به گزارش تجارت نیوز، موریتانی، کشوری با وسعتی بیش از یک میلیون کیلومتر مربع در غرب آفریقا و غنی از تابش آفتاب و بادهای پایدار، در کمتر از دو دهه، مسیر حیرتانگیزی از گذار انرژی را پیموده است. پیش از سال ۲۰۰۸، کمتر از ۱ درصد برق موریتانی از منابع تجدیدپذیر تامین میشد، اما امروز بیش از ۵۰ درصد از برق این کشور از انرژیهای پاک، عمدتا باد و خورشید بهدست میآید. این تغییر، نشانه عزم ملی برای ساخت اقتصادی پایدار و کاهش فقر انرژی در یکی از کمبرقترین کشورهای قاره آفریقاست.
با اینکه کمتر از ۱۰ درصد خانوارهای روستایی هنوز به برق دسترسی دارند، هدف دولت این است که تا پایان دهه جاری، به دسترسی جهانی به برق و تامین ۷۰ درصد از انرژی از منابع تجدیدپذیر تا سال ۲۰۳۰ دست یابد.
مسیر تحولی موریتانی در انرژیها
روند توسعه انرژی پاک در موریتانی بیش از هر زمان دیگری شتاب گرفته است. در سال ۲۰۲۰، ۳۷ درصد کل برق کشور از منابع تجدیدپذیر تولید میشد؛ ۱۷ درصد از برقآبی و ۲۰ درصد دیگر بهطور مساوی از انرژی خورشیدی و بادی تامین میشد.
دولت موریتانی فراتر از تولید داخلی، اکنون بهدنبال صادرات انرژی پاک به شکل هیدروژن سبز است. این کشور که ۹۳ درصد از صادراتش مواد خام معدنی مانند سنگآهن، طلا، ماهی یخزده و مس است، میخواهد تا دهه آینده، صادرات خود را از اقتصاد استخراجمحور به اقتصاد مبتنی بر انرژیهای پاک تغییر دهد.
انرژی خورشیدی؛ خورشید صحرا، نیروی آینده
سرزمین پهناور موریتانی با بیش از ۱۰ ساعت تابش مستقیم خورشید در روز، از بالاترین پتانسیلهای خورشیدی جهان برخوردار است. تابش شدید و مستمر نور خورشید، این کشور را به موقعیتی ویژه برای سرمایهگذاری در پروژههای خورشیدی عظیم تبدیل کرده است.
به گفته مسئولان، سرمایهگذاری خارجی قابلتوجهی در بخش خورشیدی جذب شده و پروژههای متعددی در دست ساخت است.
این سرمایهگذاریها نه تنها به تحقق اهداف انرژی تجدیدپذیر کشور کمک میکنند، بلکه موجی از اشتغالزایی محلی و انتقال فناوری را نیز به همراه آوردهاند.
انرژی بادی؛ بادهای نوادیبو، طلای سفید موریتانی
موریتانی بهویژه در سواحل خود از بادهای مداوم با سرعت متوسط ۷ متر بر ثانیه برخوردار است. منطقه نوادیبو در شمال این کشور یکی از مناسبترین نقاط قاره برای احداث مزارع بادی به شمار میرود. بر اساس برنامه انرژی ملی، دولت قصد دارد از این بادهای ساحلی و فراساحلی نهفقط برای تولید برق مستقیم، بلکه برای تولید هیدروژن سبز از طریق الکترولیز با برق بادی استفاده کند. سرمایهگذاران اروپایی و آسیایی نیز در حال بررسی پروژههای مشترک در این زمینه هستند.
هیدروژن سبز؛ پروژه ۴۰ گیگاواتی و رؤیای بزرگ آفریقا
یکی از جاهطلبانهترین طرحهای انرژی در جهان اکنون در موریتانی در حال شکلگیری است: دولت این کشور اعلام کرده که قصد دارد بزرگترین پروژه تولید هیدروژن سبز جهان با ظرفیت ۴۰ گیگاوات را راهاندازی کند.
این طرح که با مشارکت شرکتهای چندملیتی در حال طراحی است، موریتانی را در آینده به یکی از قطبهای صادرات هیدروژن به اروپا تبدیل خواهد کرد. جالب آنکه دولت با وجود کشف ذخایر قابلتوجه گاز طبیعی در سواحل خود، همچنان تمرکز را بر انرژیهای تجدیدپذیر و کاهش انتشار کربن حفظ کرده است.
