به گزارش تجارت نیوز، بحران افزایش قیمت کاغذ ماجرایی کهنه و ریشه‌دار است؛ زخمی قدیمی بر پیکره صنعت نشر که هر بار با جهش نرخ ارز، تازه‌تر و عمیق‌تر می‌شود. در این سال‌ها، نه تنها سایه سنگین گرانی از سر بازار کاغذ کنار نرفته، بلکه حلقه‌های تورمی آن به دیگر بخش‌های نشر از چاپ گرفته تا توزیع و فروش کتاب، سرایت کرده است.
سال ۱۳۹۸، مرتضی هاشمی‌مقدم، فعال صنعت چاپ، در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان، از بازار بی‌سامان و دست‌های پنهان در تعیین قیمت پرده برداشت و گفت: دلالی در بازار تمامی ندارد و تمام قیمت‌های بازار را این افراد سودجو تعیین می‌کنند، طوری که هر روز برای خرید و فروش کاغذهای مختلف از ساعت ۱۰ صبح به بعد، قیمت‌ها را نسبت به نرخ دلار روز تعیین و به فروش می‌رسانند. این در حالی است که کاغذها با ارز دولتی و ماه‌ها قبل وارد کشور شده و هیچ‌گونه نظارتی هم بر آن نیست.
از همان سال تاکنون این بحران همچنان ادامه پیدا کرد، طوری که در سال جاری، علی لطیفی، رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، به ایسنا، اعلام کرد که امسال نسبت به سال گذشته قیمت کتاب‌های درسی حدود ۶۰ درصد رشد داشته است و چاپخانه‌ها در سال گذشته با سه روز قطعی برق در هفته مواجه بودند که موجب اختلال در فرایند تولید شد.
بیش از ۹۸ درصد کاغذهای موجود در بازار وارداتی هستند / قیمت کاغذ با نرخ روز دلار محاسبه می‌شود
بهروز قزل‌باش، مدیر انتشارات و فعال حوزه چاپ و نشر، با اشاره به وابستگی کامل بازار کاغذ به نرخ ارز به تجارت‌نیوز گفت: نرخ دلار هر چقدر که باشد، چون کاغذ وارداتی است، تقریبا تمام آن به نرخ دلار خریداری می‌شود. بیش از ۹۸ درصد کاغذ مصرفی مجلات و کتاب‌ها وارداتی است. گاهی جلدها تولید داخل هستند اما قیمت آنها نیز با بازار کاغذ هماهنگ می‌شود و تحت تاثیر قیمت دلار قرار می‌گیرد.
وی با تاکید بر اینکه کاهش نرخ دلار به ندرت باعث ارزانی کاغذ می‌شود، اظهار کرد: تنها گاهی، مثلا سالی یک‌بار، ممکن است کاغذ تحریر با قیمتی کمتر از نرخ دلار خریداری شود، اما فروشندگان در چنین شرایطی حاضر به فروش نیستند چون زیان می‌بینند. کالا در بازار وجود دارد، اما وقتی قیمت آن پایین‌تر از نرخ دلار باشد، فروشنده عرضه نمی‌کند؛ حتی اگر تقاضا نیز بالا باشد.
۶۰ تا ۶۵ درصد قیمت کتاب افرایش یافته است
قزل‌باش با بیان اینکه گرانی کاغذ بر کل زنجیره تولید کتاب تاثیر مستقیم دارد، تشریح کرد: افزایش قیمت کاغذ باعث می‌شود هزینه دوره چاپ حدود ۴۰ درصد بالا برود. زینک که وارداتی است نیز از قیمت دلار تاثیر می‌گیرد. دولت یا تعاونی‌های مرتبط هم کاغذ را با نرخ پایین‌تر از بازار عرضه نمی‌کنند. بنابراین کل بازار تحت تاثیر افزایش هزینه‌هایی مانند دستمزد کارگران، دوره چاپ، مرکب، مواد مصرفی، زینک و کاغذ قرار دارد که متوسط رشد آنها بیش از ۳۵ درصد است. این افزایش در مجموع حدود ۶۰ تا ۶۵ درصد هزینه تولید کتاب را شامل می‌شود.
این روزنامه‌نگار و نویسنده با اشاره به رکود بازار کتاب گفت: کالای تولیدشده مشتری ندارد. کاغذی که تبدیل به کتاب می‌شود، روی قفسه می‌ماند و فروش آن طول می‌کشد؛ در نتیجه بازگشت سرمایه به تأخیر می‌افتد. ناشر باید سرمایه‌اش را مدت‌ها خوابانده و سودی دریافت نکند. اگر بخواهد سود از دست‌رفته و خواب سرمایه را جبران کند، قیمت کتاب بسیار بالا می‌رود، اما ناشر معمولا چنین نمی‌کند چون انگیزه فرهنگی دارد. با این حال، بدون سودآوری، ادامه کار ممکن نیست.
تنها کتاب‌های درسی و دانشگاهی تیراژ خوبی دارند
قزل‌باش با بیان اینکه تیراژ کتاب‌ها متفاوت است، توضیح داد: کتاب‌های درسی و دانشگاهی که مشتری دائمی یا فصلی دارند، تیراژ خوبی می‌گیرند. اما کتاب‌های کودک و نوجوان، که خانواده‌ها برای تربیت فرزند تهیه می‌کنند، نیز در وضعیت مطلوبی نیستند. اگر ناشر به سمت چاپ دیجیتال برود و از چاپ حرفه‌ای صرف‌نظر کند، تیراژ معمولا بیشتر از ۵۰۰ نسخه نمی‌شود و گاهی حتی کمتر است. در کل، تیراژ کتاب از ۲۰ نسخه شروع شده و تا ۳ هزار نسخه ادامه دارد.
هر سال حدود ۶۵ درصد به قیمت کتاب افزوده می‌شود
او با تاکید بر روند صعودی قیمت کتاب اظهار کرد: هر سال حدود ۶۵ درصد به قیمت کتاب افزوده می‌شود و این روند باعث می‌شود بسیاری از مردم توان خرید کتاب را از دست بدهند.
زنجیره فرساینده گرانی، از کاغذ آغاز می‌شود از هزینه‌های چاپ، زینک و مواد مصرفی عبور می‌کند و به قفسه‌های کتابفروشی می‌رسد و در نهایت، خرید کتاب را برای بسیاری به آرزویی دور بدل می‌کند؛ آرزویی که هر سال با شیب تندتری از دسترس دور می‌شود.
برای مطالعه بیشتر صفحه بازار کالا را در تجارت‌نیوز دنبال کنید.
