پرنده‌های بدون سرنشین چطور به حوزه تجارت رسیدند؟

«پهپادها» در سال‌های اخیر موارد مصرف بیشتر و بیشتری پیدا کرده‌اند و در زمره فناوری‌هایی هستند که به زودی پای‌شان به حوزه‌های بیشتر و بیشتری هم باز خواهد شد.

به گزارش تجارت‌نیوز ، «پهپادها» به زودی نه‌تنها اقتصاد را دگرگون خواهند کرد، که ممکن است فعالیت پلیس شهری و حتی ارتش‌ها را هم دگرگون کنند.

تسخیر آسمان، بدون انسان

«پهپاد» سرواژه‌ای است برای «پرنده هدایت‌پذیر از راه دور» (یا در زبان انگلیسی، Unmanned aerial vehicle). این فناوری به نسبت جدید است، اما اگر بنا باشد رد نمونه‌های اولیه آن را بزنیم، به اوایل قرن بیستم می‌رسیم.

هواپیما محصول نخستین دهه قرن بیستم (دهه ۱۹۱۰ میلادی) است و این فناوری جدید در آن زمان، خیلی زود به جنگ‌ها و بعد هم دنیای تجارت وارد شد.

با این همه، هواپیمای بدون سرنشین (یا هر پرنده بدون سرنشین دیگری) به مدت زمان بیشتری نیاز داشت تا به عرصه تولید انبوه وارد شود.

همه چیز باز هم با جنگ شروع شد

نکته اما اینجا است که بسیاری از فناوری‌های نوین، نخستین بار در جنگ‌ها به کار گرفته شدند و از «سرریز» (Spillover) این فناوری‌ها به حوزه‌های دیگر، نقش آنها در اقتصاد هم شروع شد.

نمونه جالب توجهِ این روند، «غذای کنسروی» است که نخستین بار در جریان «جنگ‌های ناپلئونی» در اروپای قرون هجدهم و نوزدهم تولید شد: سربازان فرانسوی نیاز داشتند کیلومترها در خاک دشمن پیشروی کنند و تدارک غذا برای آنها دشوار بود. در نتیجه، «کنسرو» یک انقلاب نظامیِ قابل توجه ایجاد کرد.

آمریکا نخستین کشوری بود که از پهپادهای نظامی به شکلی گسترده استفاده کرد.

فناوری GPS و حتی «اینترنت» هم نخستین بار در ارتش آمریکا ایجاد شدند و بعد به دنیای روزمره زندگی ما راه باز کردند. (در این مورد، اینجا بیشتر بخوانید.)

پهپادها هم از این روند مستثنی نیستند.

پهپادهای ایرانی: از تاجیکستان تا اتیوپی

ارتش آمریکا در جریان «جنگ ویتنام»، نمونه هایی بسیار ساده از پهپادها را به کار گرفت و این نخستین استفاده گسترده از پرنده‌های بدون سرنشین در مقام سلاح بود.

با این همه، در جریان «جنگ خلیج فارس» (سال ۱۹۹۱ میلادی) و در آخرین دهه قرن بیستم بود که «پهپاد» به یک سلاح تمام‌عیار بدل شد.

در آن زمان، تقریبا هیچ کشور دیگری چنین فناوری نوظهوری را در اختیار نداشت و پرنده‌های بدون سرنشین آمریکایی، بدون مشکل به شکار تانک‌های عراقی می‌پرداختند.

پهپادهای نظامی آمریکایی، بعدها در جریان حمله به افغانستان (سال ۲۰۰۱ میلادی )حمله دوم به عراق (در سال ۲۰۰۳ میلادی) و بمباران موردی در خاک پاکستان هم به وفور مورد استفاده قرار گرفتند.

پهپادهای ایرانی هم در سال‌های اخیر در سطح جهان به شهرت رسیده‌اند.

ایران هم از زمان جنگ با عراق تولید پهپادهای نظامی را در دستور کار قرار داد، اما کمابیش از زمان حمله آمریکا به عراق (در سال ۲۰۰۳ میلادی یا ۱۳۸۱ خورشیدی) بود که سرمایه‌گذاری گسترده‌تری در زمینه پهپادهای نظامی صورت داد.

ایران از مدعیان تولید پهپادهای نظامی در جهان است و به تازگی صادرات (و تولید مشترک) پهپادهای نظامی در تاجیکستان را کلید زده است.

پیش از آن گزارش‌های متعددی منتشر شده بود که پهپادهای ایران به «اتیوپی» و «کنیا» در آفریقا هم رسیده‌اند و حتی «ونزوئلا» هم برای خرید پهپاد از ایران اعلام آمادگی کرده است.

ترکیه: رقیبی که دیر رسید و بازار را قبضه کرد

اما ایران به دلیل تحریم‌ها و اصول محرمانگی در عرصه‌های نظامی‌، در زمینه صادرات پهپاد بازار را به ترکیه واگذار کرده است.

ترکیه ساخت پهپاد را بسیار دیرتر از ایران (دست‌کم یک دهه پس از ایران) کلید زد، اما امروز پهپادهای معروف «بایراکتار تی بی ۲» (یا همان بیرقدار) را به کشورهای مختلف در جهان صادر می‌کند.

همین پهپادها بودند که جریان جنگ «قره‌باغ» را به نفع جمهوری آذربایجان تغییر دادند و به گواهی آمارهایی که باکو اعلام کرد، بین یک تا ۲ میلیارد دلار به تجهیزات نظامی ارمنستان آسیب وارد کردند.

«بایراکتار تی بی ۲» در جریان جنگ اوکراین هم خوش درخشید و ارتش روسیه را غافلگیر کرد. تصاویری در شبکه‌های اجتماعی دست‌به‌دست می‌شد که سربازان اوکراینی برای این پهپادها یک سرود خاص هم ساخته‌اند.

