۶ دسته از علائم ویروس کرونا؛ کووید-۱۹ برای چه کسانی خطر بیشتری دارد؟

کووید-۱۹ یا همان ویروس کرونا تا امروز بیش از ۱۶ میلیون و ۴۲۲ هزار نفر را مبتلا کرده و بیش از ۶۵۲ هزار نفر را به کام مرگ کشانده است.

ازآنجایی‌که بیماری کووید-۱۹ که از یک نوع ویروس کرونا به نام SARS-Cov-2 ایجاد می‌شود، بیماری جدیدی با کلی علائم متنوع و گیج‌کننده است، هنوز چیزهای زیادی درباره این ویروس وجود دارد که نمی‌دانیم.

یکی از این چیزها دلیل علائم متنوع این ویروس است. اینکه چه اتفاقی می‌افتد که ویروس کرونا در افراد مختلف علائم متفاوتی ایجاد می‌کند. بااین‌همه اخیرا گزارشی از نتایج تحلیل داده‌هایی مربوط به علائم ویروس کرونا منتشر شده است که می‌تواند جان‌های بسیاری را نجات دهد.

تحقیقات درباره ویروس کرونا در بریتانیا

در طول مدت شیوع کووید-۱۹ مهم‌ترین تحقیقات در مورد ویروس کرونا توسط سیستم خدمات ملی سلامت بریتانیا (National Health Service) یا همان NHS انجام شده است.

این تحقیقات گسترده تا امروز به مهم‌ترین یافته‌ها در مورد بیماری کووید-۱۹ رسیده‌اند. از جمله این یافته‌ها کشف این نکته بود که داروی مشهور و ارزان‌قیمت دگزامتازون می‌تواند میزان مرگ‌ومیر بیماران ویروس کرونا را که وضعیت حادی دارند تا ۳۵ درصد کاهش دهد.

همچنین ساخت یک واکسن ویروس کرونا که تا به امروز تاثیر آن روی حدود ۱۰۰۰ نفر بررسی شده و به نتیجه مثبت رسیده هم از جمله کارهایی است که در زیرمجموعه همین NHS در دانشگاه آکسفورد انجام شده است.

حال نتایج تحلیل داده‌های جدیدی منتشر شده است که می‌تواند در درمان و کاهش مرگ‌ومیر مبتلایان به بیماری کووید-۱۹ بسیار موثر باشد.

گروهی از محققین در دانشگاه کینگز لندن (King's College London) با استفاده از داده‌های اپلیکیشن‌ مطالعه علائم ویروس کرونا (Covid Symptom Study app) توانستند علائم این بیماری را به شش دسته قابل‌شناسایی تقسیم‌بندی کنند.

در این مطالعه مبتلایان به ویروس کرونا ترغیب می‌شدند که این اپلیکیشن را که هم نسخه اندروید و هم نسخه آی‌او‌اس دارد، نصب و علائم بیماری خود را به‌صورت مداوم در آن ثبت کنند.

در تحقیق حاضر داده‌های علائم 1600 نفر از مبتلایان که در ماه‌های مارس و آوریل ۲۰۲۰ در بریتانیا و آمریکا جمع‌آوری شده، توسط الگوریتم‌های تحلیل داده‌ها و برنامه‌های یادگیری ماشینی تحلیل شده است.

تحلیل این داده‌ها الگوهایی جالبی از دسته علائم کووید-۱۹ آشکار کرده است. با استفاده از این الگوها حالا می‌توان با دانستن علائم اولیه یک فرد متوجه شد که چقدر احتمال دارد حال این فرد مبتلا به ویروس کرونا وخیم شود.

۶ دسته‌بندی علائم ویروس کرونا یا کووید-۱۹

طبق این تحلیل علائم مشترکی که همه مبتلایان به ویروس کرونا با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنند شامل سردرد و از دست دادن حس بویایی است؛ اما دسته علائم دیگری هستند که نشان‌دهنده وضعیت آینده بیمار خواهند بود. این علائم به این شکل دسته‌بندی می‌شوند:

۱- شبیه آنفولانزا بدون تب

۲- شبیه آنفولانزا همراه با تب

۳- گوارشی

۴- حاد سطح ۱، خستگی

۵- حاد سطح ۲، گیجی

منظور از گیجی (Confusion) حالتی است که انگار فرد خواب‌آلوده است و چندان متوجه نمی‌شود که در اطرافش چه می‌گذرد.

