به گزارش تجارت نیوز، در حالی که بحران تغییرات اقلیمی هر روز شدت بیشتری می‌گیرد، تخریب جنگل‌ها نیز با سرعتی نگران‌کننده ادامه دارد. آتش‌سوزی‌های گسترده، فعالیت‌های انسانی بی‌رویه، و سیاست‌های ناکارآمد زیست‌محیطی، باعث شده‌اند تا جنگل‌ها که ریه‌های سیاره زمین محسوب می‌شوند، در معرض تهدیدی جدی قرار گیرند. تازه‌ترین گزارش جهانی از وضعیت جنگل‌ها نشان می‌دهد که در سال ۲۰۲۴، نابودی جنگل‌ها به شدیدترین میزان ثبت‌شده در تاریخ معاصر رسیده است.
بر اساس مطالعه‌ای جامع از دانشگاه مریلند و مؤسسه منابع جهانی (WRI)، تنها در یک سال گذشته، جنگل‌های جهان با سرعتی معادل ۱۸ زمین فوتبال در هر دقیقه از بین رفته‌اند. آتش‌سوزی‌ها برای نخستین بار از آغاز ثبت اطلاعات، به عامل اصلی نابودی جنگل‌های بارانی تبدیل شده‌اند؛ عاملی که از نظر پیامدهای اقلیمی، حتی از کشاورزی بی‌رویه نیز ویرانگرتر عمل کرده است.
آمار نگران‌کننده: دو برابر شدن نابودی جنگل‌ها در یک سال
گزارش WRI نشان می‌دهد که در سال ۲۰۲۴، بیش از ۶.۷ میلیون هکتار از جنگل‌های بارانی بکر (primary tropical forests) از دست رفته‌اند. این مقدار تقریبا دو برابر تخریب‌های گزارش‌شده در سال ۲۰۲۳ است. چنین افزایشی در فاصله فقط یک سال، زنگ خطری بزرگ برای سیاست‌گذاران، دانشمندان و فعالان محیط‌زیست در سراسر دنیاست.
از این میزان تخریب، تقریباً نیمی از آن ناشی از آتش‌سوزی‌های جنگلی بوده است. این آتش‌سوزی‌ها بیش از ۴.۱ گیگاتن گازهای گلخانه‌ای به جو زمین فرستاده‌اند؛ عددی که بیش از چهار برابر انتشار گازهای ناشی از سفرهای هوایی جهانی در سال ۲۰۲۳ است.
در کنار آن، پاکسازی زمین برای اهداف کشاورزی، دامداری، استخراج معادن و توسعه زیرساخت‌ها نیز همچنان تهدید بزرگی باقی مانده است. این نوع تخریب، در سال گذشته ۱۴ درصد افزایش یافته است که شدیدترین رشد در یک دهه اخیر محسوب می‌شود.
کشورهای در خط مقدم: از آمازون تا کنگو
برزیل: بزرگ‌ترین متهم در نابودی جنگل‌های بارانی
برزیل به‌تنهایی ۴۲ درصد از کل تخریب جنگل‌های بارانی اولیه را در سال ۲۰۲۴ به خود اختصاص داده است. منطقه آمازون، که بزرگ‌ترین منبع اکسیژن جهان و مخزن عظیم کربن است، در معرض نابودی بی‌سابقه‌ای قرار گرفته است. طبق گزارش، ۶۶ درصد از این تخریب‌ها در اثر آتش‌سوزی‌هایی بوده که از خشکسالی بی‌سابقه نشأت گرفته‌اند. میزان آتش‌سوزی در این کشور نسبت به سال ۲۰۲۳، شش برابر افزایش یافته است.
بولیوی: کشاورزی‌ای که به فاجعه تبدیل شد
در بولیوی نیز شرایط وخیم بوده است. آتش‌سوزی‌هایی که در ابتدا برای پاکسازی زمین جهت کشت‌وکار ایجاد شده بودند، با توجه به خشکسالی‌های شدید، از کنترل خارج شده و به آتش‌سوزی‌های گسترده تبدیل شدند. میزان از بین رفتن جنگل‌ها در این کشور نسبت به سال گذشته تقریباً سه برابر شده است.
آفریقا: حوزه کنگو در بحران
در جمهوری دموکراتیک کنگو و جمهوری کنگو، آمارها حاکی از بالاترین میزان تخریب جنگل‌ها در تاریخ ثبت‌شده این کشورهاست. شرایط گرم‌تر و خشک‌تر از حد معمول، همراه با فقر شدید، وابستگی مردم به چوب به‌عنوان منبع انرژی و بی‌ثباتی سیاسی و امنیتی، همگی در این روند نقش دارند.
به گفته تئودیل انکوینتچوآ از مؤسسه منابع جهانی آفریقا: «نابودی جنگل‌ها در این منطقه نه‌تنها ناشی از نیاز اقتصادی، بلکه نتیجه مستقیم بحران‌های چندوجهی اجتماعی، سیاسی و اقلیمی است.»
روزنه‌های امید: اندونزی و مالزی در مسیر بهبود
در این میان، کشورهایی نیز بوده‌اند که موفق شدند روند تخریب جنگل‌ها را کنترل کنند. در اندونزی، میزان تخریب جنگل‌های اولیه در سال ۲۰۲۴ ۱۱ درصد کاهش یافته است. در مالزی نیز این رقم به ۱۳ درصد کاهش رسیده است. این موفقیت‌ها عمدتاً به دلیل سیاست‌های فعال احیای زمین، تنک‌سازی جنگل‌ها، آتش‌سوزی‌های کنترل‌شده و نظارت دقیق‌تر بر بهره‌برداری تجاری از جنگل‌ها بوده است.
آیا هنوز برای نجات جنگل‌ها وقت هست؟
در سال ۲۰۲۱، بیش از ۱۴۰ کشور جهان توافق کردند که تا سال ۲۰۳۰ روند نابودی جنگل‌ها را متوقف و حتی معکوس کنند. با این حال، تا سال ۲۰۲۴، ۱۷ کشور از میان ۲۰ کشور دارای بزرگ‌ترین جنگل‌های اولیه، روند تخریب را افزایش داده‌اند.
کارشناسان هشدار می‌دهند که اگر این روند ادامه پیدا کند، نه‌تنها تنوع زیستی نابود خواهد شد، بلکه ذخایر کربن عظیم آزاد شده و تغییرات اقلیمی به مراتب سریع‌تر و شدیدتر رخ خواهد داد. جنگل‌هایی که زمانی به‌قدری مرطوب بودند که امکان سوختن نداشتند، اکنون در آستانه آتش‌گرفتن‌های سالانه هستند.
دومینیک اسپراکلن، استاد دانشگاه لیدز، می‌گوید: «سال گذشته نشان داد که ما چقدر به نقطه بحرانی نزدیک شده‌ایم. با وجود وعده‌ها و پیمان‌ها، اقدامات عملی بسیار اندک بوده و کشورهای ثروتمند هنوز از حمایت مالی واقعی سر باز می‌زنند.»
آینده زمین در گرو حفظ جنگل‌هاست. اگر اکنون اقدامی جدی انجام ندهیم، فردا شاید خیلی دیر باشد.
