب نرسیده و همواره در جنگ با دشمن فرضی مغلوب بوده‌اند.»
سیاست تثبیت نرخ ارز به نفع ایران نیست/ هر یک از تجربیات رژیم ارزی در سطح جهانی که اقتباس شود از وضعیت فعلی بهتر است
سعدوندی درباره کنترل تورم در کشور گفت: «بر اساس نظریات معتبر دانش اقتصاد، به نفع ایران نیست که به سیاست تثبیت نرخ ارز اولویت دهد؛ بلکه سیاست‌گذاری جدی پولی و اولویت‌بخشی به کنترل تورم به نفع کشور است که با رعایت این دو مورد، نرخ ارز نیز کنترل خواهد شد.»
این کارشناس اقتصادی افزود: «حتی اگر قرار است سیاست تثبیت نرخ ارز را در پیش بگیریم، باید همان مسیری را طی کنیم که کشورهایی مانند عربستان و امارات رفتند. یعنی در صورت اولویت‌بخشی به سیاست تثبیت نرخ ارز، اجرای سیاست‌گذاری پولی و بانک مرکزی مستقل امکان‌پذیر نیست. در حال حاضر امارات همین رویه را پیگیری کرده و بانک مرکزی مستقلی ندارد، بلکه هرچه بانک مرکزی آمریکا در عرصه پولی تصمیم بگیرد، بانک مرکزی امارات نیز تبعیت می‌کند.»
او در پایان خاطرنشان کرد: «در صورتی که ایران نیز چنین کاری بکند، امکان کنترل تورم و اولویت‌بخشی به تثبیت نرخ ارز وجود دارد. به هر حال هر یک از تجربیات رژیم ارزی در سطح جهانی که اقتباس شود از وضعیت فعلی بهتر است.»
برای مطالعه بیشتر صفحه اقتصاد کلان در تجارت‌نیوز را دنبال کنید.
