لرزان در مرز فرصت و بحران

به گزارش تجارت نیوز، اکونومیست در تحلیلی درباره اقتصاد عراق نوشت:

عراق در یکی از حساس‌ترین مقاطع اقتصادی و سیاسی تاریخ معاصر خود قرار دارد. در شرایطی که این کشور تلاش می‌کند مسیر بازسازی و توسعه را پس از دو دهه جنگ و ناآرامی دنبال کند، تحولات ژئوپلیتیکی منطقه، به‌ویژه افزایش تنش میان ایران و اسرائیل، تهدیدی جدی برای ثبات اقتصادی این بازیگر به شمار می‌رود.

طی سال‌های اخیر، نشانه‌هایی از بهبود تدریجی اقتصاد عراق عریان شده است. درآمدهای حاصل از نفت، که ستون اصلی بودجه دولت محسوب می‌شود، اکنون بیش از گذشته صرف پروژه‌های زیرساختی داخلی می‌شود؛ نه جنگ‌های نیابتی. سطح خشونت نیز کاهش یافته و فضای عمومی کشور برای سرمایه‌گذاری و بازسازی اقتصادی مساعدتر شده است.

با این حال، ساختار اقتصاد عراق همچنان آسیب‌پذیر است. وابستگی به نفت، فساد ساختاری، نرخ بالای بیکاری، و ضعف در نظام مالی و بانکی، مانع از رشد پایدار شده‌اند. بحران انرژی نیز همچنان پابرجاست: عراق برای تأمین حدود یک‌سوم از برق خود به گاز طبیعی وارداتی از ایران متکی است. با ازسرگیری سیاست فشار حداکثری دولت آمریکا و لغو معافیت عراق برای واردات انرژی از ایران، خطر قطع برق در ماه‌های گرم سال و بروز ناآرامی اجتماعی افزایش یافته است. افزون بر بحران انرژی، بخش خصوصی عراق نیز هنوز ضعیف، محدود و وابسته به قراردادهای دولتی است. نظام مالیاتی ناکارآمد، فساد گسترده و دشواری در ثبت و راه‌اندازی کسب‌وکارها، مانع رشد شرکت‌های کوچک و متوسط شده‌اند. بانک‌های دولتی، که بخش اعظم نقدینگی را در اختیار دارند، توانایی کمی در ارائه اعتبار به بخش خصوصی دارند. همچنین، نبود بازار سرمایه فعال، عملاً راه تامین مالی تولیدکنندگان را بسته است. در چنین شرایطی، رشد اقتصادی بیشتر از طریق بخش دولتی و نفتی محقق می شود که نه پایدار است و نه اشتغال‌زا. این ضعف ساختاری، مهم‌ترین مانع توسعه متوازن عراق به شمار می‌رود.

در میانه چنین چالش‌هایی دولت عراق درگیر موازنه‌سازی میان منافع ایران و ایالات متحده است. همین گزاره زمینه‌ساز موقعیت شکننده عراق شده و همزمان با افزایش تنش‌ها به اقتصاد عراق آسیب مستقیم وارد کرده است؛ از کاهش سرمایه‌گذاری خارجی گرفته تا تحریم‌های احتمالی.

با وجود تهدیدهای امنیتی و منطقه‌ای، دولت محمد شیاع السودانی تلاش دارد پروژه‌های کلیدی مانند جاده توسعه را پیش ببرد و از عراق یک شاهراه ترانزیتی بین خلیج فارس و اروپا بسازد. اما موفقیت چنین پروزه‌ای منوط به ثبات سیاسی در این کشور است.

از همین رو به باور گروهی از ناظران اقتصاد عراق همچنان روی مرز باریکی از فرصت و بحران حرکت می‌کند؛ در چنین قابی هرگونه خطای راهبردی می‌تواند دستاوردهای شکننده این بازیگر را به مخاطره اندازد.