به گزارش تجارت نیوز، صنعت لبنیات ایران در سال‌های اخیر با دگرگونی‌های متعددی روبه‌رو شده است. نوسانات ارزی، تغییر سیاستهای دولتی و رشد هزینه‌های تولید، چالش‌هایی را به‌وجود آورده‌اند که هم تولیدکنندگان و هم مصرف‌کنندگان را تحت فشار قرار داده است.
در این میان، صادرات لبنیات به عنوان یکی از راه‌های حفظ تداوم تولید و جبران بخشی از زیان‌ها مورد توجه قرار گرفته و روند آن روایت‌گر شکاف میان بازار داخل و خارج است.
صادرات لبنیات در سال گذشته ۴۳ درصد رشد داشت
در یازده ماهه سال ۱۴۰۳، صادرات محصولات لبنی ایران با رشد قابل‌توجهی همراه بود و طبق آمار گمرک، ارزش صادرات این محصولات نسبت به مدت مشابه سال قبل ۴۳ درصد و حجم آن ۱۹ درصد افزایش یافته است. در این مدت، بیش از ۵۸۷ هزار تن لبنیات به ارزش حدود ۹۴۹ میلیون دلار به ۴۶ کشور صادر شده، این در حالی است که سرانه مصرف لبنیات در ایران تنها یک‌چهارم میانگین جهانی است. همچنین، قیمت جهانی شیرخشک هم طی یک‌سال اخیر روند صعودی داشت.
افزایش نرخ ارز عامل اصلی رشد صادرات در سال گذشته است
علی‌احسان ظفری، رئیس هیأت مدیره اتحادیه فرآورده‌های لبنی، درباره وضعیت صادرات لبنیات در گفت‌وگو با تجارت‌نیوز توضیح داد: به‌دلیل کاهش قدرت خرید مردم و افزایش نرخ ارز، وضعیت صادرات تا حدی بهتر شده و صادرات برای تجار جذابیت بیشتری پیدا کرده است.
اعمال دستورالعمل یکسان برای کل واحدهای تولیدی منطقی نیست
این فعال صنفی درباره چالش‌های صادرات لبنیات تصریح کرد: دولت در سیاست‌گذاری بازگشت ارز صادراتی باید تفاوت میان واحدهای تولیدی مختلف را در نظر بگیرد. چراکه اعمال یک دستورالعمل یکسان برای همه صادرکنندگان منطقی به نظر نمی‌رسد.
صنایع لبنی هیچ‌گونه امکاناتی از دولت دریافت نمی‌کنند
او ادامه داد: برخی واحدها نظیر پتروشیمی‌ها مواد اولیه را با حمایت دولت و به‌صورت مدت‌دار دریافت می‌کنند و در مقابل، واحدهایی مانند صنایع لبنی، هیچ‌گونه امکاناتی از دولت دریافت نمی‌کنند و مجبور به تأمین مواد اولیه از بازار آزاد هستند، اما هر دو گروه باید ارز صادراتی خود را به یک شیوه بازگردانند.
وی افزود: این نگاه یکسان دولت باعث ایجاد مشکل در بازار صادراتی و کاهش انگیزه تولیدکنندگان کوچک‌تر شده است.
صادرات لبنیات به بازار عراق روند نزولی پیدا کرده است
این فعال صنفی با اشاره به بازارهای صادراتی ایران در حوزه لبنیات عنوان کرد: هرچند وضعیت صادرات لبنیات تا حدی بهبود یافته، اما صادرات به بازار عراق روند نزولی پیدا کرده است. بازارهایی نظیر کشورهای اوراسیا، ارمنستان، آذربایجان، ازبکستان و … هم از بازارهای صادراتی ایران محسوب می‌شوند.
رئیس هیأت مدیره اتحادیه فرآورده‌های لبنی درباره کالاهای لبنی صادراتی ایران اظهار کرد: از جمله لبنیات صادراتی ایران به سایر کشور‌ها می‌توان به شیرخشک، کره، خامه، پنیر، شیر و … اشاره کرد.
