به گزارش تجارت نیوز، در سال‌های اخیر، اقتصاد سبز به عنوان یک راه حل جامع و پایدار برای چالش‌های پیچیده محیط زیستی و اقتصادی در سطح جهانی مطرح شده است. این مدل اقتصادی، با تمرکز بر کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای، استفاده بهینه از منابع طبیعی، و توسعه فناوری‌های پاک، نه تنها به حفظ محیط زیست کمک می‌کند، بلکه پتانسیل قابل توجهی برای رشد اقتصادی، ایجاد اشتغال پایدار و بهبود کیفیت زندگی دارد. در این گزارش، با استناد به داده‌های به‌روز سال 2025 و تحلیل‌های تخصصی، به بررسی عمیق‌تر ابعاد مختلف اقتصاد سبز و نقش تعیین‌کننده آن در پیشبرد اهداف توسعه پایدار می‌پردازیم.
پتانسیل رشد اقتصادی چشمگیر در اقتصاد سبز
اقتصاد سبز، با پتانسیل رشد اقتصادی چند تریلیون دلاری، به یک موتور قدرتمند برای توسعه اقتصادی در قرن بیست و یکم تبدیل شده است. بر اساس تحلیل‌های انجام شده در سال 2025، فرصت‌های اقتصادی سبز که در حال حاضر حدود 2 تریلیون دلار برآورد می‌شود، تا سال 2040 می‌تواند به بیش از 11 تریلیون دلار افزایش یابد. این افزایش چشمگیر، ناشی از تقاضای روزافزون برای فناوری‌های پاک، انرژی‌های تجدیدپذیر، و محصولات و خدمات پایدار است.
بخش‌های کلیدی با پتانسیل رشد بالا
رشد اقتصادی در اقتصاد سبز به طور عمده در چهار بخش اصلی متمرکز است:
- مواد معدنی کلیدی برای انتقال انرژی: استخراج و فرآوری پایدار مواد معدنی حیاتی مانند لیتیوم، کبالت، نیکل و گرافیت که برای تولید باتری‌ها، سلول‌های خورشیدی و توربین‌های بادی ضروری هستند.
- تولید فناوری‌های سبز: تولید تجهیزات و فناوری‌های مورد نیاز برای تولید انرژی‌های تجدیدپذیر، مدیریت پسماند، تصفیه آب و هوا و سایر فعالیت‌های زیست‌محیطی.
- مواد صنعتی سبز: تولید مواد اولیه و مصالح ساختمانی سازگار با محیط زیست مانند سیمان سبز، پلاستیک‌های زیستی، و فولاد بازیافتی.
- خدمات سبز: ارائه خدمات مشاوره، طراحی، مهندسی، نصب، نگهداری و بازرسی در زمینه‌های مختلف زیست‌محیطی.
این بخش‌ها، فرصت‌های متنوعی برای کشورهای مختلف ایجاد می‌کنند تا با سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه، نوآوری و آموزش نیروی کار، به رشد اقتصادی دست یابند و در بازار جهانی اقتصاد سبز رقابت کنند.
سرمایه‌گذاری پایدار و رشد مالی
روند رو به رشد سرمایه‌گذاری‌های پایدار، نشان‌دهنده تغییر رویکرد سرمایه‌گذاران به سمت پروژه‌ها و شرکت‌هایی است که به مسائل زیست‌محیطی و اجتماعی اهمیت می‌دهند. بر اساس آمار سال 2025، سرمایه‌گذاری‌های پایدار به بیش از 50 تریلیون دلار رسیده است که بیش از یک سوم از کل دارایی‌ها در بازارهای کلیدی را شامل می‌شود. این رشد چشمگیر، نشان می‌دهد که پایداری به یک عامل مهم و تعیین‌کننده در تصمیم‌گیری‌های سرمایه‌گذاری تبدیل شده است.
