به گزارش تجارت نیوز، سال 1403 برای بورس ایران، یکی از پرچالش‌ترین و پرالتهاب‌ترین سال‌ها بود. از همان ابتدای سال، بازار سرمایه با موجی از نااطمینانی‌های سیاسی، سقوط‌های سنگین و سیاست‌های اقتصادی غیرقابل پیش‌بینی مواجه شد.
سرمایه‌گذاران که امیدوار بودند سال جدید با رونق بورس همراه باشد، نه‌تنها به سود نرسیدند، بلکه یکی از دشوارترین سال‌های تاریخ این بازار را تجربه کردند. در حالی که سایر بازارهای مالی از جمله ارز و طلا، به دلیل تورم و افزایش انتظارات تورمی رشد داشتند، بورس در بیشتر مواقع، محل خروج سرمایه‌ها شد.
اولین شوک سیاسی به بازار سرمایه وارد شد
بورس هنوز رسما وارد معاملات سال 1403 نشده بود که با اولین ضربه سیاسی مواجه شد. حمله رژیم صهیونیستی به کنسولگری ایران در دمشق در 13 فروردین، جو بی‌اعتمادی را بر بازار حاکم کرد و شاخص کل در پی نگرانی از تشدید درگیری‌های منطقه‌ای، با افت سنگینی روبه‌رو شد.
این شرایط با حمله ایران در 25 فروردین با عنوان «وعده صادق یک» تشدید شد و سرمایه‌گذاران ترجیح دادند نقدینگی خود را از بورس خارج کنند و به سمت بازارهای امن‌تر مانند طلا و دلار بروند.
سیمکارت از بورس جذاب‌تر شد!
در اردیبهشت، سیاست‌های اقتصادی دولت، فشار بیشتری بر بازار سرمایه وارد کرد. افزایش نرخ بهره و ابهام درباره معافیت‌های مالیاتی، سرمایه‌گذاران را مردد کرد. در 9 اردیبهشت، شاخص کل 20 هزار واحد افت کرد و در 24 اردیبهشت، بازار بار دیگر 32 هزار واحد دیگر از ارزش خود را از دست داد.
نبود چشم‌انداز شفاف اقتصادی و کاهش نقدینگی، باعث شد بسیاری از سهامداران، سرمایه خود را به سمت بازارهای موازی مانند ارز و حتی سیمکارت‌های تلفن همراه ببرند.
سقوط بالگرد رئیس‌جمهوری، بورس را در نااطمینانی غرق کرد
سقوط بالگرد حامل ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری وقت ایران در 30 اردیبهشت، موج جدیدی از نااطمینانی را به بورس تزریق کرد. این حادثه، علاوه بر التهاب سیاسی، فضای اقتصادی کشور را نیز تحت تاثیر قرار داد. بازار در 31 اردیبهشت تعطیل شد، اما این تعطیلی کمکی به بهبود وضعیت نکرد و سرمایه‌گذاران در هفته اول خرداد، با شدت بیشتری از بازار خارج شدند.
یک روزنه امید کوتاه‌مدت پس از انتخابات به روی بازار سهام باز شد
در راستای برگزیدن یک جانشین برای رئیسی و تشکیل دولت جدید، انتخابات زودهنگام ریاست‌جمهوری در 16 تیر برگزار شد و مسعود پزشکیان به عنوان رئیس جمهوری جدید انتخاب شد. این اتفاق با توجه به شعارها، برنامه‌ها و نظریه‌پردازان اطراف پزشکیان، امیدها را نسبت به بهبود وضعیت بورس افزایش داد. شاخص کل در این روز 88 هزار واحد رشد کرد، اما این روند مثبت دوام چندانی نداشت و با فروکش هیجانات انتخاباتی، بازار مجددا وارد فاز نزولی شد.
ترورهای سیاسی، سقوط بورس را در پی داشت
10 مرداد، خبر ترور اسماعیل هنیه رهبر حماس، در تهران، بورس را در شوک فرو برد و شاخص کل در کمتر از دو هفته، بالغ بر 3.5 درصد افت کرد. در 6 مهر، ترور سید حسن نصرالله و در 10 مهر، اجرای عملیات «وعده صادق دو» توسط ایران، مجددا جو بازار را منفی کرد.
سیاست‌گذاران سازمان بورس، با محدود کردن دامنه نوسان تلاش کردند از فشار فروش جلوگیری کنند، اما این اقدام نیز کمکی به بهبود وضعیت نکرد.