۶- حاد سطح ۳، درد شکمی و تنفسی

معنای این دسته‌بندی چیست؟

در هرکدام از این موارد علائمی که با فونت درشت نوشته شده‌اند، علائم کلیدی هستند. علائمی که اگر فرد آن‌ها را داشته باشد، معین می‌کند که وضعیت بیماری او در کدام‌یک از این ۶ دسته قرار داد.

مشخصا هر چه از دسته اول به دسته ۶ حرکت می‌کنیم، وضعیت بیمار مبتلا به ویروس کرونا وخیم‌تر می‌شود و دسته ۶ شامل بدحال‌ترین بیماران است.

در دسته اول بیمارانی قرار دارند که علائم آن‌ها شبیه آنفولانزا است اما تب ندارند. علائم دیگر این بیماران شامل سردرد، از دست دادن بویایی، درد ماهیچه‌ای، سرفه، سوزش گلو، درد قفسه سینه و نبود تب است.

در دسته دوم بیمارانی قرار دارند که سردرد، از دست دادن بویایی، سرفه، سوزش گلو، گرفتگی صدا، تب، بی‌اشتهایی دارند و کسانی که در گروه علائم گوارشی قرار دارند، دسته‌ای از علائم ترکیبی از جمله سردرد، از دست دادن بویایی، بی‌اشتهایی، اسهال، سوزش گلو، درد قفسه سینه بدون سرفه نیز مشاهده کرده‌اند.

علائم دسته چهار یعنی حاد سطح ۱ با خستگی ، علائم دوباره همان سردرد، از دست دادن بویایی، سرفه، تب، گرفتگی صدا، درد قفسه سینه و خستگی را دارند اما علامت کلیدی بیماران این سطح، خستگی است.

در دسته پنجم یعنی دسته حاد سطح ۲ با گیجی ، همان علائم دسته حاد سطح ۱ دیده می‌شود اما علاوه بر آن بی‌اشتهایی، سوزش گلو، گیجی و درد ماهیچه هم دیده شده است.

در حاد‌ترین مبتلایان به ویروس کرونا، یعنی حاد سطح ۳ دوباره علائم مشابه یعنی سردرد، از دست دادن بویایی، بی‌اشتهایی، سرفه، تب، گرفتگی صدا، سوزش گلو، درد قفسه سینه، گیجی و درد ماهیچه در کنار تنگی نفس ، اسهال و درد شکمی مشاهده شده است.

در این داده‌ها تمام مبتلایان به ویروس کرونا، سردرد و از دست دادن بویایی را همراه با ترکیب متفاوتی از علائم دیگر در بازه‌های زمانی گوناگون گزارش کرده‌اند.

علائمی مثل گیجی، درد شکمی، تنگی نفس، تنها به‌عنوان علایم ابتلا به ویروس کرونا شناخته نمی‌شوند اما به‌عنوان نشانه‌های مهمی از اینکه بیماری کووید-۱۹ در فرد می‌تواند حاد شود، عمل می‌کنند.

چقدر احتمال دارد وضعیت هر دسته وخیم شود؟

این گروه از محققین سپس با داشتن این دسته‌بندی احتمال وخیم شدن وضعیت بیماران و نیاز آن‌ها به دستگاه کمک تنفسی مثل اکسیژن یا ونتیلاتور را نیز بررسی کردند.

طبق نتیجه این بررسی تنها 1.4 درصد از بیماران دسته اول، 4.4 درصد از بیماران دسته دوم و 3.3 درصد از بیماران دسته سوم نیازمند استفاده از دستگاه‌های کمک تنفسی شدند.

مبتلایان به ویروس کرونا در دسته 4 در 8.6 درصد موارد، دسته 5 در 9.9 درصد موارد و دسته 6 در 19.8 درصد از موارد، نیازمند دستگاه‌‌های کمک تنفسی شده‌اند.

