تجارت‌نیوز گزارش می‌دهد:
توافق ایران و عربستان با چراغ سبز امریکا بود / چین در خاورمیانه چه می‌خواهد؟
پس از توافق ایران و عربستان، فعالیت سفارت‌های دو کشور نیز از سرگرفته شد. توافقی که با میانجی‌گری چین صورت گرفت. محسن جلیلوند، کارشناس مسائل بین‌الملل می‌گوید: «امریکا در حال برون‌سپاری مسائل خاورمیانه است و این توافق و میانجی‌گیری چین نیز با چراغ سبز امریکا انجام شده است.»
به گزارش تجارت‌نیوز ، توافق ایران و عربستان و از سرگیری روابط این دو کشور پس از هفت سال، آغاز تحولات جدید در منطقه بود. اما نقش چین در این توافق و به طور کلی در خاورمیانه چیست؟
تنش میان روابط ایران و عربستان، قدمتی دیرینه دارد، اما 12 دی‌ماه سال 94 با حمله به سفارت عربستان در تهران، وارد فاز دیگری شد. روابط میان این دو کشور قطع و تنش‌ها بیشتر شد.
برخی از کارشناسان بر این باورند که با از سرگیری روابط دیپلماتیک میان تهران و ریاض با میانجی‌گری چین، نقش امریکا در خاورمیانه کمرنگ و نفوذ چین بیشتر می‌شود.
بنابر بیانیه‌ای که پیش‌تر وزارت خارجه چین صادر کرد، این کشور مذاکرات میان هیأت‌های ایران و عربستان صعودی را از 6 تا 10 مارس تسهیل کرد. اما نقش چین در این توافق چه بود؟ آیا آنطور که گفته می‌شود از قدرت امریکا در منطقه کم می‌شود؟
پیش از این آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه امریکا در واکنش به توافق ایران و عربستان با میانجی‌گری چین گفته بود که از دیدگاه ما هر چه که به کاهش تنش‌ها و مقابله با هر گونه اقدام خطرناک از سوی ایران منجر شود، موضوع خوبی است.
چرا خاورمیانه برای چین مهم است؟
محسن جلیلوند، کارشناس روابط بین‌الملل در گفت‌وگو با تجارت‌نیوز نقش چین در این توافق را بررسی می‌کند.
او می‌گوید: «کشورهای منطقه خود به دنبال حل اختلافات بودند اما چین به عنوان میانجی ظاهر شد. به این دلیل که چین در هر دو کشور ایران و عربستان منافع دارد. چین یک متحد کامل برای ایران نیست.»
جلیلوند ادامه می‌دهد: «چین در عربستان سرمایه‌گذاری‌های زیادی انجام داده است. از سوی دیگر این کشور 70 درصد انرژی خود را از خلیج فارس تامین می‌کند. به همین دلیل خلیج فارس و خاورمیانه برای چین فوق‌العاده اهمیت استراتژیک دارد. اگر در منطقه تنش باشد امکان استفاده از منابع برای چین سخت می‌شود.»
چراغ سبز امریکا برای میانجی‌گری چین
این کارشناس روابط بین‌الملل می‌گوید: «به نظرم این اقدامات با چراغ سبز امریکا صورت می‌گیرد. امریکا تقریبا در حال برون‌سپاری مسائل خاورمیانه است. نوعی برون‌سپاری که همراه با مدیریت باشد.»
او ادامه می‌دهد: «دو نوع دیدگاه درباره عملکرد امریکا در قبال نقش چین در خاورمیانه وجود دارد. دیدگاه اول این است که امریکا می‌خواهد پای چین را به خاورمیانه باز کند تا اینجا گرفتار شود. چون خاورمیانه محیطی تنش‌زاست.»
جلیلوند درباره دیدگاه دیگر می‌گوید: «از سوی دیگر چین با امریکا روزی یک و نیم میلیارد دلار تجارت دارد. از همین جهت دیدگاه دیگر این است که امریکا می‌خواهد چین را در منطقه شریک کند تا بخشی از امور خاورمیانه را چین انجام دهد، اما به صورت برون‌سپاری.»
او در این مورد توضیح می‌دهد: «سند ملی امریکا که سال 2011 منتشر شد، نشان می‌داد که چین به عنوان بزرگترین معضل امریکا در قرن بیست و یکم خواهد بود و باید مدیریت شود. اما از آنجا که چین در پارادایم سرمایه‌داری حرکت می‌کند و امریکا رهبر دنیای سرمایه‌داری‌ست، تقریبا چین را مدیریت می‌کند. با این نگاه که بخش‌هایی از جهان را به چین بدهد اما با مدیریت و نظارت امریکا حرکت کند.»
