فعال‌سازی مکانیسم ماشه به روایت رسانه‌های خارجی

پس از گذشت بیش از 18 ماه از خروج ایالات متحده آمریکا از توافق هسته‌ای در ماه می سال 2018، حالا طرفین اروپایی تصمیمی مبنی بر فعال‌سازی مکانیسم حل اختلاف در برجام گرفته‌اند.

به گزارش تجارت‌نیوز ، فرانسه، انگلیس و آلمان (موسوم به اروپای 3) روز سه‌شنبه در بیانیه مشترکی اعلام کردند که مکانیسم ماشه را با هدف نجات توافق هسته‌ای فعال خواهند کرد.

این مکانیسم روندی است که در صورت طی کردن کامل مراحل، به بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران منتهی می‌شود.

مقامات اروپایی اعلام کرده‌اند که هدف از این تصمیم، بازاعمال تحریم‌های سازمان ملل نیست، بلکه حفظ توافق هسته‎ای از طریق گفتگو و رایزنی با ایران برای بازگشت به تعهداتش ذیل برجام است.

بیانیه سه کشور اروپایی پس از آن صادر شد که طی یک سال گذشته ایران در چند مرحله تعهدات خود به توافق هسته‌ای را کاهش داده است.

در واکنش به تحریم‌های ایالات متحده پس از خروج این کشور از برجام، ایران تهدید کرد که غنی‌سازی اورانیوم را از سر خواهد گرفت.

پس از ترور سردار سلیمانی، فرمانده سپاه قدس ایران از سوی نیروهای آمریکایی در اوایل ماه ژانویه، مقامات ایرانی اعلام کردند که آخرین مورد کلیدی از محدودیت‌های عملیاتی خود در برجام یعنی محدودیت در تعداد سانتریفیوژها را کنار می‌گذارند.

به‌نوشته سی‌ان‌بی‌سی ، مقامات ایرانی خاطرنشان کردند که این کشور همچنان به همکاری خود با بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ادامه خواهند داد و اگرچه ایران توافق هسته‌ای را به حالت تعلیق درآورده، اما برجام هنوز نمرده است. همچنین در صورت برداشته شدن تحریم‌های آمریکا، ایران به پایبندی کامل به توافق هسته‌ای بازخواهد گشت.

از زمان خروج آمریکا از برجام، تحریم‌های این کشور تبعات بسیاری برای اقتصاد ایران به همراه داشته است. فروش نفت ایران به‌شدت کاهش و تورم به بیش از 40 درصد افزایش یافته است.

دیگر امضاکنندگان توافق هسته‌ای، ژانویه سال گذشته برای راه‌اندازی اینستکس تلاش کردند؛ سازوکاری برای فعال کردن تجارت با ایران با استفاده از ارزهایی جز دلار که نشان‌دهنده عزم اروپا در مخالفت با اقدامات یک‌جانبه دونالد ترامپ بود. این سازوکار اما چندان موفق عمل نکرد.

فعال‌سازی مکانیسم ماشه در حالی رخ می‌دهد که ترامپ چهارشنبه هفته گذشته بار دیگر تکرار کرد، زمان آن رسیده که انگلیس، آلمان، فرانسه، روسیه و چین این واقعیت را درک کنند که باید با ایالات متحده همکاری کرده و از برجام خارج شوند.

بوریس جانسون، نخست‌وزیر بریتانیا نیز روز سه‌شنبه در مصاحبه‌ای با بی‌بی‌سی ضمن حمایت از طرح جدید ترامپ گفت: توافق برجام به دلیل آنچه طرف آمریکایی ناقص می‌داند بایستی با توافق ترامپ جایگزین شود.

سی‌ان‌ان نیز در گزارشی به مساله تشدید تنش‌ها از زمان حضور ترامپ در کاخ سفید پرداخته است. فرازوفرودهای میان دو کشور با اقدام تلافی‌جویانه ایران و حمله به پایگاه آمریکایی‌ها در عراق به اوج خود رسید.

هنوز هیچ‌کس نمی‌داند که نتیجه فعال‌سازی سازوکار حل اختلاف اروپا چه خواهد بود؛ اما تاکنون واکنش ایران به اقدام اروپا مثبت نبوده است.

محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران روز گذشته با انتقاد از بی‌عملی اروپایی‌ها در قبال تعهداتشان در برجام، اقدام آنها را از نظر حقوقی بی‌مبنا و از نظر سیاسی اشتباه راهبردی خواند.

آنچه تاکنون برجام را زنده نگه داشته این است که بازرسان آژانس همچنان اجازه دارند بر فعالیت‌های هسته‌ای ایران نظارت داشته باشند. به ادعای سی‌ان‌ان، اگر تهران این روند را متوقف کند، ممکن است تهدیدهای ترامپ جدی‌تر شود.

هیچ‌کدام از طرفین، چنین نتیجه‌ای، یعنی تهدیدهای جدی‌تر از سوی رئیس‌جمهور آمریکا را نمی‌خواهند؛ اما این بدان معنا نیست که چنین اتفاقی غیرممکن است.

اگر مکانیسم حل اختلاف به شورای امنیت سازمان ملل منتهی شود، پس از آن ترامپ احتمالا به ارائه پارامترهای مدنظرش برای توافق جدید خواهد پرداخت.

این در حالی است که ایران اعلام کرده به جز توافق فعلی توافق دیگری را قبول ندارد. به ادعای نویسنده گزارش سی‌ان‌ان اما با شرایط اقتصادی که ایران در آن به‌سر می‌برد، امضای یک توافق جدید ممکن است نفع ایران باشد.

مکانیسم ماشه روندی است که در صورت طی کردن کامل مراحل، به بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران منتهی خواهد شد.