مسکن حمایتی که از طرحهای دولتی برای خانه‌دار کردن قشرهای کم‌برخوردار و متوسط جامعه است، همواره چالش‌هایی به همراه داشته است. این روزها هم با پایان دولت سیزدهم و تشکیل دولت جدید، پرسش‌هایی در خصوص کارنامه دولت سیزدهم و دولت‌های گذشته در این حوزه مطرح شده است. به‌ویژه اینکه توصیه‌هایی نیز درباره ساخت مسکن به دولت چهاردهم ارائه می‌شود.
شورای‌عالی شهرسازی و معماری در مصوبهای که اواخر پارسال به تصویب رساند، در حالی ضوابط مربوط به طراحی و ساخت مسکنهای حمایتی را تعیین کرده که در این مصوبه، یک علامت سوال بزرگ همراه با یک نقص مهم، دیده می‌شود. به گزارش «دنیای اقتصاد»، این مصوبه که با عنوان «دستورالعمل عمومی طراحی و ساخت طرحهای مسکن حمایتی»، اسفند پارسال به تصویب شورای‌عالی شهرسازی و معماری رسیده و خرداد ماه امسال به استانداران و شهرداریها ابلاغ شد، دربردارنده ضوابطی است که سازندگان مسکن حمایتی در ساخت‌وسازهای مسکونی از سوی دولت و شهرداریها باید مبنای کار خود قرار دهند.
عرضه مسکن در بافت فرسوده می‌تواند تا ۳ برابر حجم فعلی افزایش یابد؛ اما کلید این معجزه در «چرخش سیاستی در مسیر تخصیص منابع برای ساخت خانه‌های حمایتی» است. بررسی‌های «دنیای‌اقتصاد» نشان می‌دهد تبدیل زمین‌های ۹۹ساله از عرصه خام و فاقد خدمات به محل «قابل ساخت‌وساز و قابل سکونت» به قیمت امروز، دست‌کم ۱۲۰۰همت منابع مالی لازم دارد. این رقم اگر در خدمت «وام نوسازی کارآمد و در استطاعت» قرار بگیرد، امکان پرداخت ۱.۳میلیون فقره وام با سود ۱۰درصد وجود دارد. رونق ساخت در بافت فرسوده یک تیر و دو نشان است.
مسکن در سال‌های اخیر به مشکل جدی‌تری برای مردم تبدیل شده است و دولت راهکارهایی مانند نهضت ملی مسکن و ورود تکنولوژی چینی را برای حل این معضل در نظر گرفته است؛ اما به نظر می‌رسد راهکارهای فعلی دولت جواب نداده و هنوز خانه‌دار شدن، رویایی برای مردم است. ضمن آنکه عمودی‌سازی بیش از اندازه کلان‌شهرها، ساکنان را با مشکلات زیادی از جمله ترافیک و آلودگی هوا روبرو کرده است. سرپرست مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران معتقد است که عوارض پنهان عمودی سازی شهرها نادیده گرفته شده و برای حل مشکلات شهرهایی نظیر تهران، مرز شهرها باید برداشته شود.
مشکلات بخش مسکن طی دهه 80، عموما در قالب جهش قیمت بروز کرده بود که از کمبود عرضه ناشی می‌شد. بر همین اساس، دولت محمود احمدی‌نژاد تصمیم گرفت طرح مسکن مهر را عملی کند. با این حال اگرچه مسکن مهر همچنان بزرگترین پروژه مسکن حمایتی محسوب می‌شود و در آن سال‌ها هم آمار صدور پروانه‌های ساخت را بالا برده بود اما نتوانست باعث بهبود وضعیت بخش مسکن در اقتصاد ایران شود.
مدیرکل راه و شهرسازی استان تهران با بیان اینکه خانوارهای تهرانی دارای ۴ فرزند تا پایان سال برای دریافت زمین رایگان فرصت دارند، گفت: مشمولان در سامانه طرحهای حمایتی مسکن ثبت‌نام کنند.
وضعیت تورم مسکن تا آنجا پیش رفته است که شاید اکنون تنها امید دهک‌های پایین اجتماع برای صاحبخانه شدن، ثبت‌نام در طرحهای مسکن حمایتی باشد؛ اما این پروژه‌ها نیز در ایران روند چندان مطلوبی ندارند و دولت‌ها بدون در نظر گرفتن تورم هزینه ساخت، باعث کندی در انجام پروژه و در نهایت انصراف برخی متقاضیان خواهند شد.
برآوردها نشان می‌دهد که وام مسکن دولتی ۴۵۰ میلیون تومان است و متقاضیان باید ۴۵۰ میلیون تومان آورده نقدی داشته باشند، تا زمان تحویل این خانه‌ها ۹۰۰ میلیون تومان تمام می‌شود. خانه‌هایی که در حال حاضر بین ۲۵۰ تا ۵۰۰ میلیون تومان قیمت دارند.
براساس محاسبات وزارت راه‌وشهرسازی تسهیلات جهش مسکن برای افراد متوسط جامعه ۵۰ درصد ارزش هر واحد را پوشش می‌شود و مابقی را باید متقاضیان تامین کنند. یعنی یک تهرانی باید در طول ساخت واحدها ۴۵۰ میلیون تومان پرداخت کنند.
مدیرعامل عمران گفت: درخصوص متراژ مسکنهای حمایتی متناسب با سلایق، متنوع عمل می‌کنیم و برای کاهش هزینه متقاضیان، آپارتمان‌های ۶۰ متری را نیز در دستور کار داریم.
طرح مسکن حمایتی قدم به قدم در حال اجراست اما مستاجران می‌گویند که نمی‌توانند اقساط وام این خانه‌ها را بدهند و اگر هم این کار را کنند مسکن بی‌کیفیت تحویل می‌گیرند.
طبق اعلام وزارت راه و شهرسازی متقاضیان از ۱۷ استان می‌توانند در سامانه ثمن وزارت راه به آدرس ثبت درخواست کنند. اما مستاجران از ۱۴ استان از ثبت‌نام محروم هستند که علت آن عدم تامین زمین است.
به نظر می‌رسد طرح دولت برای خانه‌دار کردن چهار میلیون مستاجر در اولین قدم به مشکل خورده، مشکلی که مستاجران نیمی از کشور را شامل می‌شود این است که اساسا زمینی برای ساخت این واحدها وجود ندارد.
