به گزارش تجارت نیوز، در شرایطی که بحران اقلیمی به تهدیدی جدی برای آینده بشر بدل شده، یکی از مهم‌ترین منابع انتشار گازهای گلخانه‌ای همچنان در سایه قرار دارد: جنگ‌ها. جدیدترین آمارها منتشر شده، نشان می‌دهد که جنگ ۱۵ ماهه اسرائیل علیه نوار غزه، نه‌تنها تلفات انسانی گسترده‌ای داشته، بلکه ردپای کربنی این جنگ به‌مراتب بیشتر از میزان انتشار سالانه گازهای گلخانه‌ای برخی کشورها از جمله کاستاریکا، استونی و حتی افغانستان بوده است.
هزینه پنهان جنگ غزه برای زمین
بر اساس تحقیقاتی که توسط شبکه‌ای از پژوهشگران مستقر در بریتانیا و آمریکا انجام شده، تخمین زده می‌شود که جنگ اسرائیل در نوار غزه تنها در بازه زمانی ۷ اکتبر ۲۰۲۳ تا ژانویه ۲۰۲۵، حدود ۱.۸۹ میلیون تن معادل دی‌اکسید کربن (tCO2e) تولید کرده است. این رقم، بیش از کل انتشار سالانه گازهای گلخانه‌ای در ۱۰۰ کشور جهان است.
در این میان، فقط ۰.۲ درصد از این میزان به اقدامات نظامی گروه حماس نسبت داده می‌شود؛ درحالی‌که بیش از ۵۰ درصد انتشار مستقیم مربوط به استفاده از تانک‌ها، جنگنده‌ها و سایر تجهیزات ارتش اسرائیل است. حدود ۳۰ درصد دیگر نیز مربوط به انتقال تجهیزات نظامی توسط آمریکا به اسرائیل از طریق هواپیما و کشتی بوده است.
سقوط پنل‌های خورشیدی، صعود دیزل‌های آلاینده
پیش از آغاز جنگ، انرژی خورشیدی تأمین‌کننده حدود ۲۵ درصد برق نوار غزه بود؛ یکی از بالاترین سهم‌ها در سطح جهانی. اما در اثر بمباران گسترده، بخش عمده‌ای از پنل‌های خورشیدی و تنها نیروگاه برق منطقه تخریب شده‌اند. اکنون، برق غزه به شدت به ژنراتورهای دیزلی وابسته است که طی مدت درگیری حدود ۱۳۰ هزار تن CO2e در جو آزاد کرده‌اند؛ رقمی معادل ۷ درصد کل انتشار جنگ.
بار سنگین بازسازی، فاجعه بعدی برای اقلیم
اما آنچه این مطالعه را به‌خصوص هشداردهنده می‌کند، هزینه بلندمدت اقلیمی جنگ است. تخریب گسترده و آوار کردن بیش از ۴۳۶ هزار خانه، ۷۰۰ مدرسه، صدها مسجد، درمانگاه و اداره دولتی باعث تولید حدود ۶۰ میلیون تن آوار سمی شده است. تخمین زده می‌شود که بازسازی این زیرساخت‌ها نزدیک به ۲۹.۴ میلیون تن CO2e گاز گلخانه‌ای تولید کند؛ یعنی معادل کل انتشار سالانه افغانستان در سال ۲۰۲۳.
مقایسه‌های تکان‌دهنده
- میزان انتشار ناشی از این جنگ برابر است با شارژ ۲.۶ میلیارد گوشی هوشمند یا فعالیت یک ساله ۸۴ نیروگاه گازی.
- ارتش اسرائیل در سال ۲۰۲۴ بودجه‌ای معادل ۴۶.۵ میلیارد دلار دریافت کرده است؛ که بالاترین رشد نظامی در جهان به حساب می‌آید.
- درگیری‌های فرامرزی با یمن، ایران و لبنان نیز هزاران تن دیگر به میزان انتشار افزوده‌اند؛ به‌عنوان مثال، تنها پاسخ هوایی اسرائیل به موشک‌های یمن، ۵۰ برابر بیشتر از خود آن موشک‌ها کربن تولید کرده است.
- در لبنان، ۹۰ درصد از انتشار ۳۷۴۷ تن CO2e به حملات اسرائیل مربوط می‌شود.
پاسخگویی نظامی در برابر تغییرات اقلیمی: گمشده‌ای در سیاست جهانی
یکی از مهم‌ترین یافته‌های این گزارش، آن است که کشورها ملزم به گزارش انتشار گازهای گلخانه‌ای نظامی به سازمان ملل نیستند. ارتش اسرائیل تاکنون هیچ‌گاه چنین آماری را منتشر نکرده است. این در حالی است که بنا بر گزارش‌ها، فقط انتشار نظامی اسرائیل در سال گذشته، بدون احتساب جنگ، به ۶.۵ میلیون تن CO2e رسیده است؛ که بیش از ردپای کربنی کل کشور اریتره با جمعیت ۳.۵ میلیون نفر است.
ابعاد انسانی و حقوقی بحران
به گزارش گاردین، این جنگ تاکنون به کشته شدن بیش از ۵۳ هزار فلسطینی و آوارگی میلیون‌ها نفر منجر شده است. به گفته آسترید پوئنتس، گزارشگر ویژه سازمان ملل: «چه این اقدامات نسل‌کشی خوانده شود و چه نه، آنچه رخ می‌دهد، تأثیری عظیم بر حیات انسانی در غزه و منطقه دارد و از لحاظ اقلیمی به ضرر کل جهان است.»
زینا آقا، تحلیلگر فلسطینی می‌گوید: «این تنها جنگ اسرائیل نیست. جنگی است که با حمایت نظامی، سیاسی و مالی آمریکا، بریتانیا و اتحادیه اروپا اجرا می‌شود. اکنون زمان آن رسیده که جنگ، نه فقط به عنوان فاجعه‌ای انسانی، بلکه به‌عنوان بلای زیست‌محیطی نیز شناخته شود.»
جنگ‌هایی که زمین را می‌سوزانند
جنگ در غزه نمونه‌ای از فجایع اقلیمی مدرن است؛ جنگی که نه‌تنها انسان‌ها را می‌کشد، بلکه آینده زمین را نیز به خطر می‌اندازد. در دنیایی که بحران آب‌و‌هوا هر روز شدت می‌گیرد، نادیده گرفتن هزینه کربنی جنگ‌ها اشتباهی استراتژیک و اخلاقی است. شفاف‌سازی، پاسخگویی و الزام ارتش‌ها به ارائه گزارش‌های اقلیمی، یک ضرورت فوری برای آینده سیاره ماست.
