به گزارش تجارت نیوز، سایپا سال ۱۳۹۹ با رونمایی از کراس‌اوور آریا نوید تحولی نو در صنعت خودروسازی ایران را به مشتریان خود داد. وعده تولید ۱۵ هزار دستگاه آریا از سال ۱۴۰۰ بارها در رسانه‌ها تکرار شد و مشتریان را در انتظار اولین کراس اوور ملی سایپا نشاند.
اما آمار سایت کدال واقعیت تلخی را عیان کرد. واقعیتی که به تولید تنها ۳۱ دستگاه آریا در سال 1403 دلالت داشت. این فاصله فاحش میان وعده و عمل ناکارآمدی ساختاری سایپا را آشکار می‌سازد. گرچه برخی فعالان بازار تغییرات مدیریتی را بهانه تاخیرهای سایپا در عرضه آریا می‌دانند، اما آیا تنها تعدد مدیران این خودروساز عامل اصلی این ناکامی است؟
جدال کراس‌اوورهای ملی؛ سایپا آریا در مقابل ایران‌خودرو ری‌را
رقابت برای خلق اولین کراس‌اوور ملی از سال ۱۳۹۹ آغاز شد. سایپا با آریا و ایران‌خودرو با ری‌را وارد میدان شدند. طراحی آریا با هارمونی بصری بهتر ابتدا نگاه‌ها را به خود جلب کرد، اما ایران‌خودرو با عرضه ری‌را در سال ۱۴۰۳ گوی سبقت را ربود و سایپا را در گرداب ناکامی‌هایش تنها گذاشت.
گرچه هر دو خودروساز با تغییرات مدیریتی دست‌وپنجه نرم کردند، اما موفقیت ایران‌خودرو در عرضه ری‌را نشان داد که مشکل سایپا فراتر از تغییر مدیران است. ناکارآمدی ساختاری، فقدان برنامه‌ریزی منسجم و بی‌توجهی به تعهدات آریا را به حاشیه راند و وعده تولید کراس اوور ملی را ناکام گذاشت.
از تندر ۹۰ ایرانیزه تا آریا
سایپا سابقه‌ای طولانی در وعده‌های محقق‌نشده دارد. پروژه تندر ۹۰ ایرانیزه که با نام‌های کادیلا، نوآ و حتی آریا شناخته می‌شد نمونه‌ای از این ناکامی‌هاست. این خودرو که قرار بود جایگزینی بومی برای تندر ۹۰ باشد، هرگز به تولید انبوه نرسید و نام آریا از تندر 90 ایرانیزه به کراس‌اوور کنونی منتقل شد.
این سردرگمی در نام‌گذاری و پروژه‌های نیمه‌تمام، نه‌تنها نشان‌دهنده ضعف برنامه‌ریزی است، بلکه اعتماد عمومی به سایپا را فرسوده کرد. مطالبات برآورده‌نشده مشتریان شاهین و اطلس نیز گواه دیگری بر این مدعاست. چرا عمکلرد سایپا در عمل به اندازه وعده‌ها نبوده است؟
طراحی سایپا آریا
آریا بر پایه پلتفرم SP100 که پیش‌تر در شاهین استفاده شده بود، شکل گرفت. طراحی بدنه، گرچه اسپرت‌تر از شاهین جلوه می‌کند، اما در اصل بازسازی همان الگوهای آشناست.
نمای جلویی با چراغ‌ها و جلوپنجره‌ای مشابه شاهین فاقد نوآوری چشمگیر است. تزئینات کرومی مات و سپر مشکی تلاشی برای جوان‌پسند کردن خودرو هستند، اما در برابر رقبا کم‌فروغ مانده‌اند.
نمای جانبی با فلاپ‌های تیره و رینگ‌های آلومینیومی ساده و پیش‌بینی‌پذیر طراحی شده و نمای عقب با طراحی بسیار ساده از روح اسپرت‌گرای خودرو در نماهای دیگر فاصله گرفته است.
سایپا در طراحی آریا به جای خلق هویتی متمایز به حداقل‌ها بسنده کرد و با تاخیر در عرضه سایپا آریا فرصت خود برای رقابت را از دست داده است.
