به گزارش تجارت نیوز، در دنیای امروز، انرژی‌های تجدیدپذیر به‌سرعت در حال پیشرفت و تکامل هستند. انرژی خورشیدی به‌ویژه، با کاهش مداوم هزینه‌ها و بهبود کارایی، به یکی از رقابتی‌ترین منابع انرژی در جهان تبدیل شده است. در مقابل، صنعت نفت و گاز که برای دهه‌ها تسلط بی‌چون‌وچرا بر بازار انرژی داشت، به‌نظر می‌رسد در زمینه نوآوری و توسعه فناوری‌های جدید از رقبای تجدیدپذیر خود عقب افتاده است.
این شکاف فناوری بین انرژی خورشیدی و سوخت‌های فسیلی می‌تواند تأثیرات عمیقی بر آینده صنعت انرژی، اقتصاد جهانی و محیط‌زیست داشته باشد. در این گزارش، به بررسی دلایل این عقب‌ماندگی، نمونه‌هایی از نوآوری‌های اخیر در انرژی خورشیدی، و چالش‌ها و فرصت‌هایی که پیش روی صنعت سوخت‌های فسیلی قرار دارد، می‌پردازیم.
پیشرفت‌های سریع در انرژی خورشیدی: آیا سوخت‌های فسیلی توان رقابت دارند؟
انرژی خورشیدی در سال‌های اخیر شاهد پیشرفت‌های چشمگیری بوده است. دو رویداد اخیر به‌خوبی نشان می‌دهند که چگونه نوآوری در این حوزه به سرعت در حال تغییر قواعد بازی است:
۱. پایان زودهنگام نیروگاه خورشیدی حرارتی ایوانپا: پیروزی فتوولتائیک‌ها
یکی از بزرگ‌ترین پروژه‌های خورشیدی حرارتی جهان، نیروگاه ایوانپا در صحرای موهاوه کالیفرنیا، در آستانه تعطیلی قرار دارد. این نیروگاه در سال ۲۰۱۰ تایید شد و در ۲۰۱۴ به بهره‌برداری رسید. ایوانپا شامل یک ژنراتور الکتریکی و دیگ بخار است که با بازتاب نور خورشید توسط آینه‌های عظیم به دیگ بخار، بخار لازم برای راه‌اندازی ژنراتور را تولید می‌کند.
اما تنها ۱۱ سال پس از راه‌اندازی و ۱۴ سال قبل از بازنشستگی برنامه‌ریزی‌شده، صاحبان این نیروگاه تصمیم گرفته‌اند آن را تعطیل کنند. چرا؟ به دلیل کاهش شدید هزینه‌های انرژی فتوولتائیک خورشیدی. از زمان تایید ساخت ایوانپا، هزینه پانل‌های خورشیدی در اندازه‌های صنعتی ۸۲٪ کاهش یافته است. این کاهش هزینه به حدی بوده که دیگر ادامه فعالیت نیروگاه خورشیدی حرارتی توجیه اقتصادی ندارد.
۲. نوآوری در سلول‌های خورشیدی پروسکایت: آغاز یک انقلاب تکنولوژیک
در دومین رویداد مهم، یک شرکت ژاپنی از پیشرفتی در تولید سلول‌های خورشیدی پروسکایت خبر داد. این سلول‌ها به نام یک کانی‌شناس روسی قرن نوزدهم نام‌گذاری شده‌اند و به دلیل بهره‌وری بالاتر نسبت به سلول‌های خورشیدی سیلیکونی مورد توجه قرار گرفته‌اند.
در حالی که پروسکایت‌ها از نظر تئوری بسیار کارآمدتر هستند، مشکلات پایداری و حساسیت به شرایط جوی مانع از تجاری‌سازی آن‌ها شده بود. اما شرکت Sekusui Chemical، تولیدکننده پلاستیک در ژاپن، اعلام کرده که این چالش‌های فنی را حل کرده و به‌دنبال تولید فیلم‌های خورشیدی نازک و انعطاف‌پذیری است که می‌توانند به‌عنوان پوشش ساختمان‌ها و حتی سایه‌بان‌های پنجره استفاده شوند.
این فناوری جدید، اگرچه در ابتدا سه برابر گران‌تر از پانل‌های خورشیدی سنتی خواهد بود، اما به دلیل ویژگی‌های منحصربه‌فرد و قابلیت نصب در مکان‌های نامتعارف، انتظار می‌رود به‌سرعت بازارهای جدیدی را برای انرژی خورشیدی باز کند.
چرا صنعت سوخت‌های فسیلی از نوآوری عقب مانده است؟
در حالی که انرژی‌های تجدیدپذیر با سرعت سرسام‌آوری در حال تکامل هستند، صنعت نفت و گاز همچنان به فناوری‌های قدیمی و سنتی وابسته است. برای مثال:
- فراکینگ (شکست هیدرولیکی) که امروزه یکی از پیشرفته‌ترین فناوری‌های استخراج نفت و گاز محسوب می‌شود، در دهه ۱۸۶۰ معرفی شد، در دهه ۱۹۴۰ توسعه یافت و در دهه ۱۹۸۰ به‌کار گرفته شد. از آن زمان تاکنون، پیشرفت چشمگیری در این فناوری مشاهده نشده است.
- برخلاف انرژی خورشیدی که به‌طور مداوم با کاهش هزینه‌ها و افزایش بهره‌وری همراه بوده، صنعت سوخت‌های فسیلی نه‌تنها در نوآوری عقب مانده، بلکه در توسعه محصولات جدید و بازارهای نوظهور نیز فعالیت چندانی نداشته است.
نوآوری در صنعت انرژی: آیا سوخت‌های فسیلی محکوم به فنا هستند؟
رقابت بین انرژی‌های تجدیدپذیر و سوخت‌های فسیلی تنها به هزینه‌ها محدود نمی‌شود. نوآوری‌های فناورانه در انرژی خورشیدی به‌سرعت در حال افزایش است و محصولات جدید و کاربردهای متنوعی را به بازار معرفی می‌کند. در مقابل، صنعت نفت و گاز اگر نتواند در مسیر نوآوری و توسعه فناوری‌های پاک گام بردارد، ممکن است سهم بازار خود را به انرژی‌های تجدیدپذیر واگذار کند.
در حالی که سوخت‌های فسیلی همچنان بخش بزرگی از سبد انرژی جهانی را تشکیل می‌دهند، اما رشد سریع انرژی‌های تجدیدپذیر نشان می‌دهد که آینده به‌سوی انرژی‌های پاک و پایدار در حرکت است.
آیا صنعت نفت و گاز می‌تواند بازی را برگرداند؟
شکاف فناوری بین انرژی خورشیدی و نفت و گاز روزبه‌روز عمیق‌تر می‌شود. کاهش هزینه‌های فتوولتائیک، نوآوری در سلول‌های پروسکایت و افزایش بهره‌وری انرژی‌های تجدیدپذیر نشان می‌دهد که این منابع به‌سرعت در حال تسلط بر بازار انرژی هستند.
در مقابل، صنعت سوخت‌های فسیلی اگر به نوآوری و توسعه فناوری‌های جدید نپردازد، ممکن است با چالش‌های جدی در حفظ سهم بازار و رقابت با انرژی‌های پاک روبه‌رو شود. این صنعت برای بقا در بازار انرژی آینده باید به‌سرعت به‌سوی تکنولوژی‌های نوین و کربن‌زدایی حرکت کند.