ترکیه در سال‌های اخیر به یکی از مدعیان صنعت پهپاد در جهان بدل شده است.

ترکیه این پهپادها را به اوکراین، لهستان و چندین و چند کشور دیگر هم فروخته و گفته می‌شود که سیل تقاضا برای «بایراکتار تی بی ۲» در راه است.

ترکیه در حال توسعه پهپادهای حتی پیشرفته‌تری هم هست.

پهپاد «بایراکتار آکینجی» (Bayraktar Akıncı) به زودی تولید انبوه می‌شود و طرح‌هایی برای تولید پهپادهای غول‌پیکر (نظیر Bayraktar Kızılelma) که در عمل یک جنگنده بدون سرنشین است نیز در دستور کار هستند.

«پهپاد» برای تجارت

اما همان‌طور که گفتیم، استفاده از پهپادها محدود به حوزه نظامی نمانده است.

در سال‌های اخیر، شرکت‌هایی مانند «آمازون»، سرمایه‌گذاری گسترده‌ای برای تحویل بار توسط پهپادها انجام داده‌اند که نه فقط سرعت تحویل بار توسط این شرکت را به شکلی قابل توجه بالا می‌برد، که هزینه‌ها را هم به شکلی غیر قابل باور کاهش خواهد داد.

تاکسی‌های پرنده هم فرزند مستقیم همین روند بوده‌اند و اکنون شرکت‌های بزرگی در سراسر جهان به دنبال ساخت و توسعه تاکسی‌هایی هستند که به‌طور مستقیم از فناوری پهپادها (یا دقیق‌تر، فناوری «کوادکوپترها») بهره گرفته‌اند.

جا‌به‌جایی کالا با استفاده از پهپاد، هزینه شرکت‌هایی مانند «آمازون» را به شدت کاهش می‌دهد.

«بلومبرگ» همین اواخر گزارش داده بود که شرکت‌هایی مانند «هیوندای» (غول خودروسازی کره‌جنوبی) و «امبرائر» (سازنده هواپیما در برزیل)، در زمره شرکت‌هایی هستند که به زودی تاکسی‌های پرنده را در ابعاد تجاری روانه بازارها خواهند کرد.

«بی بی سی» هم گزارش داده بود که تاکسی‌های پرنده ممکن است تا ۳ سال دیگر (۲۰۲۵ میلادی) همه‌گیر شده باشند.

کشاورزی پهپادی

اما استفاده از پهپادها به حوزه‌های دیگری هم رسیده است و کشاورزی یکی از آنها است.

پایش زمین‌های کشاورزی (به ویژه در کشورهایی مانند استرالیا که کشاورزی در آنها ابعاد صنعتی و بسیار بزرگ انجام می‌شود) یکی از کارهایی است که با پهپاد به راحتی قابل انجام است.

همزمان، دامدارانی که هزاران دام دارند (باز هم در کشورهایی مانند استرالیا و نیوزیلند) نظارت بر دام‌ها را با استفاده از پهپاد انجام می‌دهند.

استفاده از پهپادها برای پایش زمین‌های کشاورزی و یا حتی سمپاشی آنها، قدمی رو به جلو در این حوزه است.

سمپاشی با پهپادهای کوچک هم می‌تواند هزینه این کار در حوزه کشاورزی را به شدت کاهش دهد، چرا که سمپاشی هوایی (با استفاده از هواپیما) چیزی نیست که همه کشاورزان از پسِ هزینه‌های آن بربیایند.

اما پهپادها به همین سرعت پای خود را به حوزه سرکوب سیاسی هم باز کرده‌اند.

استفاده از پهپادها برای پایش جمعیت‌های انسانی در زمان بروز تجمعات سیاسی حالا در برخی کشورها کلید خورده و از آنجا که این کار پیش از این با هلیکوپتر انجام می‌شد و هزینه بسیار بالایی داشت، حالا کشورهای بیشتر و بیشتری به دنبال چنین استفاده‌ای از پهپادها هستند.

نشریه انگلیسی «گاردین»، حدود یک سال پیش گزارش داده بود که پلیس بریتانیا برای پایش وضعیت تظاهرات در حمایت از جنبش «جان سیاه‌پوستان مهم است » (Black Lives Matter)، از پهپاد استفاده کرده است.

اما زمانی که کار به سرکوب می‌رسد، چینی‌ها ظاهرا پیشتاز هستند.

پایش تظاهرات و تجمعات سیاسی با استفاده از پهپادها، یکی از جدیدترین نمونه‌های استفاده از این فناوری است.

به دنبال قرنطینه سراسری در ماه‌های اخیر در چین (که ابرشهرِ شانگهای را هم در برگرفته) تصاویر و فیلم‌های دیگری هم در شبکه های اجتماعی دست‌به‌دست می‌شد که نشان می‌داد پلیس چین از پهپادها برای تذکر به مردم هم استفاده می‌کند!

در یکی از این فیلم‌ها، پهپادهای چینی در آسمان شانگهای به چشم می‌خوردند که با استفاده از بلندگو به مردم هشدار می‌دادند که از بالکن‌های خود آواز نخوانند!

ماجرا از این قرار بود که شهروندانِ چینی که به ناگهان با دستور دولت برای ماندن در خانه مواجه شده بودند و تحت هیچ شرایطی مجاز به خروج از خانه نبودند، در بالک‌ ها تجمع می‌کردند و آواز می‌خواندند تا به نوعی اعتراض‌شان را به شرایط جدید نشان بدهند.

پهپادها را به زودی بیشتر و بیشتر در زندگی روزمره‌مان خواهیم دید.