فضای داخلی سایپا آریا
کابین آریا گامی رو به جلو برای سایپا محسوب میشود. استفاده از متریال نرم در داشبورد نویدبخش کیفیت بهتری است، اما طراحی کلی با الهام از کراس‌اوورهای چینی ارزان‌قیمت، حس محصولی اقتصادی را القا می‌کند.
نمایشگر لمسی و کلاستر دیجیتال، گرچه ظاهری مدرن دارند، اما کیفیت و ارگونومی آنها همچنان با استانداردهای جهانی فاصله دارد.
مشخصات فنی سایپا آریا
آریا به پیشرانه ۲ لیتری تنفس طبیعی با ۱۴۴ اسب بخار قدرت و ۱۸۸ نیوتن‌متر گشتاور مجهز است. این موتور که از فناوری میتسوبیشی بهره برده از مسیر DAE چین تامین شده و انتقال نیرو از طریق جعبه‌دنده ۶ سرعته AT به چرخ‌های جلو منتقل میشود.
براساس مشخصات فنی آریا، می‌توان این خودرو را برای استفاده شهری کافی مناسب دانست، اما نباید به قدرت مانور این خودرو در مسیرهای پرچالش امیدوار بود.
سایپا در بخش فنی به جای نوآوری به انتخاب‌های محافظه‌کارانه بسنده کرده و آریا را از رقبا عقب انداخته است.
امکانات رفاهی سایپا آریا
فهرست بلندبالایی از امکانات آریا منتشر شده است. از سانروف برقی و کروز کنترل گرفته تا رادار نقطه کور و شارژر وایرلس همگی نشانی از تحول در این گروه خودروسازی هستند.
اما تجربه نشان داده که سایپا اغلب در تامین امکانات خودرو ناکام مانده و امکانات جذاب به تیپ‌های با عرضه کم محدود میشود. این رویکرد پیش‌تر در اطلس و شاهین دیده شده است.
کیفیت، قیمت و عرضه آریا
سرنوشت آریا به عواملی فراتر از طراحی و امکانات وابسته است. کیفیت مونتاژ که در محصولات سایپا همواره محل انتقاد بوده، چالشی بزرگ پیش روی آریا قرار می‌دهد.
همچنین حال که عرضه سایپا نسبت به رقیب خود یعنی ری‌را در گروه ایران‌خودرو با تاخیر مواجه شده، خدمات پس از فروش و قیمت‌گذاری نیز می‌تواند نقش قابل‌توجهی در موفقیت این خودرو داشته باشد.
بزرگ‌ترین مانع سایپا ناتوانی در عرضه به‌موقع و انبوه است. تولید تنها ۳۱ دستگاه در سال ۱۴۰۳ در برابر وعده ۱۵ هزار دستگاه، نه‌تنها یک شکست آماری، بلکه نشانه‌ای از بحران مدیریت و تولید در سایپاست.
سایپا آریا می‌توانست نقطه عطفی در صنعت خودروسازی ایران باشد و به عنوان کراس‌اووری ملی با طراحی جذاب و امکانات مدرن بازار را تسخیر کند.
اما وعده‌های بر زمین مانده، ناکارآمدی ساختاری و عزم مدیران این رویا را به کابوسی برای سایپا تبدیل کرده است.
سایپا هنوز فرصت دارد تا با اصلاح رویه‌ها، بهبود کیفیت و عمل به تعهدات اعتماد ازدست‌رفته را بازگرداند، اما تا زمانی که وعده‌ها جای عمل را بگیرند، آریا نه‌تنها به مقصد نمی‌رسد، بلکه در جاده ناکامی سرگردان می‌ماند. ادامه تاخیر سایپا در عرضه آریا می‌تواند به جای ایجاد تحول در این گروه خودروسازی، آریا را به پرونده ناکامی‌های سایپا اضافه کند.
برای مطالعه بیشتر گزارش «پارس نوآ؛ نام‌گذاری‌های متعدد پارس‌خودرو در پیچ‌وتاب کمبود تولید» را در تجارت‌نیوز بخوانید.
