به گزارش تجارت نیوز، بحران‌های زیست‌محیطی یکی پس از دیگری خود را آشکار می‌کنند، اما برخی از آن‌ها به‌قدری آرام و بی‌صدا پیش می‌روند که تا زمانی که تأثیراتشان فراگیر نشده، کمتر به آن‌ها توجه می‌شود. اسیدی شدن اقیانوس ها یکی از همین بحران‌هاست. اکنون دانشمندان می‌گویند که این پدیده مرگبار، نه تنها در حال گسترش است، بلکه به‌طور رسمی از «مرز ایمنی» عبور کرده و به نقطه‌ای رسیده که سلامت اکوسیستم‌های دریایی و در نتیجه سلامت کل سیاره را تهدید می‌کند.
زنگ خطر اسیدی شدن اقیانوس ها؛ آینده اقیانوس‌ها در خطر است
در مطالعه‌ای جدید و هشداردهنده، گروهی از دانشمندان بین‌المللی اعلام کردند که اسیدی شدن اقیانوس‌ها از مرز بحرانی خود عبور کرده است؛ وضعیتی که پیش از این تصور می‌شد هنوز چند دهه با آن فاصله داریم. این مطالعه توسط آزمایشگاه دریایی پلیموث (PML) در بریتانیا، اداره ملی اقیانوسی و جوی ایالات متحده (NOAA) و دانشگاه ایالتی اورگان انجام شده و نتیجه‌گیری آن بسیار نگران‌کننده است: مرز سیاره‌ای اسیدی شدن اقیانوس‌ها حدود پنج سال پیش شکسته شده است.
اسیدی شدن اقیانوس‌ها فرآیندی است که در آن دی‌اکسید کربن حاصل از فعالیت‌های انسانی وارد اقیانوس می‌شود و با آب دریا واکنش می‌دهد. این واکنش منجر به تولید اسید کربنیک و کاهش سطح pH آب می‌شود. نتیجه آن، تغییرات شیمیایی مخرب در زیستگاه‌های دریایی است که به مرور زمان توانایی زندگی بسیاری از موجودات را تضعیف می‌کند.
طبق این گزارش، تا سال ۲۰۲۰، شرایط متوسط آب اقیانوس‌های جهان بسیار به مرز بحرانی اسیدی شدن نزدیک شده و حتی در برخی مناطق از آن فراتر رفته است. مرز بحرانی زمانی تعریف می‌شود که میزان کربنات کلسیم (یکی از عناصر حیاتی برای رشد و بقای گونه‌های آهکی) در آب دریا بیش از ۲۰ درصد کاهش نسبت به سطح پیش از انقلاب صنعتی داشته باشد. این مرز اکنون پشت سر گذاشته شده است.
یافته‌های مطالعه بر اساس تحلیل‌های دقیق از داده‌های تاریخی، نمونه‌های هسته‌های یخی، اندازه‌گیری‌های فیزیکی و شیمیایی مدرن و مدل‌های پیچیده کامپیوتری به دست آمده‌اند. طبق این داده‌ها، در عمق تنها ۲۰۰ متری سطح آب – که همچنان بخش بزرگی از حیات اقیانوسی را در خود جای داده – ۶۰ درصد از آب‌های جهان از محدوده «ایمن» خارج شده‌اند.
خطرات اسیدی شدن در لایه‌های زیرین اقیانوس‌ها
پروفسور استیو ویدیکومب، از آزمایشگاه PML و رئیس شبکه جهانی رصد اسیدی شدن اقیانوس‌ها، این وضعیت را نه تنها بحران زیست‌محیطی، بلکه «بمب ساعتی» برای اکوسیستم‌های دریایی و اقتصادهای وابسته به دریا توصیف کرده است. پروفسور هلن فیندلی نیز هشدار داد که بسیاری از گونه‌های دریایی در عمق‌هایی زندگی می‌کنند که آسیب‌پذیرتر از سطح هستند، بنابراین خطر اسیدی شدن در لایه‌های زیرین اقیانوس‌ها به‌مراتب شدیدتر و گسترده‌تر از آن چیزی است که پیش‌تر تصور می‌شد.
تأثیرات مستقیم این پدیده، بیش از همه گریبان‌گیر موجودات آهکی نظیر مرجان‌ها، صدف‌ها، دوکفه‌ای‌ها و نرم‌تنان کوچکی مانند پروانه‌های دریایی خواهد شد. این گونه‌ها برای ساخت و حفظ پوسته‌ها و اسکلت‌های محافظ خود به کربنات کلسیم وابسته‌اند. کاهش این ماده در آب منجر به نازک شدن پوسته‌ها، کند شدن رشد، کاهش نرخ تولیدمثل و حتی مرگ‌ومیر وسیع در میان آن‌ها می‌شود.
این وضعیت بحرانی نه تنها تعادل زیستی در اقیانوس‌ها را بر هم می‌زند، بلکه زنجیره غذایی عظیمی را که انسان‌ها نیز بخشی از آن هستند تهدید می‌کند. مناطق حساس مانند صخره‌های مرجانی گرمسیری، که زیستگاه و محل زاد و ولد بسیاری از گونه‌ها محسوب می‌شوند، به‌شدت آسیب‌پذیر هستند.
راه نجات، کاهش دی اکسید کربن است
گزارش منتشرشده در گاردین به روشنی بیان می‌کند که تنها راه مقابله با روند خطرناک اسیدی شدن اقیانوس‌ها، کاهش فوری و گسترده‌ی انتشار گاز دی‌اکسید کربن در سطح جهانی است. با این حال، در کنار تلاش برای کاهش گازهای گلخانه‌ای، دانشمندان تأکید دارند که اقدامات حفاظتی محلی نیز ضروری است؛ به‌ویژه برای گونه‌ها و مناطق جغرافیایی که بیشترین میزان آسیب‌پذیری را دارند.
جسی ترنر، مدیر اتحاد بین‌المللی برای مبارزه با اسیدی شدن اقیانوس‌ها، اگرچه در این پژوهش نقشی نداشت، اما ضمن حمایت از نتایج آن گفت: «ما در حال از دست دادن زمان هستیم. آنچه امروز انجام می‌دهیم یا انجام نمی‌دهیم، آینده‌ی ما را رقم خواهد زد.»
در مواجهه با تهدیدی چنین جدی و گسترده، دیگر نمی‌توان اسیدی شدن اقیانوس‌ها را نادیده گرفت. این بحران، یک هشدار است برای دولت‌ها، صنایع و جوامع انسانی تا نگاه خود به محیط زیست دریایی را تغییر دهند، پیش از آن‌که فرصتی برای نجات باقی نماند.
