در حالی که جهان با چالشهای پیچیده اقلیمی، فشار برای کاهش انتشار کربن و رقابت بر سر فناوریهای نو روبهروست، کشورهای خاورمیانه در کانون تحولات جدید انرژی قرار گرفتهاند. کمبود سرمایهگذاری در نفت و گاز و همزمان رشد سریع فناوریهای دیجیتال و انرژیهای پاک، نظم جدیدی برای اقتصاد انرژی رقم خواهد زد.
در سالهای اخیر، خودروهای پلاگین هیبرید یا PHEVها بهعنوان انتخابی مناسب برای رانندگانی معرفی شدهاند که میخواهند ردپای کربنی خود را کاهش دهند و در عین حال دغدغه پیمایش طولانی را نیز نداشته باشند. این خودروها با ترکیب یک موتور الکتریکی بدون آلایندگی و یک موتور بنزینی، در ظاهر بهترین هر دو دنیا را در اختیار مصرفکننده قرار میدهند. اما دادههای جدیدی که از اروپا منتشر شده، نشان میدهد که این تصور چندان هم با واقعیت یکی نیست.
در جهانی که بحران تغییرات اقلیمی و کمبود منابع فسیلی روزبهروز جدیتر میشود، همجوشی هستهای بهعنوان جام مقدس انرژی شناخته میشود. منبعی پاک، ایمن و عملا نامحدود که میتواند نیازهای انرژی بشر را برای میلیونها سال تامین کند.
بحرین با هدف کاهش شدید وابستگی به نفت و گاز و رسیدن به سهم ۲۰ درصدی انرژیهای تجدیدپذیر در سبد برق تا سال ۲۰۳۵، یکی از بزرگترین پروژههای خورشیدی تاریخ خود را به مرحله اجرایی نزدیک کرده است.
در دههای که جهان با سرعت بیسابقهای به سمت هدف صفر خالص (Net Zero) حرکت میکند، یک پرسش اساسی باقی مانده است: چگونه بخشهایی از حملونقل که به این زودیها نمیتوانند کاملا برقی شوند. مانند هواپیماهای دوربرد، کشتیهای اقیانوسپیما و کامیونهای سنگین را از وابستگی به سوخت فسیلی رها کنیم؟
وستینگهاوس رسما با گوگل برای استقرار یک پلتفرم هوش مصنوعی که برای بهینهسازی و تسریع فرآیندهای پیچیده ساخت راکتورهای هستهای طراحی شده است، همکاری کرده است.
تابستان 1404، ایران نهتنها با گرمای بیسابقه، بلکه با بحرانی عمیق در سیستم انرژی خود روبرو شد: خاموشیهای گسترده، فرسودگی زیرساختها، حملات خارجی به تاسیسات حیاتی و وابستگی روزافزون به گاز، کشوری با ذخایر عظیم نفت و گاز را به لبه بحران سوق داد. در پاسخ، تهران سعی کرد با چرخشی استراتژیک به سمت روسیه و چین، هم از طریق راکتورهای هستهای و هم با سرمایهگذاری در انرژیهای تجدیدپذیر، امنیت انرژی خود را بازسازی کند.
در عصر طلایی هوش مصنوعی، هر لحظه از فعالیت مدلهای هوشمند هزینهای برای محیطزیست دارد: مراکز دادهای که مانند قلبهای پرکار جهان دیجیتال میتپند، مصرف انرژی و آب فزایندهای دارند، بخشی از این مصرف همچنان از سوختهای فسیلی تأمین میشود. اما اکنون، پژوهشگران دانشگاه کالیفرنیا ریورساید با ارائه سیستمی هوشمند، راهی نو برای کاهش ردپای کربن هوش مصنوعی و افزایش طول عمر سختافزارهای محاسباتی نشان دادهاند.
باتریهای لیتیوم-یون در سرمای ۳۰- تا ۴۰- درجه معمولا از کار میافتند، اما محققان چینی-استرالیایی با کمک هوش مصنوعی الکترولیتهای جدیدی طراحی کردند که حتی در دمای ۴۰- درجه سانتیگراد پس از ۳۰۰ چرخه هنوز ۹۹ درصد ظرفیت را حفظ میکنند.
آلودگی هوا در تهران همواره یکی از جدیترین چالشهای زیستمحیطی و بهداشتی پایتخت بوده و در فصول سرد سال، با تشدید پدیدهی وارونگی دما و افزایش مصرف سوختهای آلاینده، ابعاد بحرانی به خود میگیرد. در صبح روز 1 آذر 1404، شاخص کیفیت هوا در تهران از مرز ۲۰۰ گذشت و شهر را بهعنوان چهارمین شهر آلودهی بزرگ جهان قرار داد. رقمی که سلامت میلیونها شهروند، بهویژه گروههای آسیبپذیر، را بهشدت تهدید میکند.
در دنیایی که انرژی پاک و بازیافت اهمیت فزایندهای یافته، پروژه Glubux با استفاده از ۱۰۰۰ سلول باتری لپتاپ بازیافتی و پنلهای خورشیدی، یک سیستم برقرسانی خانگی مستقل ساخته که بیش از ۸ سال بدون خرابی کار کرده و الگویی برای اقتصاد سبز است.
