تبدیل آلودگی هوا به مواد مفید و قابل استفاده، سالها یکی از رویاهای بزرگ دانشمندان بوده است؛ رویایی که میتواند همزمان با کاهش بحران تغییرات اقلیمی، مسیر تازهای برای تولید پایدار و صنایع سبز باز کند. اکنون پژوهشگران آمریکایی با توسعه یک متابولیسم کاملا مصنوعی و بدون سلولهای زنده، گام بلندی در این مسیر برداشتهاند.
محمد باغانی - در سایه کمبود مواد اولیه و فشارهای کربنی، اقتصاد چرخشی به نیروی محرکه بقای صنایع سنگین تبدیل شده است. از بازیافت قراضه در فولاد و جایگزینی کلینکر در سیمان تا بازچرخانی پلاستیکها در پتروشیمی، این مدل نه تنها انتشار کربن را کاهش میدهد، بلکه وابستگی به واردات را کم کرده و نقشه رقابت جهانی را دگرگون میکند.
صنعت ساختوساز یکی از بزرگترین منابع انتشار دیاکسیدکربن در جهان است؛ صنعتی که با استفاده گسترده از بتن، سهم قابل توجهی در گرمشدن کره زمین دارد. در حالی که فشار برای کاهش انتشار گازهای گلخانهای افزایش یافته است، دانشمندان به دنبال یافتن مصالحی هستند که نه تنها ضرری برای محیط زیست نداشته باشند، بلکه بتوانند در بهبود آن نیز نقش ایفا کنند. اکنون پژوهشگران موسسه پلیتکنیک ووستر (WPI) موفق شدهاند گامی بزرگ در این مسیر بردارند و یک ماده ساختمانی کاملا جدید، قابل بازیافت و کربنمنفی تولید کنند؛ مادهای که بهجای تولید دی کسید کربن، آن را جذب میکند.
محمد باغانی - ایران با انتشار سالانه حدود ۶۸۰ میلیون تن دی اکسید کربن یکی از بزرگترین تامینکنندگان بالقوه «اعتبار کربن» در جهان است، اما بورس انرژی هنوز هیچ بازار رسمی و نقدشوندهای برای معامله این دارایی سبز ندارد.
متان یکی از مخربترین گازهای گلخانهای در جهان به شمار میرود و نقش مهمی در تشدید گرمایش زمین دارد. کشورهایی مانند استرالیا که حجم قابلتوجهی از انتشار متان ناشی از کشاورزی، دامداری و استخراج زغالسنگ دارند، سالهاست در تلاشاند تا راهکاری پایدار برای مهار این گاز پیدا کنند.
در عصر طلایی هوش مصنوعی، هر لحظه از فعالیت مدلهای هوشمند هزینهای برای محیطزیست دارد: مراکز دادهای که مانند قلبهای پرکار جهان دیجیتال میتپند، مصرف انرژی و آب فزایندهای دارند، بخشی از این مصرف همچنان از سوختهای فسیلی تأمین میشود. اما اکنون، پژوهشگران دانشگاه کالیفرنیا ریورساید با ارائه سیستمی هوشمند، راهی نو برای کاهش ردپای کربن هوش مصنوعی و افزایش طول عمر سختافزارهای محاسباتی نشان دادهاند.
چین، بزرگترین تولیدکننده دیاکسید کربن و مصرفکننده انرژی فسیلی جهان، شاید زودتر از موعد پیشبینیشده به اوج انتشار گازهای گلخانهای خود رسیده باشد. دادههای جدید نشان میدهند که در ۱۸ ماه گذشته، روند انتشار دی اکسید کربن (CO₂) در این کشور متوقف یا حتی رو به کاهش بوده است. تحولی بیسابقه که با رشد سریع انرژیهای تجدیدپذیر، بهویژه خورشیدی و بادی، همراه شده است.
کانادا پس از یک دهه سرمایهگذاری ۱۵۸ میلیارد دلاری در اقتصاد سبز، تنها ۶۸ هزار شغل جدید ایجاد کرده؛ هزینهای معادل ۲.۳۲ میلیون دلار به ازای هر شغل. گزارش تازه موسسه فریزر نشان میدهد وعدههای جاستین ترودو برای «رشد سبز» محقق نشده و حالا دولت مارک کارنی با چالش تعادل میان محیط زیست و رقابتپذیری روبهروست. در ادامه، جزئیات این ناکامی بزرگ را بخوانید.
مصر، جایی که اهرام ۴۵۰۰ ساله هنوز ایستادهاند، حالا با افتتاح «موزه بزرگ مصر» (GEM) یک شاهکار دیگر آفریده: بزرگترین موزه یک تمدن در جهان که ۱۰۰ هزار اثر باستانی را در خود جای داده و ۱۰۰ درصد انرژیاش را از خورشید میگیرد.
پژوهشگران چینی با طراحی اولین راکتور جهان برای استخراج دیاکسید کربن از آب دریا و تبدیل آن به پلاستیکهای زیستتخریبپذیر، گامی انقلابی در بازیافت کربن اقیانوسی برداشتهاند.
