به گزارش تجارت نیوز، در سال‌های اخیر، آلودگی هوا به یکی از مهم‌ترین چالش‌های زیست‌محیطی و بهداشتی در سراسر جهان تبدیل شده است. افزایش غلظت آلاینده‌هایی مانند دی‌اکسید کربن (CO₂)، اکسیدهای نیتروژن (NOx) و ذرات معلق (PM2.5) باعث افزایش بیماری‌های تنفسی، قلبی و حتی سرطان شده است. بخش عمده‌ای از این آلودگی ناشی از مصرف سوخت‌های فسیلی مانند زغال‌سنگ، نفت و گاز طبیعی برای تولید برق، حمل‌ونقل و صنایع مختلف است.
با این حال، توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر مانند انرژی خورشیدی، بادی، آبی و زمین‌گرمایی، راهکاری پایدار برای کاهش این آلودگی و بهبود کیفیت هوا ارائه می‌دهد. کشورهای پیشرو در زمینه انرژی‌های تجدیدپذیر، از جمله آمریکا، انگلیس، آلمان و چین، در سال‌های اخیر سرمایه‌گذاری‌های عظیمی برای جایگزینی سوخت‌های فسیلی با منابع پاک انجام داده‌اند که تأثیرات مثبتی بر محیط زیست و سلامت عمومی داشته است. در این گزارش، به بررسی آخرین آمار و اثرات مثبت انرژی‌های تجدیدپذیر بر کاهش آلودگی هوا و پیامدهای آن بر سلامت انسان‌ها می‌پردازیم.
نقش انرژی‌های تجدیدپذیر در کاهش آلودگی هوا
یکی از مهم‌ترین مزایای انرژی‌های تجدیدپذیر، کاهش آلاینده‌های ناشی از سوزاندن سوخت‌های فسیلی است. فرآیند احتراق زغال‌سنگ و گاز طبیعی برای تولید برق، مقدار زیادی دی‌اکسید گوگرد، اکسیدهای نیتروژن و ذرات معلق تولید می‌کند که همگی اثرات مخربی بر سلامت انسان و محیط زیست دارند. در مقابل، انرژی‌های تجدیدپذیر، بدون نیاز به سوزاندن سوخت‌های فسیلی، الکتریسیته تولید می‌کنند و در نتیجه باعث کاهش چشمگیر انتشار آلاینده‌های هوا می‌شوند.
طبق گزارش جدیدی که در سال ۲۰۲۴ منتشر شد، آمریکا برای اولین بار شاهد تولید برق بیشتر از انرژی‌های تجدیدپذیر نسبت به زغال‌سنگ بود. این تحول بزرگ، ناشی از افزایش ظرفیت نیروگاه‌های خورشیدی و بادی بوده است که مجموعاً ۱۷ درصد از برق کشور را تأمین کرده‌اند، در حالی که سهم زغال‌سنگ به ۱۵ درصد کاهش یافته است. این تغییر نتیجه سرمایه‌گذاری‌های گسترده در زیرساخت‌های انرژی پاک و سیاست‌های تشویقی برای کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی است.
در انگلیس نیز سال ۲۰۲۴ به‌عنوان پاک‌ترین سال از نظر تولید برق ثبت شد. تولید برق از سوخت‌های فسیلی به کمترین میزان خود از سال ۱۹۵۵ رسید و سهم انرژی‌های تجدیدپذیر به ۴۵ درصد افزایش یافت. تعطیلی آخرین نیروگاه زغال‌سنگ در این کشور، گامی اساسی در جهت بهبود کیفیت هوا و کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای محسوب می‌شود.
علاوه بر این، کشورهایی مانند آلمان، دانمارک و چین نیز با افزایش ظرفیت انرژی‌های بادی و خورشیدی توانسته‌اند میزان آلودگی هوا را کاهش دهند. چین، به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده انرژی خورشیدی در جهان، در سال ۲۰۲۴ بیش از ۳۰۰ گیگاوات ظرفیت خورشیدی جدید نصب کرد که نقش مهمی در کاهش مصرف زغال‌سنگ و بهبود کیفیت هوا در شهرهای صنعتی این کشور داشت.