او ادامه می‌دهد: «برای مثال امریکا نفت چندانی از خاورمیانه وارد نمی‌کند و بیشتر نفت مورد نیازش را خود تولید می‌کند. اما چین بیشتر انرژی‌اش را از خلیج فارس تامین می‌کند. بنابراین عملا امریکا، چین را به منطقه وارد کرده اما تحت نظارت خودش. اینطور نیست که به صورت مستقل از امریکا عمل کند.»
نقش روسیه در تحولات منطقه
اما آیا روسیه نیز در تحولات اخیر خاورمیانه نقش دارد؟ جلیلوند در این مورد به تجارت‌نیوز می‌گوید: «روسیه از آنجایی که درگیر جنگ با اوکراین است، چندان وارد مسائل خاورمیانه نشد. گفت‌وگوهای میان مقامات ایران و روسیه، دو جانبه است و ارتباطی به مسائل خاورمیانه ندارد.»
او ادامه می‌دهد: «اگر قرار بود نقش پررنگی در این زمینه ایفا کند، سفر مقامات روسی به کشورهای منطقه و گفت‌وگوهای مربوط در این زمینه را هم می‌دیدیم.»
این کارشناس روابط بین‌الملل می‌گوید: «اما می‌بینیم که بیشتر گفت‌وگوهای روسیه با ایران صورت می‌گیرد. به هر حال در جنگ با اوکراین نیاز به یارگیری دارد و ایران هم در چهارچوب غرب عمل نمی‌کند. بنابراین نمی‌توان گفت که تحرکاتی که در حال حاضر با ایران دارد، در جهت مسائل فعلی خاورمیانه است.»
تاثیر توافق ایران و عربستان بر رابطه ایران با غرب
آیا می‌توان گفت که ایران پس از توافق با عربستان، با غرب نیز بتواند به نقطه مشترکی برسد؟ این توافق چه تاثیری روی روابط ایران با غرب دارد؟
جلیلوند در این مورد به تجارت‌نیوز می‌گوید: «مشکلات سیاست خارجی ایران دو گونه است؛ استراتژیک و تاکتیکی. مشکلات رابطه ایران با غرب استراتژیک است و به این سادگی قابل حل نیست. اما مسائلی که ایران در خلیج فارس دارد، تاکتیکی است و در کوتاه‌مدت قابل حل است.»
او ادامه می‌دهد: «اصلا اینگونه نیست که به دنبال توافق ایران و عربستان، روابط با کشورهای دیگر مانند امریکا نیز درست شود. مشکلات و تحریم‌ها همچنان پابرجاست تا زمانی که به صورت استراتژیک مشکلاتمان با غرب حل شود.»
توافق فقط ضررها را کاهش می‌دهد
جلیلوند می‌گوید: «توافق ایران و عربستان فقط ضررها را کاهش می‌دهد، سود و بهره جدیدی نمی‌رساند. بهره و سود بردن از توافق در یک شرایط عادی صورت می‌گیرد. برای مثال با این توافق درگیری ایران و عربستان در یمن کمتر می‌شود. در مثال دیگر نیز می‌توان گفت که در اوپک به واسطه تحرکات عربستان، ایران در حاشیه بود. حالا می‌توان انتظار داشت که ایران کمتر در حاشیه باشد.»
او درباره تاثیر این توافق بر روابط ایران با کشورهای دیگر مانند بحرین و مصر می‌گوید: « اگر روابط ایران و عربستان خوب باشد، رابطه با بحرین نیز خوب می‌شود و اجتناب‌ناپذیر است.»
این کارشناس روابط بین‌الملل ادامه می‌دهد: «در رابطه با مصر ملاحظات دیگری وجود دارد، چون مصر و اردن کشورهای عربی هستند که با اسرائیل پیمان صلح بسته‌اند. اگر روابط ایران و عربستان خیلی خوب پیش برود احتمال آن وجود دارد که روابط ایران و مصر نیز بهتر شود. دست‌کم در برخی مسائل به توافق برسند. اما اینکه روابط ایران و مصر بسیار خوب شود، به نظرم در کوتاه‌مدت بعید است.»
برخی از کارشناسان بر این باورند که با توافق عربستان و ایران، احتمالا عربستان کم کم از امریکا فاصله بگیرد. جلیلوند درباره تاثیر این توافق بر روابط امریکا و عربستان می‌گوید: «عربستان با توافق با ایران از امریکا فاصله نمی‌گیرد چون امریکا متحد امنیت این کشور در منطقه است. از سوی دیگر حدود 50 درصد از آرامکو متعلق به عربستان است، مابقی آن متعلق به امریکاست. بنابراین عربستان نمی‌تواند ارتباط کم‌رنگی با امریکا داشته باشد.»
نظرات