در دنیای امروز که تغییرات اقلیمی به عنوان یکی از بزرگترین تهدیدهای بشری شناخته میشود، کشورهای در حال توسعه مانند هند با چالشهای دوگانهای روبهرو هستند: از یک سو، نیاز فوری به رشد اقتصادی و خروج از چرخه فقر، و از سوی دیگر، فشارهای جهانی برای کاهش انتشار گازهای گلخانهای و حرکت به سمت انرژی پاک.
اتحادیه اروپا اهداف بلندپروازانهای برای کاهش انتشار کربن و گسترش انرژیهای تجدیدپذیر تا سال ۲۰۳۰ تعیین کرده است. این اهداف نیازمند تعهد و اقدامات جدی از سوی کشورهای عضو است.
آیا میتوان بدون کشت نیشکر یا چغندر، شکر تولید کرد؟ در پاسخ به بحرانهای جهانی مانند تغییرات اقلیمی، فشار بر منابع آبی و افزایش جمعیت، دانشمندان چینی موفق شدهاند با کمک آنزیمها، مادهای صنعتی بهنام متانول را به قند سفید (ساکارز) تبدیل کنند. این دستاورد نویدبخش تحولی بنیادین در آینده تأمین غذا است؛ جایی که کربن، بهجای تهدیدی زیستمحیطی، به ماده اولیه برای تولید شیرینی تبدیل میشود.
در بحبوحه چالشهای جهانی تغییرات اقلیمی و نقش پررنگ صنعت ساختمان در انتشار دیاکسید کربن، دانشمندان دانشگاه میشیگان دستاوردی پیشگامانه را رونمایی کردهاند. آنها موفق به تبدیل دی اکسید کربن از هوا به اگزالاتهای فلزی شدهاند؛ ترکیباتی که میتوانند به عنوان ماده اولیه برای تولید سیمان نسل آینده به کار روند. این نوآوری نه تنها یک تهدید زیستمحیطی را به فرصتی سازنده تبدیل میکند، بلکه مسیر را برای ساختوسازی پایدارتر و آیندهای با ردپای کربنی کمتر هموار میسازد.
بریتانیا با سرمایهگذاری ۱۰ میلیارد پوندی برای ساخت یک مرکز داده عظیم هوش مصنوعی، در یک دوراهی بزرگ میان پیشرفت فناورانه و مسئولیت محیطزیستی قرار گرفته است. این پروژه که وعده اشتغال و رشد اقتصادی میدهد، همزمان با مصرف برق بیش از یک میلیون خانه و انتشار کربن معادل پنج برابر یک فرودگاه بزرگ، چالشی جدی برای اهداف اقلیمی این کشور به شمار میرود.
در شرایطی که بحران اقلیمی به یک تهدید جدی جهانی تبدیل شده و دولتها برای کاهش گازهای گلخانهای هدفگذاریهای بلندمدت انجام دادهاند، یک حوزه همچنان تا حد زیادی از این مسئولیت معاف مانده است: حوزه نظامی. تحلیلهای تازه نشان میدهد ارتشهای جهان، بهویژه در اروپا، سهم بسزایی از انتشار کربن را به خود اختصاص دادهاند، اما تنها تعداد انگشتشماری از کشورها برای کاهش این انتشار هدفگذاری مشخصی دارند.
در بحبوحه تلاشهای جهانی برای مقابله با تغییرات اقلیمی و کاهش وابستگی به سوختهای فسیلی، یک استارتاپ آمریکایی به نام «ایرسل» (Aircela) از فناوری انقلابی خود رونمایی کرده است: دستگاهی به اندازه یک یخچال که قادر است مستقیماً از هوا و با استفاده از برق تجدیدپذیر، بنزین تولید کند. این نوآوری شگفتانگیز که نیاز به زیرساختهای پیچیده ندارد و بنزینی سازگار با خودروهای فعلی ارائه میدهد، میتواند معادله انرژی را دگرگون کند و گامی مهم در مسیر گذار به آیندهای پاکتر، بدون نیاز به تغییرات پرهزینه در ناوگان حملونقل به شمار رود.
راهبرد بلندپروازانه اتحادیه اروپا برای مقابله با بحران اقلیمی، با تمرکز بر فناوری جذب و ذخیره سازی کربن (CCS)، با چالشهای جدی مواجه است. در حالی که هدف این فناوری کاهش انتشار دیاکسید کربن از صنایع سنگین است، پروژههای شاخصی مانند شفق قطبی در نروژ، کالیستو در فرانسه و ایتالیا، و پیکاسو در فرانسه نشان میدهند که هزینههای گزاف، موانع لجستیکی و مخالفتهای اجتماعی میتوانند مانع تحقق این جاهطلبیها شوند.
بر اساس مطالعهای که گروهی از دانشگاهها و مؤسسات پژوهشی برجسته انجام دادهاند، ترکیب پنلهای خورشیدی پشتبامی و باتری خودروهای برقی میتواند آینده انرژی ژاپن را متحول کند.
شرکت صنعتی اوکراینی اینترپایپ در کاهش اثرات اقلیمی خود پیشرفت چشمگیری داشته است. طبق گزارش بخش مطبوعاتی این شرکت به GMK Center، در سال ۲۰۲۴، اینترپایپ میزان انتشار خاص CO₂ به ازای هر تن لولههای بدون درز را ۶۱٪ و محصولات ریلی را ۴۶٪ نسبت به سال ۲۰۱۰ کاهش داده است.