کالا به‌اندازه کافی وجود دارد ولی مردم قدرت خرید ندارند
این فعال صنفی در پاسخ به این پرسش که با توجه به تجربه‌‌های پیشین، آیا صادرات باعث کمبود در بازار داخل نمی‌شود؟ عنوان کرد: نباید به این دید نگاه کرد. زیرا کالا به‌اندازه کافی در بازار وجود دارد، اما مردم قدرت خرید کافی برای تهیه لبنیات مورد نیاز خود ندارند.
تقاضا در بازار داخل روند نزولی طی می‌کند
ظفری درباره وضعیت تقاضا در بازار داخلی عنوان کرد: تقاضا در بازار داخلی به‌دلیل بالا بودن قیمت محصولات لبنی و کاهش قدرت خرید مردم کاهش چشمگیری پیدا کرده است و تا‌کنون اقدام برای جلوگیری از کاهش قدرت خرید مردم انجام نداده‌اند.
بازار کشش افزایش قیمت ندارد / دولت باید جلوی افزایش نرخ شیر خام را بگیرد
رئیس هیأت مدیره اتحادیه فرآورده‌های لبنی درباره وضعیت قیمت‌ها در سال ۱۴۰۴ تشریح کرد: اگر قیمت مواد اوليه تغییری نداشته باشد، قیمت لبنیات هم تغییری نمی‌کند. دولت باید جلوی افزایش نرخ شیر خام را بگیرد چراکه کشش بازار بسیار محدود شده است. همچنین به دلیل کاهش نرخ ارز، دولت نهاده‌های دامی را با قیمت قبل در اختیار دام‌داران قرار می‌دهد. بنابراین، اگر قیمت شیرخام ثابت باقی بماند، قیمت لبنیات هم تغییری نمی‌کند.
این فعال صنفی درباره تأثیر کاهش مصرف لبنیات بر سلامت جامعه تشریح کرد: کاهش مصرف لبنیات به‌طور مستقیم بر وضعیت سلامت جامعه اثر‌گذار است. در صورت‌توجه نکردن به سرانه مصرف لبنیات، دولت باید به بحث‌هایی نظیر واردات دارو، افزایش تخت بیمارستان و… توجه کند. بنابراین، بهتر است دولت با یک مدیریت درست در بخث مصرف لبنیات، از مشکلات بزرگ‌تر پیش‌گيری کند.
بازار لبنیات از ثبات کافی برخوردار نیست
او درباره بهبود وضعیت صادرات و بازار داخلی پیشنهاد داد: یکی از بحث‌هایی که در حوزه لبنیات اهمیت دارد، ثبات بازار است که بازار لبنیات از ثبات برخوردار نیست. از طرفی، قوانین و مقرراتی که به صورت لحطه‌ای وضع می‌شوند هم بر این بازار تأثیرگذار هستند. علاوه بر این، سیاستهای ارزی هم باعث شده تا صادرات با مشکل مواجه شوند. بنابراین، دولت باید قوانین نظام‌مند در این‌راستا وضع کند.
ظرفیت بالای صنعت لبنیات برای حضور در بازارهای منطقه‌ای و بین‌المللی
براساس این گزارش، افزایش صادرات محصولات لبنی نشان‌دهنده ظرفیت بالای این صنعت برای حضور در بازارهای منطقه‌ای و بین‌المللی است؛ ظرفیتی که با وجود چالش‌های ارزی و موانع ساختاری، همچنان برای فعالان اقتصادی جذابیت دارد. ادامه این روند می‌تواند سهم ایران را در بازارهای جهانی تقویت کند، به شرط آن‌که سیاست‌گذاری‌ها متناسب با ویژگی‌های خاص این صنعت انجام شود.
در مقابل، وضعیت بازار داخلی همچنان نگران‌کننده است. کاهش قدرت خرید مردم و افت مصرف لبنیات، پیامدهایی مستقیم بر سلامت جامعه دارد. نبود حمایت‌های مؤثر و عدم مداخله جدی دولت برای تثبیت قیمت‌ها، موجب شده تا دسترسی خانوارها به محصولات لبنی محدودتر شود؛ مسأله‌ای که در بلندمدت می‌تواند هزینه‌های اجتماعی و بهداشتی گسترده‌ای به همراه داشته باشد.
برای مطالعه بیشتر به گزارش مصرف لبنیات ایرانی ها یک چهارم میانگین جهانی است در تجارت‌نیوز مراجعه کنید.
