روز جمعه 28 شهریورماه، قطعنامهای که خواستار ادامه رفع تحریمهای ایران بود در شورای امنیت سازمان ملل متحد به تصویب نرسید. در کنار این موضوع آمریکا معافیت تحریمی بندر چابهار ایران را لغو کرد و همچنین مانع از برقراری سوآپ گازی میان ایران و ترکمنستان شد. تمامی موضوعات بیانشده میتوانند فشار مضاعفی بر تجارت ایران وارد کنند و آنچه «نظم جدید خاورمیانه» خوانده میشود را تسهیل ببخشند.
قیمت دلار در ایران همواره تحت تاثیر عواملی چون تحریمها، صادرات نفت و کسری بودجه بوده است. طی یک سال گذشته نیز دلار نوسانات زیادی داشته و در برخی مقاطع، فعالان اقتصادی و حتی خریداران سنتی ارز را با سردرگمی مواجه کرده است. سجاد بوربور، کارشناس بازارهای مالی، در گفتوگو با تجارتنیوز به بررسی سناریوهای پیش روی قیمت دلار تا پایان سال ۱۴۰۴ پرداخته است. او با تاکید بر اینکه محور اصلی ارزشگذاری و قیمتگذاری دلار به میزان فروش نفت وابسته است، گفته که در صورت کاهش صادرات طلای سیاه، قیمت دلار دستکم به 115 هزار تومان میرسد.
صادرات نفت خام و میعانات گازی ایران با گذشت یک سال از فعالیت وزارت نفت دولت چهاردهم با وجود ۱۴ بسته تحریمی جدید (۴۶۵ تحریم) در برخی ماهها به رکوردهای تاریخی دست یافت، آن هم در شرایطی که بزرگترین بسته تحریمی آمریکا از ۲۰۱۸ تاکنون اعمال شده است.
موضوع فعالسازی مکانیسم ماشه برای اقتصاد ایران بسیار حیاتی است. برای اقتصادی که وابسته به صادرات نفت است، بازگشت تحریمهای سازمان ملل حکم از دست رفتن درآمدهای ارزی را دارد. باید دید با توجه به استفاده ایران از ناوگان اشباح، آیا امکان تداوم صادرات نفت ایران با هزینههای بیشتر وجود دارد؟
مرتضی بهروزیفر، کارشناس نفت و انرژی، عنوان کرد: اگر ایران بار دیگر ذیل تحریمهای شورای امنیت قرار گیرد، حتی خرید نفت توسط چین نیز عملا غیرقانونی محسوب میشود و این مسیر هم از دست میرود. در صورت تصویب تحریمهای شورای امنیت علیه ایران، چین نیز نمیتواند برخلاف قوانین بینالمللی عمل کند، حتی اگر بخواهد همکاری خود را ادامه دهد. در نتیجه، صادرات نفت ایران در چنین شرایطی بدون تردید به زیر ۴۰۰ هزار بشکه در روز سقوط میکند.
با توجه به ادعای موسسه ردیابی کشتیهای ورتکسا، میزان ذخایر شناور نفت ایران در ژوئن به 40 میلیون بشکه افزایش یافته بود. وزیر نفت این ادعا را تکذیب کرده است. حال باید پرسید چرا وزارت نفت با وجود تکذیب ادعای موسسات بینالمللی، خود آمار مربوط به صادرات نفت را منتشر نمیکند؟
چین بزرگترین خریدار نفت ایران است و در شش ماه نخست سال ۲۰۲۵ حدود ۱۳.۶ درصد از واردات نفت خام این کشور از ایران تامین شده است. بنا بر تخمینهای موجود بیش از 100 پالایشگاه و پتروشیمی مستقل چینی موسوم به تیپاتها، نفت ایران را خریداری میکنند.
حرکت چین به سوی توسعه انرژیهای تجدیدپذیر زنگ خطر بینیازشدن این کشور به نفت در سالهای آینده را به صدا درآورده است. با توجه به این که چین بزرگترین خریدار نفتی ایران است، آینده اقتصاد نفتی ایران تحت تاثیر گذار چین به سمت انرژیهای پاک قرار میگیرد.
یک کارشناس نفت عنوان کرد: متاسفانه ایران تاکنون نتوانسته متناسب با منابع عظیمی که دارد، ظرفیت تولید خود را افزایش دهد. در نتیجه، ایران در معادلات بازار جهانی نفت تا حد زیادی کنار گذاشته شده است. کشورهای حوزه خلیج فارس ظرفیت مازاد تولیدی دارند که چندین برابر کل صادرات ایران است.
مدیر پیشین امور بینالملل شرکت ملی نفت ایران گفت: در شرایط موجود صادرات در حداقلهای ممکن در حال انجام است و به نوعی چرخ میچرخد اما قاعدتا برای اینکه پالرمو بتواند موثر باشد باید اصل قضیه یعنی لغو تحریمها محقق شود
نوید امجد، عضو هیات مدیره اتحادیه اوپکس، در حاشیه بیست و نهمین نمایشگاه بینالمللی نفت، گاز، پالایش و پتروشیمی اشاره کرد:داشتن منابع طبیعی به تنهایی کافی نیست؛ بلکه سیاستگذاری صحیح، استفاده بهینه و تکمیل زنجیره ارزش در صنایع پاییندست، نقش مهمی در توسعه ایفا میکنند.
دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا، بهتازگی عنوان کرد: هر شخصی که از ایران نفت بخرد، حق تجارت با آمریکا را ندارد. با این حال گزارشها حاکی از آن است که چین همچنان به خرید نفت از ایران ادامه میدهد. این پرسش مطرح میشود که پکن چگونه این تجارت را ادامه میدهد؟ آیا چین ابایی از تهدید آمریکا ندارد یا به طرق متعددی روند تجارت نفت با ایران را ادامه میدهد تا ضربهای به ارتباط خود با آمریکا وارد نشود؟
صندوق بینالمللی پول (IMF) پیش بینی خود از نرخ رشد اقتصادی صادرکنندگان نفت خاورمیانه را به دلیل ریزش قیمت نفت، از 4 درصد برآورد شده در اکتبر، به ۲.۳ درصد بازبینی کرد.
وابستگی اقتصاد ایران به نفت دیگر امری بدیهی در مورد ایران است. با توجه به این موضوع باید دید اوضاع صادرات نفت ایران از سال 1394 و امضای توافقنامه برجام تاکنون چگونه بوده است؟
با توجه به تشدید تحریمها علیه صنعت نفت ایران و بازگشت دونالد ترامپ به راس کاخ سفید، نگرانیهایی در مورد صادرات نفت ایران وجود دارد. مرتضی بهروزیفر، کارشناس نفت و انرژی، در مورد وضعیت صادرات نفت ایران در سال 1404 عنوان کرد: چین تجارت یک تریلیون دلاری با آمریکا را فدای 1.5 میلیون بشکه نفت ایران نمیکند.
انتظار میرود با عادیسازی روابط ایران و عربستان سعودی، پویایی اوپک و بازار گستردهتر خاورمیانه تغییر کند. پیشبینی میشود که دو کشور بهویژه پس از جنگ روسیه با اوکراین و کاهش صادرات نفت روسیه بتوانند زمینههای مشترکی در سطح تولید نفت پیدا کنند که منجر به نفوذ جمعی قویتر بر قیمتهای جهانی نفت و تضمین حداکثر منافع هر دو کشور خواهد شد.