جهان در آستانه یکی از بزرگترین تحولات انرژی طی یک قرن اخیر قرار دارد. رشد شتابان هوش مصنوعی و انفجار تقاضای برق، که از سوی مراکز داده عظیم و سامانههای پردازشی نسل جدید هدایت میشود، صنایع انرژی را در برابر یک چالش بیسابقه قرار داده است. در چنین شرایطی، انرژی هستهای که سالها تحت فشار نگرانیهای ایمنی، مقررات پیچیده و مخالفتهای عمومی رو به افول گذاشته بود. اکنون با قدرتی تازه به صحنه بازگشته است.
در میانه رقابت جهانی برای توسعه اقتصادهای کمکربن، تقویت امنیت فناوری و تنوعبخشی به منابع انرژی، کشورها بهدنبال ایجاد مشارکتهای بلندمدت و چندلایه هستند. در همین چارچوب، سفر رسمی «لی جائه میونگ» رئیسجمهور کره جنوبی به ابوظبی، به امضای مجموعهای از هفت توافقنامه کلیدی میان امارات و کره جنوبی منجر شد؛ توافقهایی که دامنه آنها از هوش مصنوعی و فضا تا سلامت زیستی، مالکیت فکری، انرژی هستهای و انرژیهای تجدیدپذیر را در بر میگیرد و میتواند آینده همکاری دو کشور را وارد مرحلهای جدید کند.
سیلیکون، لیتیوم و آلومینیوم که ستون فقرات فناوریهای سبز هستند، به شدت در اختیار چند کشور محدود قرار دارند و تقاضای انفجاری برای آنها، زنجیره تامین جهانی را در آستانه فروپاشی قرار داده است.
با سرعت گرفتن گذار جهانی به انرژیهای پاک، بازار انرژی خورشیدی یکی از پویاترین و سریعترین حوزههای رشد در اقتصاد جهانی شده است. ارزش بازار جهانی انرژی خورشیدی از ۰.۴ تریلیون دلار در سال ۲۰۲۴ به ۱.۶ تریلیون دلار تا سال ۲۰۳۴ افزایش خواهد یافت؛ یعنی رشد چهاربرابری در کمتر از ۱۰ سال.
انتشار گزارش جدید آژانس بینالمللی انرژیهای تجدیدپذیر (IRENA) نشان میدهد که ظرفیت جهانی انرژیهای تجدیدپذیر به رکورد ۵۸۲ گیگاوات رسیده است که ۴۵۲ گیگاوات آن متعلق به انرژی خورشیدی است؛ رقمی که جهان را یک گام دیگر به سمت تحقق هدف تعیینشده در COP28 دبی، یعنی سه برابر شدن ظرفیت انرژیهای تجدیدپذیر تا سال ۲۰۳۰ (معادل ۱۱.۲ تراوات)، نزدیک میکند. در این میان، امارات متحده عربی بهعنوان یکی از پیشگامان منطقهای و جهانی، نقش برجستهای در توسعه انرژی پاک ایفا کرده و با اجرای پروژههای گسترده خورشیدی، مسیر گذار انرژی را سرعت بخشیده است.
حفاظت از لایه اوزون، به عنوان سپر حیاتی زمین در برابر اشعههای مضر فرابنفش، یکی از مهمترین اولویتهای زیستمحیطی در جهان امروز است. بسیاری از کشورها در چارچوب تعهدات بینالمللی خود، برنامههای بلندمدتی را برای کاهش و حذف مواد شیمیایی مخرب لایه اوزون تدوین کردهاند. عربستان سعودی نیز بهعنوان یکی از اعضای فعال در این حوزه، گامهای موثری در جهت کاهش اثرات مخرب ترکیبات شیمیایی صنعتی برداشته است.
در حالی که صنعت خودرو با سرعت زیادی به سمت الکتریکیسازی پیش میرود، شرکتهای بزرگ خودروسازی تلاش میکنند نشان دهند که تکنولوژی برقی تنها برای جادههای شهری نیست و میتواند وارد سختترین شرایط آفرودی نیز شود. در همین مسیر، جیپ با رونمایی از مدل کاملاً جدید جیپ ریکان 2026 رسما وارد مرحلهای تازه از رقابت شد؛ مرحلهای که در آن ترکیب ماجراجویی سنتی جیپ با پیشرانههای پاک و برقی، چشماندازی تازه در بازار خودروهای آفرودی ایجاد میکند.
تهران، شهری که بیش از ۱۰ میلیون نفر را در خود جای داده، امروز در سختترین بحران آبی ۶ دهه اخیر گرفتار شده است. پایتخت ایران از شهریورماه هیچ بارندگی نداشته و کشور با خشکترین و گرمترین پاییز طی حدود ۶۰ سال گذشته روبهروست. نتیجه آنکه برخی محلهها از نیمهشب تا ۵ صبح با «قطع یا افت فشار آب» مواجهاند و مقامها هشدار دادهاند که در صورت ادامه نیافتن بارشها، جیرهبندی رسمی و حتی تخلیه احتمالی تهران روی میز قرار دارد.