از 5 آبان تا 19 دی، بورس با رشد 50 درصدی مواجه شد، اما این افزایش، بیشتر به دلیل تورم و افزایش نرخ دلار بود. در واقع، ارزش دلاری سهام تغییر خاصی نکرده بود و بسیاری از سرمایه‌گذاران متوجه شدند که بازدهی‌شان صرفا به دلیل افزایش نقدینگی ریالی بوده است.
سیاست‌های اقتصادی و افزایش نااطمینانی سیاسی بورس را ریزشی کرد
از 19 دی، بورس بار دیگر با فشار فروش مواجه شد. افزایش قیمت دلار، انتشار اخباری مبنی بر عدم تمایل ایران به مذاکره با آمریکا و رشد ریسک‌های سیاسی، باعث شد که سرمایه‌گذاران ترجیح دهند پول خود را از بازار سرمایه خارج کنند و به سمت بازاهای سفته‌بازانه ببرند. به این ترتیب اندک اندک از اواخر دی‌ماه و در طول بهمن، شعله بازار سهام فروکش کرد و بازارهای ارز و طلا گرم شدند.
استیضاح همتی، ضربه کاری مجلس را به بورس وارد کرد
تا اسفندماه نیز بازار سرمایه افت و خیزهایی را تجربه می‌کرد و گاه افزایشی بود اما در پی افزایش اختلافاتن سیاسی میان برخی نمایندگان مجلس و دولت، مجلس شورای اسلامی با استیضاح عبدالناصر همتی، وزیر اقتصاد، در 12 اسفند، جو نااطمینانی را در بازار تشدید کرد. بعد از برکناری همتی، شاخص کل وارد روندی نزولی شد و سرمایه‌گذاران بیشتری از بازار خارج شدند.
در حالی که نمایندگان مجلس، افزایش نرخ ارز را دلیل استیضاح اعلام کردند، اما بعد از برکناری همتی، قیمت دلار نه‌تنها کاهش نیافت، بلکه به روند صعودی خود ادامه داد و بورس را در مسیر نزولی عمیق‌تری قرار داد.
پایان سال 1403؛ بورس در سایه تنش‌های نظامی سرخپوش شد
در روزهای پایانی سال، تنش‌های نظامی آمریکا و یمن، فشار بیشتری به بازار سرمایه ایران وارد کرد. همزمان با افزایش درگیری‌ها، قیمت دلار و تتر رشد کرد و بورس به یکی از کم‌رمق‌ترین روزهای خود رسید.
نکته قابل توجه این بود که در 6 سال گذشته، هیچ‌گاه بورس در آخرین روز معاملاتی سال، با روندی منفی بسته نشده بود، اما این بار، شرایط متفاوت بود و شاخص کل، آخرین روز سال را با افت سنگین شاخص‌ها و خروج 1600 میلیارد تومانی پول حقیقی به پایان رساند.
1404؛ آیا تغییری در مسیر بورس ایجاد خواهد شد؟
سال 1403 برای بورس، سالی پر از بحران و نااطمینانی بود. از سقوط بالگرد رئیس جمهوری گرفته تا استیضاح وزیر اقتصاد و افزایش تنش‌های نظامی، همه و همه دست به دست هم دادند تا بورس یکی از بدترین سال‌های خود را ثبت کند. بورس در این سال از تمامی بازارها حتی بازار پول و تورم بازماند و بازنده بازارهای مالی و سرمایه‌ای بود.
به این ترتیب اکنون و در آستانه سال 1404 آینده بازار سرمایه همچنان مبهم است. در صورتی که مذاکراتی با آمریکا انجام نشود و تنش‌های سیاسی ادامه یابد، چشم‌انداز بورس در سال جدید نیز روشن نخواهد بود. ضمن آنکه بازار سرمایه سال را بدون آنکه وزیری در مسند وزارت اقتصاد قرار داشته باشد تحویل خواهد کرد که بر نااطمینانی اقتصادی این بازار می‌افزاید.
با این حال، در صورت کاهش ریسک‌های سیاسی و اتخاذ سیاست‌های اقتصادی مناسب، می‌توان به بهبود نسبی این بازار امیدوار بود. اما تا زمانی که نااطمینانی‌های اقتصادی و سیاسی بر بازار سایه انداخته، بورس همچنان در وضعیت شکننده‌ای قرار خواهد داشت و ارزندگی این بازار فدای اوضاع نابسامان اقتصادی و سیاسی خواهد شد.
گزارش‌های بیشتر را در صفحه بازار سرمایه بخوانید.