انرژی امواج؛ پتانسیلی ۱۰۰ برابر تولید برق کنونی
موریتانی با داشتن ۷۵۴ کیلومتر خط ساحلی در امتداد اقیانوس اطلس، از منبع بیپایانی از انرژی امواج برخوردار است. تخمینها نشان میدهد که قدرت متوسط امواج در هر متر از خط ساحلی حدود ۱۷.۵ کیلووات ساعت است؛ رقمی که در مجموع میتواند بیش از ۳۰۰ هزار مگاوات برق در شبانهروز تولید کند. ۱۰۰ برابر کل تولید برق فعلی کشور که تنها حدود ۳۰۰۰ مگاوات است. حتی اگر تنها ۱ درصد از این پتانسیل مهار شود، برق موردنیاز کل کشور تامین و صادرات انرژی ممکن خواهد شد.
انرژی زیستتوده؛ از دام تا برق پاک و کود آلی
موریتانی کشوری با اقتصاد داممحور است. بیش از ۲۲ میلیون راس دام شامل گاو، شتر، گوسفند و بز، منبعی عظیم برای تولید انرژی زیستی فراهم کرده است.
دولت در قالب برنامههای روستایی، استفاده از فضولات دامی برای تولید بیوگاز و برق ارزان را آغاز کرده است.
این پروژهها ضمن کاهش وابستگی به گازوئیل وارداتی، با تولید کود آلی از مواد زائد دامی به بهبود سلامت خاک و افزایش بهرهوری کشاورزی کمک میکنند.
قرارداد ۳۰۰ میلیون دلاری برای نیروگاه هیبریدی خورشیدی-بادی
در ژانویه ۲۰۲۵، دولت موریتانی نخستین قرارداد تولید برق مستقل (IPP) خود را به ارزش ۳۰۰ میلیون دلار با شرکت ایوا گرین انرژی امضا کرد. بر پایه این قرارداد، یک نیروگاه ۶۰ مگاواتی هیبریدی خورشیدی ـ بادی ساخته خواهد شد که تا سپتامبر ۲۰۲۶ وارد مدار میشود و ظرفیت برق نصبشده کشور را حدود ۴۵۰ مگاوات افزایش میدهد. سید احمد ولد بوه، وزیر دارایی موریتانی، این همکاری را نشانهای از اعتماد بخش خصوصی به سیاستهای دولت در تنوعبخشی انرژی دانست.
وی تاکید کرد: «این پروژه نهتنها گامی در جهت خودکفایی انرژی است، بلکه جامعه محلی را از نظر اشتغال و امنیت انرژی توانمند میکند.»
همکاری منطقهای در چارچوب طرح «از صحرا تا نیرو»
پروژه مذکور، بخشی از ابتکار منطقهای «از صحرا تا نیرو» است برنامهای که در سال ۲۰۱۹ توسط بانک توسعه آفریقا (AfDB) راهاندازی شد.
این طرح با هدف استفاده از پتانسیل خورشیدی ۱۱ کشور ساحل آفریقا (از جمله موریتانی، سنگال، مالی، چاد و نیجر) طراحی شده و از سرمایهگذاری بخش خصوصی برای برقرسانی به میلیونها نفر حمایت میکند.
محمد ولد خالد، وزیر انرژی موریتانی، تاکید کرده است که مدل تامین مالی خصوصی این پروژه، فرصتی ایجاد میکند تا کشور بدون افزایش بدهی عمومی، تولید برق را گسترش دهد.
دانیل شروت، مدیر حوزه انرژی بانک توسعه آفریقا، نیز گفت: «قرارداد موریتانی گام بلندی در اجرای طرح از صحرا به نیرو و برنامه منطقهای ماموریت ۳۰۰ است که هدف آن ساخت ۳۰۰ پروژه انرژی پاک در منطقه ساحل است.»
آیندهای روشن برای موریتانی با تکیه بر باد، خورشید و موج
موریتانی در مدت کوتاهی از کشوری فاقد برق کافی به یکی از پیشگامان انرژی پاک در آفریقا تبدیل شده است. رشد برق خورشیدی و بادی، پروژه هیدروژن سبز ۴۰ گیگاواتی، و توسعه نیروگاههای هیبریدی نشان میدهد که گذار انرژی این کشور صرفاً یک برنامه نیست، بلکه یک جهتگیری ملی برای توسعه پایدار است.
اگر دولت بتواند برنامههای خود را برای دسترسی برق روستایی، سرمایهگذاری در انرژیهای پاک و حذف تدریجی سوختهای فسیلی ادامه دهد، موریتانی میتواند تا سال ۲۰۳۰ یکی از نخستین کشورهای آفریقایی باشد که بیش از ۷۰ درصد برق خود را از انرژیهای تجدیدپذیر تولید میکند. در این مسیر، خورشید، باد و موجهای اقیانوس اطلس ستونهای اصلی پیشرفت آینده کشور خواهند بود.
اگر میخواهید تصویر جامعتری از روند جهانی گذار به انرژیهای تجدیدپذیر داشته باشید، پیشنهاد میکنیم گزارش کامل «۱۱ کشور پیشرو در استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر» را مطالعه کنید.
