«تجارت‌نیوز» گزارش می‌دهد:

توهم توسعه!/ هوش مصنوعی با قطعی برق کنار نمی‌آید!

هوش مصنوعی به شدت به برق وابسته است و قطعی برق می‌تواند خسارات زیادی به این صنعت وارد کند. در حالی که برنامه هفتم توسعه ایران بر ضرورت توسعه هوش مصنوعی تأکید دارد، چالش‌های زیست‌محیطی و بحران انرژی را نادیده گرفته است.

به گزارش تجارت نیوز، هوش مصنوعی با قطعی برق کنار نمی‌آید. اصولا قطعی برق به صنعت آسیب جدی وارد می‌کند و این مساله تازه‌ای نیست. برق برای هوش مصنوعی مثل هواست برای انسان‌ها. مراکز داده هوش مصنوعی باید به صورت دائم روشن باشند و کار کنند. در این گزارش به چالش‌های توسعه هوش مصنوعی، نیاز و میزان احتیاج آن به برق خواهیم پرداخت. این پرداخت با استناد به سند توسعه، یعنی برنامه هفتم توسعه صورت خواهد گرفت.

برنامه هفتم توسعه به چالش‌های زیست‌محیطی توسعه هوش مصنوعی توجهی ندارد

برنامه هفتم توسعه منتشر شده در انتهای آبان‌ماه 1402، ضرورت توسعه هوش مصنوعی را شرح می‌دهد. در ابتدا ذکر می‌شود که هوش مصنوعی از جمله فناوری‌هایی است که طی سال‌های اجرای برنامه هفتم توسعه نقشی راهبردی ایفا خواهد کرد. شیوه برخورد با مساله هوش مصنوعی در این برنامه، بیشتر به مباحث مربوط قانون‌گذاری و سیاست‌گذاری می‌پردازد.

پس از مرور وضعیت توسعه این تکنولوژی در دنیا، مسائل مختلفی از جمله چالش‌های توسعه ذکر می‌شود. چالش‌هایی که بدین ترتیب‌اند: اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و اخلاقی. نکته‌ای که در این گزارش به آن پرداخته نمی‌شود، چالش تامین انرژی مورد نیاز هوش مصنوعی است.

برنامه هفتم توسعه بر رابط‌های کاربری داده‌باز یا Open API تاکید دارد. این مدل‌ها به نسبت AGIها که مدل‌های پیشرفته هوش مصنوعی به حساب می‌آیند، مصرف برق کمتری دارند. گرچه این میزان مصرف، به تعداد درخواست‌ها و مدل مورد استفاده متفاوت است.

در برنامه هفتم توسعه، در قسمتی به چالش‌های توسعه پرداخته می‌شود. به عنوان مثال، توسعه هوش مصنوعی نمی‌تواند به ناترازی در بازار کار بیانجامد. استدلال مرکز پژوهش‌های مجلس در توضیح افزایش نرخ بیکاری، ابتدایی و باطل است. هوش مصنوعی باعث از بین رفتن مشاغلی می‌شود اما در کنار آن مشاغل جدیدی به‌وجود می‌‎آورد.

در این برنامه تاثیر توسعه بر محیط‌زیست و چالش‌های زیست محیطی پرداخته نمی‌شود. چالش‌هایی که بی‌ارتباط با بحران‌های انرژی نیست. این برنامه با درنظر داشتن وضعیت کشور از منظر قانونی و انسانی، به ارائه پیشنهادات بازمی‌گردد.

مصرف برق هوش مصنوعی چقدر است؟

گزارش‌های اخیر نشان می‌دهند که استفاده از مدل‌های هوش مصنوعی مانند ChatGPT نه‌تنها منابع برق را به‌شدت مصرف می‌کند، بلکه تأثیرات زیست‌محیطی گسترده‌ای نیز به همراه دارد. داده‌ها نشان می‌دهند که یک درخواست از ChatGPT-4 می‌تواند به اندازه‌ سه بطری آب مصرف کند و در طول یک سال، مصرف برق این سیستم معادل برق مورد نیاز برای بیش از ۹ خانه خواهد بود. پیش‌بینی‌ها نیز هشدار می‌دهند که این مشکل تا سال ۲۰۳۰ تا ۱۰ برابر افزایش خواهد یافت.

بر اساس پژوهشی از دانشگاه کالیفرنیا که در واشنگتن‌پست منتشر شده است، مراکز داده‌ای هوش مصنوعی مقدار زیادی آب مصرف می‌کنند تا سرورها را خنک نگه دارند. این میزان آب بسته به موقعیت جغرافیایی و هزینه‌های برق متفاوت است.

