ابهامات طرح گردشگری در جزیره آشوراده/ موافقان و مخالفان چه می گویند؟

به گزارش تجارت نیوز، جزیره آشوراده جزئی از منطقه حفاظت‌شده میانکاله و یکی از جزایر مهم دریای خزر در بخش ایرانی است. این جزیره در غرب شبه‌جزیره میانکاله و در نزدیکی بندر ترکمن در استان گلستان قرار دارد و از نظر طبیعی و تنوع زیستی منطقه مهمی محسوب می‌شود.

هیأت دولت وقت در سال ۱۳۹۳، با اجرای طرح گردشگری در بخشی از جزیره موافقت کرد؛ مشروط بر اینکه مسائل محیط‌ زیستی در آن رعایت شود. اما این مصوبه از همان زمان محل مناقشه بوده است.

طرح گردشگری جزیره آشوراده چه می‌گوید؟

طرح‌هایی همچون احداث اسکله گردشگری، اقامتگاه‌های بوم‌گردی و مسیر‌های طبیعت‌گردی در جزیره آشوراده از سال ۱۴۰۰، در رسانه‌ها منتشر شده اما اجرای همه آنها منوط به اخذ مجوزهای محیط زیستی است.

در این میان، مسئولان محلی در بهار ۱۴۰۲، وعده اجرای فاز نخست طرح گردشگری را در جزیره آشوراده مطرح کردند؛ طرحی که گفته می‌شد با رویکردی طبیعت‌محور و کاملاً منطبق با ضوابط پدافند زیستی و محیط‌زیستی تدوین شده است.

در جلسه‌ای که ۱۶ آبان ۱۴۰۳ با حضور مدیران ملی و استانی برگزار شد، برای آینده جزیره آشوراده شش تصمیم اصلی گرفته شد که بر ضابطه‌مند بودن توسعه طبیعت‌گردی، محدود کردن ساخت‌وساز در محدوده ۲۲ هکتاری و تقویت نقش جامعه محلی تأکید داشتند.

این طرح البته تاکنون اجرایی نشده و در همه این سال‌ها اجرای برنامه‌های گردشگری در جزیره آشوراده با مخالفت گروه‌های مردمی نیز همراه بوده است.

هشدار درباره تبعات اجرای طرح گردشگری در جزیره آشوراده

مهلقا کاشفی، عضو شورای مرکزی ستاد مردمی نجات جزیره آشوراده، در گفت‌وگو با تجارت‌نیوز، با انتقاد از روند اجرای طرح گردشگری در این منطقه، درباره پیامد‌های محیط زیستی چنین اقدامی هشدار می‌دهد.

او با اشاره به نقش وزیر راه و شهرسازی در طرح این موضوع در شورای عالی شهرسازی می‌گوید: «خانم صادق مالواجرد، وزیر راه و شهرسازی، از جمله کسانی بود که موضوع گردشگری جزیره آشوراده را به شورای عالی شهرسازی برد. نتیجه بررسی‌ها این بود که ساخت‌وساز‌های سنگین در این جزیره مجاز نیست و اگر هم قرار است فعالیتی انجام شود، باید در قالب بوم‌گردی یا اقامت‌های کوتاه‌مدت باشد. همچنین، تردد وسایل نقلیه در این جزیره نباید مجاز باشد.»

کاشفی با طرح پرسش‌هایی جدی درباره مسائل زیرساختی این طرح می‌افزاید: «در شرایطی که امکان بالا آمدن آب در آشوراده وجود دارد، وضعیت فاضلاب چه می‌شود؟ زباله‌ها چگونه و با چه هزینه‌ای قرار است از منطقه خارج شوند؟»

جزیره آشوراده بانک ژن معتبری دارد که باید حفاظت شود

او با اشاره به اهمیت اکولوژیکی جزیره آشوراده ادامه می‌دهد: «بانک ژن ارزشمندی از گیاهان و موجودات در این منطقه وجود دارد که باید در کانون توجه وزارت جهاد کشاورزی قرار گیرد. تنوع زیستی شامل پرندگان مهاجر، گیاهان مقاوم به شوری و آبزیان منحصر به فردی در این منطقه یافت می‌شوند. اگر پرندگان مهاجر به این جزیره نیایند، زنجیره محیط زیستی قطع و تنوع زیستی نابود می‌شود که خسارت‌های جبران‌ناپذیری در پی دارد.»

عضو شورای مرکزی ستاد مردمی نجات جزیره آشوراده با طرح این سؤال که «آیا ارزش اکولوژیکی منطقه مورد بررسی قرار گرفته است؟» می‌افزاید: «اصرار برای اجرای این طرح با چه هدفی است؟ آیا قرار است پای گردشگران انبوه به این منطقه باز شود تا شاهد رها شدن ته‌سیگار‌های برخی از آنها در محیط طبیعی و بکر جزیره باشیم؟»

او با انتقاد از نگاه توسعه‌محور بدون در نظر گرفتن محیط‌زیست می‌گوید: «متأسفانه در کشور ما توسعه معادل ساخت‌وساز دیده می‌شود و در نتیجه منابع طبیعی و سرمایه ملی از بین می‌رود. اگر قرار است گردشگری در این منطقه توسعه یابد، باید با برنامه‌ریزی دقیق و ورود محدود و کنترل‌شده باشد.»

