به گزارش تجارت نیوز، گزارش جدید اندیشکده بین‌المللی امبر (Ember) نشان می‌دهد که در نیمه نخست سال ۲۰۲۵، انرژی خورشیدی و بادی برای نخستین‌بار در تاریخ از زغال‌سنگ پیشی گرفته‌اند و به بزرگ‌ترین منبع تولید برق در جهان تبدیل شده‌اند.
به گفته‌ی کارشناسان این مؤسسه، این نقطه‌عطف نشان می‌دهد که انرژی‌های تجدیدپذیر نه‌تنها توانسته‌اند رشد تقاضای جهانی برق را پاسخ دهند، بلکه از آن پیشی گرفته‌اند — اتفاقی که پیش‌تر کمتر کسی تصور می‌کرد.
رکورد جهانی در تولید برق پاک
بر اساس این تحلیل، تولید جهانی برق خورشیدی در نیمه اول سال ۲۰۲۵ با رشد ۳۱ درصدی همراه بوده است. همچنین انرژی بادی با رشد ۷.۷ درصدی سهم خود را به شکل قابل توجهی افزایش داده است. در مجموع، برق تولیدی از منابع خورشیدی و بادی بیش از ۴۰۰ تراوات ساعت افزایش یافته است — رقمی که از کل افزایش تقاضای جهانی برق در همین دوره فراتر رفته است.
به این ترتیب، جهان برای نخستین‌بار در تاریخ معاصر شاهد آن است که رشد تولید برق از منابع پاک، بیشتر از رشد مصرف انرژی است؛ اتفاقی که مسیر حذف تدریجی سوخت‌های فسیلی را تسریع می‌کند.
کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی
به گفته‌ی مالگورزاتا ویاتروس-موتیکا، تحلیلگر ارشد اندیشکده امبر، «کاهش اندک تولید سوخت‌های فسیلی – کمتر از ۱ درصد – شاید در ظاهر ناچیز به نظر برسد، اما از نظر تاریخی اهمیت بالایی دارد. این نخستین نشانه از ثبات انتشار گازهای گلخانه‌ای در سطح جهان است.»
امبر داده‌های ۸۸ کشور را که نماینده‌ی بخش اعظم تقاضای برق جهان هستند، مورد بررسی قرار داده است. رشد سریع اقتصادی، گسترش خودروهای برقی، افزایش جمعیت در کشورهای در حال توسعه و نیاز روزافزون به سیستم‌های خنک‌کننده در اثر گرمایش زمین از مهم‌ترین عوامل افزایش مصرف برق در جهان عنوان شده است.
چین و هند پیشتاز تحول انرژی
در میان اقتصادهای بزرگ جهان، چین و هند نقش اصلی را در این گذار ایفا کرده‌اند.
چین در نیمه نخست سال ۲۰۲۵ بیش از مجموع سایر کشورها انرژی خورشیدی و بادی به شبکه‌ی خود اضافه کرده است. در نتیجه، تولید سوخت‌های فسیلی در چین ۲ درصد کاهش یافته است.
در هند نیز برای نخستین‌بار تولید برق از منابع تجدیدپذیر از رشد تقاضا پیشی گرفته و باعث کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای شده است.
مایکل جرارد، مدیر مرکز حقوق تغییرات اقلیمی دانشگاه کلمبیا، در واکنش به این یافته‌ها گفت: «اغلب تحلیلگران تصور می‌کنند انرژی‌های تجدیدپذیر تأثیر قابل‌توجهی بر کاهش سوخت‌های فسیلی ندارند، اما این گزارش خلاف آن را ثابت می‌کند. این یک تحول دلگرم‌کننده است.»
عقب‌ماندگی اروپا و چالش آمریکا
در مقابل، شرایط در ایالات متحده و اتحادیه اروپا چندان امیدوارکننده نیست. در آمریکا، افزایش تقاضا برای برق از رشد تولید انرژی پاک پیشی گرفته است. در اروپا نیز کاهش تولید برق بادی و آبی باعث شد تا کشورهای عضو برای تأمین نیاز خود دوباره به زغال‌سنگ و گاز طبیعی روی آورند. نتیجه آن، رشد انتشار گازهای گلخانه‌ای در هر دو بازار بوده است.
تحلیلگران می‌گویند بخشی از این عقب‌ماندگی در آمریکا ناشی از تغییر سیاست‌های فدرال است. دولت ترامپ با لغو بودجه‌های انرژی پاک، حذف مقررات زیست‌محیطی و ارائه تسهیلات به صنایع زغال‌سنگ، روند توسعه تجدیدپذیرها را کند کرده است. حتی مجوزهای تازه برای استخراج زغال‌سنگ و معافیت‌های مالیاتی دو ساله برای نیروگاه‌های آلاینده صادر شده است.
آماندا اسمیت، پژوهشگر ارشد مؤسسه Project Drawdown، می‌گوید: «با وجود چالش‌های سیاسی و اقتصادی، انرژی‌های تجدیدپذیر هنوز فرصت دارند تا جایگزین واقعی سوخت‌های فسیلی شوند. من نسبت به آینده جهانی این روند بسیار خوش‌بین هستم، هرچند مسیر ایالات متحده دشوارتر است.»
عصر زغال‌سنگ رو به پایان است
تحلیل امبر نشان می‌دهد که گذار به انرژی‌های تجدیدپذیر دیگر یک چشم‌انداز دور نیست، بلکه در حال وقوع است. رشد ۳۱ درصدی خورشیدی و ۷.۷ درصدی بادی، کاهش تولید فسیلی حتی در حد یک درصد، و رکورد تاریخی در تولید برق پاک، نشانه‌هایی روشن از ورود جهان به عصر جدیدی از تولید انرژی است.
اگر سرمایه‌گذاری‌ها در زیرساخت‌های پاک، سیاست‌های حمایتی و ذخیره‌سازی انرژی ادامه یابد، می‌توان انتظار داشت که در دهه آینده، انرژی‌های خورشیدی و بادی نه‌تنها جایگزین زغال‌سنگ شوند، بلکه اساس شبکه برق جهانی آینده را تشکیل دهند.