علاوه‌ بر این حدود 50 درصد از مبتلایان دسته 6 در نهایت در بیمارستان بستری شدند. این در حالی است که تنها 16 درصد از بیماران دسته 1 نیازمند بستری در بیمارستان بودند.

بیماران دسته 4، 5 و 6 در کل مسن‌تر و ضعیف‌تر بودند. همچنین احتمال ابتلای بیماران کووید-۱۹ دسته 4، 5 و 6 به‌اضافه وزن و بیماری‌های زمینه‌ای دیگر مثل دیابت و بیماری‌های تنفسی، بیشتر از دسته‌های 1، 2 و 3 بود.

گام دیگر این تحقیق این بود که محققین اطلاعاتی مثل سن، جنسیت، شاخص توده وزنی (BMI) و شرایط زمینه‌ای را تنها ۵ روز بعد از قطعی شدن ابتلای این افراد، با هم ترکیب کنند.

این مدل ترکیبی معین می‌کند که افراد در کدام از این ۶ دسته قرار دارند و با توجه به این مسئله، ریسک بستری شدن و احتیاط به دستگاه‌های تنفسی چقدر است.

این مدل ترکیبی تصویر جدیدی ارائه می‌دهد و برای سیستم‌های درمانی این پیش‌بینی را فراهم می‌کند و یک هشدار اولیه در مورد افراد مستعد که احتمال حاد شدن شرایطشان بیشتر است، ارائه می‌دهد.

این یافته‌ها صرفا بر پایه داده‌هایی است که مبتلایان به ویروس کرونا درباره علائم خود طی دوره نقاهت در اپلیکیشن مربوطه منتشر کردند. به همین دلیل هنوز خیلی مشخص نیست که ریشه این تفاوت‌ها و اینکه چطور می‌شود علائمی مثل گیجی با وضعیت وخیم بیمار همراه می‌شود ارتباط دارد.

این احتمال وجود دارد که چنین تفاوتی ناشی از تفاوت‌ها در نحوه پاسخ سیستم ایمنی یا میزان آسیب‌پذیری هرکدام از مبتلایان به ویروس کرونا و یا حتی جهش ژنتیکی ویروس باشد.

اهمیت این دسته‌بندی چیست؟

اهمیت این داده‌ها در این است که اگر بتوان در روز پنجم بیماری پیش‌بینی کرد که وضعیت آینده مبتلایان به ویروس کرونا چگونه خواهد بود، می‌توان پیش از آنکه دیر شود، کاری انجام داد؛ مثلا با اقداماتی مثل کنترل مکرر سطح اکسيژن و سطح قند خون بیماران و همچنین اطمینان از اینکه مبتلایان به‌اندازه کافی آب و مایعات دریافت می‌کنند؛ از بستری شدن آن‌ها در بیمارستان جلوگیری و جان‌های بسیاری را نجات دارد. اقداماتی مثل اندازه‌گیری سطح اکسیژن و قند خون همراه با مصرف کافی مایعات اقدام‌هایی هستند که به‌راحتی در خانه هم می‌توان انجام داد.

راستش در میانه شیوع ویروس کرونا که جان‌های بسیاری از دست رفته‌اند، شاید خیلی منطقی نباشد که بخواهیم به خود ببالیم و از اهمیت بیگ‌ دیتا و یادگیری ماشینی سخن بگویم؛ اما راستش تا همین‌الان پیشرفت‌های مهمی که در درمان و پیشگیری از ویروس کرونا بوده‌اند مثل یافتن همین دگزامتازون، ساختن واکسن ویروس کرونا همه با ابزارهای تحلیل داده‌ها انجام شده‌اند.

داده‌ها و دانش داده‌ها تا امروز کمک بسیار زیادی به حل معمای کووید-۱۹ کرده‌اند. ابزارهایی که هیچ‌گاه پیش‌ازاین حتی در زمان اپیدمی آنفولانزای پرندگان یعنی H1N9 وجود نداشتند.