اوراق قرضه سبز: ابزاری نوین برای تأمین مالی پروژه‌های پایدار
اوراق قرضه سبز، که به طور خاص برای تأمین مالی پروژه‌های زیربنایی پایدار و انرژی‌های تجدیدپذیر طراحی شده‌اند، در سال 2024 از مرز 1 تریلیون دلار گذشتند و پیش‌بینی می‌شود که در سال 2025 به 1.5 تریلیون دلار برسد. این افزایش قابل توجه، نشان‌دهنده تمایل روزافزون شرکت‌ها و دولت‌ها برای استفاده از این ابزار مالی نوین به منظور دستیابی به اهداف زیست‌محیطی است.
کشورهای پیشرو در اقتصاد سبز
کشورهایی که با دیدگاه بلندمدت و برنامه‌ریزی استراتژیک، در ابتدای این مسیر تحول‌آفرین قرار گرفته‌اند، می‌توانند از مزایای اقتصادی قابل توجهی بهره‌مند شوند. این کشورها می‌توانند با تنوع بخشیدن به اقتصاد خود، ایجاد مسیرهای رشد پایدار و جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی، در بازار جهانی اقتصاد سبز جایگاه ویژه‌ای کسب کنند.
اتحادیه اروپا: پیشگام در سیاست‌گذاری‌های اقتصاد سبز
اتحادیه اروپا با ارائه “پیمان صنعتی پاک” در فوریه 2025، نمونه‌ای برجسته از این رویکرد است. این پیمان، با ترکیب اهداف اقلیمی و رقابت‌پذیری اقتصادی، به دنبال تقویت تاب‌آوری و امنیت از طریق کاهش کربن، صنعتی شدن مجدد و نوآوری است.
ایجاد اشتغال: موتور محرک اقتصاد سبز
گزارش آینده شغل‌ها در سال 2025 از سوی انجمن اقتصادی جهانی، انتقال به اقتصاد سبز را به عنوان یکی از عوامل اصلی تغییر در بازار کار شناسایی کرده است. این گزارش پیش‌بینی می‌کند که بین سال‌های 2025 تا 2030، حدود 170 میلیون شغل جدید در جهان در بخش‌های مرتبط با اقتصاد سبز ایجاد خواهد شد.
نیاز به مهارت‌های سبز
برای بهره‌مندی از فرصت‌های شغلی جدید در اقتصاد سبز، نیاز به مهارت‌های تخصصی در زمینه‌های مختلف زیست‌محیطی وجود دارد.
- مهندسان انرژی تجدیدپذیر: طراحی، توسعه و بهره‌برداری از سیستم‌های تولید انرژی‌های تجدیدپذیر مانند انرژی خورشیدی، بادی، آبی و زمین‌گرمایی.
- مهندسان محیط زیست: طراحی و اجرای پروژه‌های کاهش آلودگی، مدیریت پسماند، تصفیه آب و هوا و حفاظت از تنوع زیستی.
- متخصصان خودروهای الکتریکی و خودران: طراحی، تولید، نگهداری و تعمیر خودروهای الکتریکی و خودران.
این شغل‌ها، تنها نمونه‌هایی از فرصت‌های شغلی رو به رشد در اقتصاد سبز هستند.
فرصت‌های شغلی در بخش‌های مختلف
اقتصاد سبز، فرصت‌های شغلی متنوعی را در بخش‌های مختلف ایجاد می‌کند:
- انرژی‌های تجدیدپذیر: تولید، نصب و نگهداری سیستم‌های تولید انرژی خورشیدی، بادی، آبی و زمین‌گرمایی.
- ساختمان‌سازی سبز: طراحی و ساخت ساختمان‌های کم‌مصرف و سازگار با محیط زیست.
- حمل و نقل پایدار: تولید و نگهداری خودروهای الکتریکی، توسعه سیستم‌های حمل و نقل عمومی و ترویج استفاده از دوچرخه و پیاده‌روی.
- کشاورزی پایدار: تولید محصولات ارگانیک، استفاده از روش‌های آبیاری کم‌مصرف، و ترویج کشاورزی بدون شخم.
- مدیریت پسماند: جمع‌آوری، بازیافت و دفن بهداشتی پسماند.