ایران موظف به حفاظت از جانوران مهاجر در حال انقراض است

کاشفی همچنین به تعهدات بین‌المللی ایران اشاره می‌کند و توضیح می‌دهد: «ایران کنوانسیون حمایت از جانوران مهاجر در حال انقراض را امضا کرده و بر اساس آن، موظف به حفاظت از این جانوران است. جزیره آشوراده نیز یکی از زیستگاه‌های مهم برای این گونه‌ها محسوب می‌شود.»

او اضافه می‌کند: «در شرایط تغییر اقلیم و زمانی که دمای هوا در جزیره به ۵۰ درجه می‌رسد، با چه میزان برق و چه زیرساختی قرار است سرمایش ایجاد شود؟ فاضلاب‌ها به کجا می‌رود و چه کسی هزینه جمع‌آوری زباله‌ها را می‌دهد؟ قبل از اجرای هر طرح گردشگری باید به این پرسش‌ها پاسخ داده شود.»

برنامه‌هایی برای ساماندهی جزیره آشوراده وجود دارد

در عین حال، فریدون فعالی، مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گلستان در گفت‌وگو با تجارت‌نیوز از پیش‌بینی اعتبار برای توسعه زیرساخت‌های گردشگری در جزیره آشوراده خبر داده است.

او می‌گوید: «امسال برای زیرساخت‌های جزیره آشوراده، مبلغ 5.4 میلیارد تومان و برای قلعه روس‌ها یک و نیم میلیارد تومان در نظر گرفته شده که هنوز تخصیص نیافته است.»

او با اشاره به اهمیت اجرایی شدن این پروژه‌ها می‌افزاید: «قرار است در سال جاری اجرای پروژه‌های قلعه و زیرساخت‌های آشوراده، بخشی از تعهدات محقق شود.»

برنامه‌ها با ضوابط مناطق چهارگانه محیط زیست تطابق دارند

مدیرکل میراث فرهنگی گلستان همچنین درباره برنامه‌های ساماندهی جزیره آشوراده می‌گوید: «مطالعات مربوط به ساماندهی جزیره و دهکده در حال انجام است و پس از اتمام مطالعات، موضوع در کارگروه گردشگری مطرح خواهد شد تا تکالیف دستگاه‌های اجرایی مشخص شود.»

او تأکید می‌کند: «منابع لازم برای اقدامات اجرایی در جزیره آشوراده پیش‌بینی شده و پس از تخصیص اعتبار، عملیات اجرایی آغاز می‌شود. اقدامات انجام شده در این جزیره نیز منطبق با ضوابط و مقررات مناطق چهارگانه محیط زیست خواهد بود. منظور از مناطق چهارگانه، پارك‌های ملی، آثار طبیعی ملی، پناهگاه حیات وحش و منطقه حفاظت شده هستند که تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست كشور قرار دارند.»

اولویت، ساماندهی روستای آشوراده است

فعالی با اشاره به اولویت‌های کاری در این جزیره می‌گوید: «ساماندهی روستای آشوراده در اولویت قرار دارد که به معنای بازگشت اهالی و استقرار مدیریت محلی در این روستاست.»

مدیرکل میراث فرهنگی گلستان ظرفیت‌های آشوراده را متنوع می‌داند و می‌افزاید: «جزیره آشوراده با برخورداری از زیستگاه پرندگان مهاجر، گاومیش، صیدگاه و مرکز پرورش ماهی در قفس و… جذابیت‌های ویژه‌ای برای گردشگران خواهد داشت.»

او در پایان بر اهمیت برندینگ جزیره آشوراده تأکید می‌کند و توضیح می‌دهد: «تیم‌های تولید محتوا در حال فعالیت هستند تا در بخش‌های مختلف، برند‌سازی مناسبی برای این جزیره و دیگر نقاط مطرح گردشگری در استان انجام شود.»

به گزارش تجارت‌نیوز، گرچه در سال‌های اخیر تصمیمات مهمی از جمله تعیین تکلیف اراضی، محدود کردن ساخت‌وساز‌ها، تقویت معیشت محلی و حفاظت از گونه‌های زیستی گرفته شده و بودجه‌هایی نیز پیش‌بینی شده است، اما اجرای هر گونه طرح گردشگری در جزیره آشوراده باید با احتیاط و تامل بسیار همراه باشد.

برای اطلاعات بیشتر، مطالعه دو گزارش دیوار بزرگ گرگان ثبت جهانی می شود؟ و کوتاهی در مرمت برج قابوس پیشنهاد می‌شود.