به گزارش تجارت نیوز، تغییرات اقلیمی دیگر یک پدیده دوردست و نظری نیست؛ این تغییرات اکنون زندگی روزمره ما را تحت‌تأثیر قرار داده‌اند. یکی از تازه‌ترین و خطرناک‌ترین جلوه‌های این تغییرات، پدیده‌ای به نام خشکسالی‌های ناگهانی است. برخلاف خشکسالی‌های سنتی که به آرامی و در طول ماه‌ها یا حتی سال‌ها شکل می‌گیرند، خشکسالی‌های ناگهانی می‌توانند در عرض چند هفته شرایط طبیعی را دگرگون کنند. نمونه بارز این رویداد، آتش‌سوزی‌های گسترده و ویرانگری بود که در اوت ۲۰۲۵ اسپانیا را در بر گرفت و بخش‌های بزرگی از این کشور را سوزاند.
خشکسالی های ناگهانی چیستند؟
خشکسالی‌های ناگهانی نوعی پدیده اقلیمی نسبتاً جدید هستند که با افت شدید و سریع رطوبت خاک و پوشش گیاهی در دوره‌ای بسیار کوتاه مشخص می‌شوند. برخلاف خشکسالی‌های سنتی که به دلیل کمبود بارندگی طولانی‌مدت رخ می‌دهند، خشکسالی‌های ناگهانی زمانی رخ می‌دهند که چند عامل همزمان شوند:
- کاهش بارش باران،
- دمای بسیار بالا (اغلب در دوره موج‌های گرما)،
- وزش بادهای شدید،
- تغییرات تابش خورشیدی.
این ترکیب باعث افزایش فرآیندی به نام تبخیر و تعرق می‌شود؛ یعنی گیاهان آب بیشتری از طریق برگ‌هایشان از دست می‌دهند، در حالی که رطوبت خاک فرصت جبران این کمبود را ندارد. به زبان ساده، این فرآیند شبیه خشک شدن سریع لباس‌های خیس در یک روز داغ تابستانی است.
یک خشکسالی ناگهانی می‌تواند ظرف ۵ تا ۳۰ روز شکل بگیرد و پیامدهای مخربی بر کشاورزی، جنگل‌ها و اکوسیستم‌های طبیعی داشته باشد. خطر اصلی آن سرعت وقوع است؛ به گونه‌ای که جوامع محلی بدون فرصت آمادگی، غافلگیر می‌شوند.
نقش خشکسالی های ناگهانی در آتش‌سوزی‌های اسپانیا
ارتباط مستقیم بین خشکسالی‌های ناگهانی و آتش‌سوزی‌های جنگلی را می‌توان به‌وضوح در اسپانیا در اوت ۲۰۲۵ مشاهده کرد. در این دوره، بخش‌هایی از شمال‌غربی اسپانیا، از جمله گالیسیا، کاستیا و لئون، با خشکسالی ناگهانی بی‌سابقه‌ای روبه‌رو شدند.
در حالی که خشکسالی بلندمدتی در این مناطق ثبت نشده بود، شاخص‌های خشکسالی کوتاه‌مدت (در بازه ۱ تا ۳ ماهه) رکوردهایی را نشان دادند که در تاریخ داده‌های اقلیمی اسپانیا بی‌سابقه بودند.
منطقه موسوم به مثلث اورنسه–لئون–زامورا به طور خاص شدیدترین شرایط را تجربه کرد.
این شرایط بحرانی به پدیده‌ای موسوم به «ضربه شلاقی آب‌وهوایی» شدت بخشید. درست چند ماه قبل، در آوریل و مه ۲۰۲۵، اسپانیا بارندگی‌های بسیار سنگین و غیرمعمولی را پشت سر گذاشته بود. این باران‌ها باعث رشد سریع پوشش گیاهی شدند. اما همین پوشش سرسبز، با شروع ناگهانی خشکسالی در تابستان، به سرعت خشک شد و به سوختی آماده برای آتش‌سوزی‌های جنگلی بدل گشت.
آتش‌سوزی‌های نسل ششم؛ فراتر از کنترل
نتیجه این خشکسالی و شرایط انفجاری، آتش‌سوزی‌هایی بود که کارشناسان آنها را «آتش‌سوزی‌های نسل ششم» طبقه‌بندی کردند. این نوع آتش‌سوزی‌ها به دلیل شدت بسیار بالا تقریباً غیرقابل کنترل هستند و حتی می‌توانند سیستم‌های آب‌وهوایی کوچک مخصوص به خود ایجاد کنند.
شعله‌ها ابرهای عظیم پیروکومولوس ایجاد کردند که باعث وزش بادهای غیرقابل پیش‌بینی شد.
در برخی نقاط حتی گردبادهای آتش در میان آسمان دودآلود مشاهده شد.
ترکیب دمای بسیار بالا برای بیش از دو هفته، نبود بارندگی و بادهای شدید، شرایطی ایجاد کرد که منطقه‌ای به وسعت جزایر بالئارس را ویران ساخت.
آینده‌ای نگران‌کننده
دانشمندان هشدار می‌دهند که خشکسالی‌های ناگهانی در آینده به دلیل گرمایش جهانی و تغییر الگوهای بارندگی، بیشتر و شدیدتر خواهند شد. این پدیده نه‌تنها خطر آتش‌سوزی‌های گسترده را افزایش می‌دهد، بلکه تأثیرات اقتصادی و اجتماعی گسترده‌ای بر کشاورزی و منابع طبیعی خواهد گذاشت.
کاهش رطوبت خاک در این شرایط صرفاً به دلیل کمبود بارش نیست؛ بلکه تقاضای بالای اتمسفر برای رطوبت، ناشی از گرمای شدید، نقش کلیدی در این فرآیند ایفا می‌کند.
به گزارش یورونیوز، خشکسالی‌های ناگهانی امروز به یکی از تهدیدات جدی جهان در حال گرم شدن بدل شده‌اند. رویدادهای اسپانیا در تابستان ۲۰۲۵ نشان داد که این پدیده می‌تواند در کوتاه‌ترین زمان ممکن، مناطق سرسبز را به جهنمی سوزان تبدیل کند. اگرچه این آتش‌سوزی‌ها اکنون هشداری روشن برای سیاستمداران و جوامع هستند، اما در صورت بی‌توجهی، دهه‌های آینده ممکن است شاهد فجایعی حتی گسترده‌تر و مرگبارتر باشیم. مقابله با تغییرات اقلیمی و مدیریت پایدار منابع آب و خاک تنها راه جلوگیری از تکرار چنین بحران‌هایی است.