بخش‌های کلیدی اقتصاد سبز با فرصت‌های شغلی فراوان
انرژی‌های تجدیدپذیر: ایجاد ثبات در شبکه‌های برق
سیستم‌های ذخیره انرژی باتری به عنوان یک جزء ضروری برای تثبیت شبکه‌های برق در حال گسترش هستند. در ایالات متحده، تولید برق خورشیدی تا دو سال آینده 75 درصد افزایش می‌یابد و تولید برق بادی 11 درصد رشد خواهد کرد. این رشد منجر به توسعه سریع‌تر راه حل‌های نوآورانه برای ذخیره انرژی شده است تا منابع تجدیدپذیر به طور کارآمد مورد استفاده قرار گیرند. این امر، فرصت‌های شغلی جدیدی را در زمینه تولید، نصب و نگهداری سیستم‌های ذخیره انرژی باتری ایجاد می‌کند.
نوآوری در ساختمان‌ها و زیرساخت‌ها: بهینه‌سازی مصرف انرژی
در سال 2025، کارایی انرژی در ساختمان‌ها با استفاده از فناوری‌های اتوماسیون به پیشرفت قابل توجهی دست یافته است. پیشرفت‌های سیستم‌های مدیریت ساختمان اکنون امکان نظارت، مدیریت و اتوماسیون مصرف انرژی را تا سطح پریزهای فردی فراهم می‌کند و دیدگاه و کنترل بی‌سابقه‌ای بر الگوهای مصرف انرژی ایجاد می‌کند. این نوآوری‌ها چالش‌های زیست‌محیطی ساختمان‌های موجود را حل می‌کنند و فرصت‌هایی برای ارائه‌دهندگان فناوری و مشاوران کارایی ایجاد می‌کنند.
صنعتی شدن سبز: کاهش اثرات زیست‌محیطی
بخش صنعتی در حال گذار به سمت فناوری‌های پاک است. تکنیک‌های تولید سبز، فرآیندهای تولید کارآمد از نظر منابع، و شیوه‌های اقتصاد دایره‌ای فرصت‌های جدید تجاری ایجاد می‌کنند و در عین حال اثرات زیست‌محیطی را کاهش می‌دهند. زنجیره ارزش پلاتین در آفریقای جنوبی برای تولید مبدل‌های کاتالیست نمونه‌ای از چگونگی استفاده کشورهای مختلف از منابع طبیعی برای قرار گرفتن در جایگاه مناسب در اقتصاد جهانی سبز است.
مزایای اقتصادی فراتر از رشد
اقتصاد سبز مزایای اقتصادی فراتر از معیارهای رشد سنتی را ارائه می‌دهد. بهبود کارایی انرژی در کشورهای در حال توسعه بازده مالی قابل توجهی دارد، با دوره بازگشت سرمایه کمتر از دو سال و نرخ بازده داخلی پنج ساله بیش از 40 درصد. این کارایی‌ها به صرفه‌جویی هزینه و افزایش سودآوری در سراسر بخش‌ها ترجمه می‌شود.
پراکنش فعالیت‌های تجاری در زنجیره‌های تأمین نیز با شیوه‌های سبز تحریک می‌شود. فرصت‌هایی در بخش‌های متنوعی مانند کشاورزی (محصولات ارگانیک، بیودیزل)، معدن (مواد معدنی حیاتی)، تولید (فناوری‌های پاک)، و خدمات (مشاوره محیط زیست) وجود دارد. این تنوع‌بندی استحکام اقتصادی را تقویت می‌کند و وابستگی به صنایع پرآلاینده را کاهش می‌دهد.
اقتصاد سبز به عنوان یک نیروی متحول‌کننده برای رشد اقتصادی و ایجاد اشتغال عمل می‌کند. با سرمایه‌گذاری‌های پایدار که تا سال 2025 به بیش از 50 تریلیون دلار می‌رسد و اوراق قرضه سبز که به 1.5 تریلیون دلار در سال می‌رسد، این اقتصاد به یک موتور قدرتمند برای توسعه تبدیل شده است. کشورهای مختلف با سرمایه‌گذاری در آموزش و توسعه نیروی کار، می‌توانند از این فرصت‌ها به بهترین وجه استفاده کنند و به رشد اقتصادی پایدار دست یابند. با این حال، برای تحقق کامل پتانسیل اقتصاد سبز، نیاز به سیاست‌گذاری‌های هماهنگ، سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه، و همکاری بین‌المللی است.