اثرات کاهش آلودگی هوا بر سلامت عمومی
کاهش آلودگی هوا تأثیرات مثبت و قابل‌توجهی بر سلامت عمومی دارد. بر اساس یک مطالعه علمی که در سال ۲۰۲۴ منتشر شد، کاهش استفاده از سوخت‌های فسیلی در آمریکا می‌تواند سالانه بین ۶۵ تا ۱۲۸ میلیارد دلار صرفه‌جویی اقتصادی از طریق کاهش هزینه‌های درمانی و جلوگیری از مرگ‌های زودرس داشته باشد. این کاهش مرگ‌ومیر عمدتاً به دلیل کاهش بیماری‌های قلبی، ریوی و سکته‌های مغزی ناشی از آلودگی هوا است.
بر اساس این گزارش، بیشترین تأثیر مثبت بر سلامت عمومی مربوط به افزایش استفاده از انرژی‌های خورشیدی و بادی بوده است. این منابع نه‌تنها آلودگی هوا را کاهش می‌دهند، بلکه مصرف آب در فرایند تولید برق را نیز کمتر می‌کنند، در حالی که نیروگاه‌های زغال‌سنگ و گاز طبیعی به حجم زیادی از آب برای خنک‌سازی نیاز دارند.
در عین حال، کیفیت بهتر هوا تأثیر مستقیمی بر کاهش بیماری‌های تنفسی مانند آسم و برونشیت دارد. مطالعه‌ای که در سال ۲۰۲۵ منتشر شد نشان داد که کودکانی که در مناطقی با استفاده بیشتر از انرژی‌های تجدیدپذیر زندگی می‌کنند، کمتر دچار بیماری‌های تنفسی و آلرژی می‌شوند. همچنین، بهبود کیفیت هوا باعث افزایش بهره‌وری نیروی کار و کاهش غیبت‌های ناشی از بیماری‌های مرتبط با آلودگی هوا می‌شود.
چالش‌ها و راهکارها برای توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر
با وجود مزایای بی‌شمار انرژی‌های تجدیدپذیر، هنوز چالش‌هایی در مسیر توسعه آن‌ها وجود دارد. هزینه اولیه بالای احداث نیروگاه‌های خورشیدی و بادی، محدودیت‌های ذخیره‌سازی انرژی و نیاز به زیرساخت‌های مدرن برای توزیع برق از جمله این چالش‌ها هستند.
با این حال، پیشرفت فناوری در زمینه باتری‌های ذخیره‌سازی انرژی، کاهش هزینه‌های تولید پنل‌های خورشیدی و توربین‌های بادی، و حمایت دولت‌ها از سیاست‌های انرژی پاک، در حال کاهش این موانع هستند. در سال‌های اخیر، بسیاری از کشورها با ارائه مشوق‌های مالیاتی و یارانه‌های انرژی پاک، سرمایه‌گذاری در این بخش را افزایش داده‌اند.
افزایش استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر نه‌تنها به کاهش آلودگی هوا کمک می‌کند، بلکه باعث بهبود سلامت عمومی، کاهش هزینه‌های درمانی و افزایش بهره‌وری اقتصادی می‌شود. تجربه کشورهایی مانند آمریکا، انگلیس و چین نشان داده است که سرمایه‌گذاری در این حوزه، می‌تواند به‌طور مؤثری میزان انتشار آلاینده‌ها را کاهش دهد و محیط زیستی پاک‌تر و سالم‌تر ایجاد کند.
با توجه به اینکه تنها هفت کشور در سال ۲۰۲۴ توانستند به استانداردهای کیفیت هوای سازمان بهداشت جهانی دست پیدا کنند، توجه به انرژی‌های تجدیدپذیر بیش از هر زمان دیگری ضروری است. سیاست‌گذاران و مردم باید با حمایت از توسعه این منابع پاک، در مسیر کاهش آلودگی هوا و حفظ سلامت نسل‌های آینده گام بردارند.
