به گزارش تجارت نیوز، مکزیک، کشوری با تابش آفتاب بی‌وقفه در بیشتر ایام سال و بادهای شدید در شمال کشور، سال‌هاست که در زمره کشورهای دارای پتانسیل بالای تولید انرژی تجدیدپذیر قرار دارد. اما واقعیت این است که بخش بزرگی از انرژی این کشور هنوز از منابع فسیلی و واردات گاز از آمریکا تأمین می‌شود. اکنون با روی کار آمدن رئیس‌جمهور جدید، کلودیا شینباوم، که پیشینه‌ای در اقلیم‌شناسی دارد، بسیاری امید دارند که مکزیک به سمت تحول واقعی در حوزه انرژی پاک حرکت کند.
چشم‌انداز ۲۰۳۰: ۴۵ درصد برق از منابع تجدیدپذیر
شینباوم، در سخنرانی آغاز به کار خود، از برنامه‌ای بلندپروازانه رونمایی کرد: تأمین ۴۵ درصد از برق مکزیک از منابع تجدیدپذیر تا سال ۲۰۳۰. این طرح شامل اجرای ۵۱ پروژه استراتژیک با ظرفیت تولیدی ۲۲.۶ گیگاوات برق تا سال ۲۰۳۰ است.
برای مقایسه، در سال ۲۰۲۲، ظرفیت نصب‌شده انرژی پاک در مکزیک ۳۱.۳ گیگاوات بود. از این میزان، انرژی برق‌آبی، بادی و خورشیدی بیشترین سهم را داشتند.
سرمایه‌گذاری دولتی؛ محرک یا مانع؟
رئیس‌جمهور جدید مکزیک متعهد شده است بیش از ۱۳ میلیارد دلار در بخش انرژی‌های تجدیدپذیر سرمایه‌گذاری کند. اما تغییرات ساختاری گسترده نیز بخشی از این برنامه است. به‌عنوان نمونه، شرکت‌های دولتی برق (CFE) و نفت (Pemex) اکنون مجدداً به «شرکت‌های دولتی» تبدیل شده‌اند، و نه «شرکت‌های دولتی مولد» که پس از اصلاحات انرژی سال ۲۰۱۴ تعریف شده بودند.
علاوه بر این، در اقدامی جنجالی، دو نهاد مهم نظارتی، یعنی کمیسیون تنظیم مقررات انرژی (CRE) و کمیسیون ملی هیدروکربن‌ها (CNH) منحل شده‌اند و به وزارت انرژی (SENER) منتقل شده‌اند؛ تغییری که انتقادات متعددی را درباره تمرکز بیش‌ازحد قدرت در دولت مرکزی به دنبال داشته است.
پتانسیل چشمگیر، اما بهره‌برداری ناکافی
مکزیک دومین ظرفیت نصب‌شده فتوولتائیک خورشیدی در آمریکای لاتین را داراست و در پایان سال ۲۰۲۴، ۴.۴۲ گیگاوات انرژی خورشیدی توزیع‌شده داشته که تنها پس از برزیل قرار می‌گیرد. شرکت دولتی CFE در سال گذشته بیش از ۱۰۶,۰۰۰ اتصال خورشیدی جدید ثبت کرده که نشان‌دهنده رشد ۳۵.۳ درصدی نسبت به سال قبل است.
CFE همچنین اعلام کرده که تا سال ۲۰۳۰، ۹ نیروگاه خورشیدی با ظرفیت ۴.۷ گیگاوات خواهد ساخت. این یعنی ظرفیت فعلی خورشیدی خود را که ۴۳۳ مگاوات است، بیش از ۱۰ برابر افزایش خواهد داد.
چالش‌ها؛ وابستگی به گاز آمریکا و فضای محدود سرمایه‌گذاری خصوصی
با وجود این دستاوردها، مکزیک هنوز ۵۴ درصد برق خود را با استفاده از گاز وارداتی از آمریکا تولید می‌کند. این در حالی است که سهم انرژی‌های تجدیدپذیر از برق مصرفی در سال ۲۰۲۴ تنها ۲۲ درصد بود؛ کمتر از میانگین جهانی ۳۲ درصد و میانگین آمریکای لاتین ۶۲ درصد.
مطابق با تحلیل اندیشکده «امبر»، اگر مکزیک هدف ۴۵ درصدی خود را محقق کند، می‌تواند تا ۱.۶ میلیارد دلار صرفه‌جویی ارزی در واردات گاز داشته باشد و بیش از ۴۳۴,۰۰۰ شغل مستقیم ایجاد کند.
اما شرط تحقق این وعده‌ها چیست؟ جذب سرمایه‌گذاری خارجی، ساده‌سازی فرآیندهای صدور مجوز و آموزش نیروی کار، از جمله الزامات حیاتی هستند. با این حال، تعیین سقف ۵۴ درصد برای تولید برق دولتی در برابر حداکثر ۴۶ درصد خصوصی، مانعی جدی برای ورود سرمایه‌گذاران بخش خصوصی به بازار انرژی تجدیدپذیر مکزیک به شمار می‌رود.
حمایت هم‌زمان از انرژی پاک و صنعت نفت؛ پارادوکسی خطرناک
یکی از انتقادات جدی به سیاست انرژی شینباوم، حمایت هم‌زمان او از گسترش انرژی‌های تجدیدپذیر و تقویت صنعت نفت ملی است. در حالی که جامعه بین‌المللی برای رسیدن به کربن صفر تلاش می‌کند، ادامه اتکا به نفت می‌تواند چشم‌انداز سبز مکزیک را با ابهام روبه‌رو کند.
مکزیک در آستانه تحولی بزرگ در حوزه انرژی قرار دارد. با در اختیار داشتن منابع طبیعی بی‌نظیر، پشتیبانی یک رئیس‌جمهور دانشمند اقلیم‌شناس، و رشد سریع تکنولوژی، کشور توانایی دارد به یکی از پیشگامان انرژی پاک در آمریکای لاتین تبدیل شود.
با این حال، تا زمانی که محدودیت‌های سرمایه‌گذاری خصوصی رفع نشود، وابستگی به گاز آمریکا کاهش نیابد و سیاست‌های دوگانه در حمایت از انرژی فسیلی ادامه داشته باشد، تحقق این اهداف بلندپروازانه در هاله‌ای از ابهام باقی خواهد ماند.