برای مثال، در ایالت تگزاس، برای تولید یک ایمیل ۱۰۰ کلمه‌ای، حدود ۲۳۵ میلی‌لیتر آب مصرف می‌شود، درحالی‌که در ایالت واشنگتن این مقدار به ۱۴۰۸ میلی‌لیتر می‌رسد.

اگرچه این مقدار آب در نگاه اول کم به نظر می‌رسد، اما باید توجه داشت که ChatGPT تنها برای ارسال یک ایمیل استفاده نمی‌شود. میلیون‌ها درخواست در روز ارسال می‌شوند و با این حجم بالا، مصرف انرژی و آب سرسام‌آور خواهد بود.

هر درخواست از ChatGPT 10 برابر یک جستجوی گوگل برق نیاز دارد

یکی از راه‌های درک بهتر میزان مصرف انرژی ChatGPT، مقایسه آن با جستجوی معمولی در گوگل است. طبق داده‌های منتشرشده یک جستجوی ساده در گوگل حدود ۰.۳ وات‌ساعت برق مصرف می‌کند در حالی که یک درخواست از ChatGPT تقریبا ۲.۹ وات‌ساعت برق نیاز دارد، یعنی ۱۰ برابر بیشتر از یک جستجوی گوگل.

برای درک بهتر این میزان مصرف، محاسبه شده که اگر ۱۷ میلیون نفر (معادل یک‌دهم از کل جمعیت شاغل آمریکا) هر هفته فقط یک بار از GPT-4 استفاده کنند، مصرف برق سالانه به ۱۲۱۵۱۷ مگاوات‌ساعت خواهد رسید. این مقدار معادل کل برق مصرفی تمامی خانوارهای شهر واشنگتن (جمعیت ۶۷۱۸۰۳ نفر) به مدت ۲۰ روز است.

هوش مصنوعی با قطعی برق کنار نمی‌آید

محمدامین زنگنه، دبیر انجمن انرژی‌های تجدیدپذیر ایران روز ۷ مهر ۱۴۰۳ اظهار کرد که در سال جاری ۱۸ هزار مگاوات ناترازی برق در کشور وجود داشت و پیش‌بینی می‌شود که اگر تولید و توزیع برق رشد نکند، میزان ناترازی برق به ۳۰ هزار مگاوات می‌رسد. وی در تکمیل حرف خود افزود: این در حالی است که اکنون ظرفیت تولید حدود ۷۰ هزار مگاوات است و اگر قرار است به این عدد نرسیم باید تا ۲۰ سال آینده تولید را ۲.۵ برابر کنیم.

بحران انرژی در ایران محدود به برق نیست. تعطیلی‌های گسترده در زمستان جاری، بیان‌گر عمق این بحران است. در حالی که تامین برق در نیروگاه‌ها به یک چالش بدل گشته است، نمی‌توان انتظار روزی را داشت که هوش مصنوعی در سازمان‌دهی و بازتنظیم وضعیت موجود به ما کمک کند.

قطع شدن برق سرورهای OpenAI و دیگر شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات هوش مصنوعی می‌تواند میلیون‌ها دلار خسارت به همراه داشته باشد. اتصال شبکه اقتصاد دیجیتال سبب می‌شود این خسارت به‌شکلی دومینووار افزایش یابد. طبق برآوردهای مشابه در صنعت فناوری، یک ساعت قطعی سرویس‌های ابری می‌تواند بین ۵ تا ۲۰ میلیون دلار خسارت وارد کند. اگر این قطعی چندین ساعت یا روزها طول بکشد، خسارت‌ها ممکن است به صدها میلیون دلار برسد.

می‌توان گفت که هوش مصنوعی دوران بلوغ خود را سپری کرده است. بسیاری از کارشناسان معتقدند که این تازه ابتدای مسیر است. بدین معنا که برای اجرای پروژه‌های سنگین‌تر، انرژی بیشتری باید مصرف شود. شما می‌توانید برای مطالعه بیشتر نظر کارشناسان به گزارش اختصاصی تجارت‌نیوز را از اینجا بخوانید.

در چنین وضعیتی، توسعه هوش مصنوعی با چالش‌های بیشتری از آنچه که در برنامه توسعه هفتم تعریف شده، مواجه است. توسعه هوش مصنوعی نیازمند رفع چالش‌هایی بنیادین است. بنابراین هوش مصنوعی اولویت ندارد. گرچه توسعه آن ضروری شمرده می‌شود، اما توسعه آن بدون رفع موانع ممکن نخواهد بود.