در سال‌های اخیر، هوش مصنوعی (AI) به یکی از مهم‌ترین ابزارها برای بهینه‌سازی مصرف انرژی تبدیل شده است. با رشد فناوری‌های دیجیتال و افزایش نیاز به برق، به‌ویژه در مراکز داده، نیاز به راهکارهایی برای مدیریت بهینه مصرف انرژی بیش از پیش احساس می‌شود. در سال ۲۰۲۵، استفاده از هوش مصنوعی در حوزه‌های مختلف مانند مدیریت انرژی در مراکز داده، شبکه‌های برق هوشمند و توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر، تاثیر چشمگیری بر کاهش مصرف انرژی و کاهش تبعات محیط‌زیستی گذاشته است.
با افزایش نگرانی‌ها درباره تغییرات اقلیمی و آلودگی زیست‌محیطی، کشورهای مختلف در حال سرمایه‌گذاری گسترده روی پروژه‌های نوآورانه انرژی‌های تجدیدپذیر هستند. این پروژه‌ها نه‌تنها به کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی کمک می‌کنند، بلکه تأثیر چشمگیری بر کاهش آلودگی هوا، بهبود کیفیت زندگی و توسعه پایدار دارند.
اقتصاد سبز، که بر استفاده از انرژی‌های پاک و کاهش آسیب به محیط زیست تمرکز دارد، در سال ۱۴۰۳ دستخوش تغییرات مهمی در ایران و جهان شد. از تصمیمات بحث‌برانگیز دونالد ترامپ در آمریکا گرفته تا برنامه‌های بلندپروازانه ایران برای توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر، این سال پر از اتفاقات غیرمنتظره و فرصت‌های جدید بود. در این گزارش، نگاهی می‌اندازیم به مهم‌ترین تحولات اقتصاد سبز و چالش‌هایی که پیش روی این حوزه قرار دارد.
صنعت انرژی‌های تجدیدپذیر در سال ۲۰۲۵ با رشد قابل‌توجهی روبرو است. با افزایش تقاضا برای انرژی پاک، شرکت‌های پیشرو در این حوزه به نوآوری، سرمایه‌گذاری و گسترش ظرفیت تولید پرداخته‌اند. در این گزارش، ۱۰ شرکت برتر در صنعت انرژی های تجدیدپذیر را معرفی می‌کنیم و به بررسی نقش کلیدی آن‌ها در آینده انرژی جهان می‌پردازیم.
ظرفیت تولید برق از نیروگاه‌های تجدیدپذیر در ایران تا پایان بهمن‌ماه 1403 به 1562 مگاوات رسید. این ظرفیت در تمامی 31 استان کشور توزیع شده است و استان‌های کرمان، قزوین، یزد، اصفهان و خراسان رضوی از جمله استان‌های پیشرو در توسعه نیروگاه‌های تجدیدپذیر هستند.
با افزایش آلودگی هوا در بسیاری از کشورهای جهان، استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر به‌عنوان راهکاری مؤثر برای کاهش آلاینده‌ها مورد توجه قرار گرفته است. سوخت‌های فسیلی مانند زغال‌سنگ، نفت و گاز طبیعی، اصلی‌ترین منابع آلودگی هوا هستند که با انتشار گازهای آلاینده مانند دی‌اکسید گوگرد (SO₂) و اکسیدهای نیتروژن (NOx) مشکلات جدی برای سلامت عمومی و محیط زیست ایجاد می‌کنند. اما جایگزینی این منابع با انرژی‌های تجدیدپذیر می‌تواند نقش مهمی در کاهش این آلودگی‌ها داشته باشد.
در دهه‌های اخیر، نیاز به انرژی پایدار و مقرون‌به‌صرفه بیش از پیش احساس شده است. با افزایش تقاضای جهانی برای برق و رشد سریع مصرف، کشورها به دنبال جایگزین‌هایی برای سوخت‌های فسیلی هستند. انرژی های تجدیدپذیر همچون خورشیدی، بادی و آبی، نه‌تنها می‌توانند به کاهش هزینه‌های برق کمک کنند، بلکه نقش مهمی در کاهش آلایندگی و تأمین امنیت انرژی ایفا می‌کنند.
در سال‌های اخیر، دغدغه‌های زیست‌محیطی و نیاز روزافزون به منابع انرژی پاک و پایدار، توجه جهانیان را به سمت انرژی‌های تجدیدپذیر معطوف کرده است. در این میان، هیدروژن سبز به عنوان یکی از گزینه‌های مهم برای جایگزینی سوخت‌های فسیلی مطرح شده است. بسیاری از متخصصان و سازمان‌های بین‌المللی، هیدروژن سبز را راه‌حلی امیدوارکننده برای دستیابی به اهداف کاهش انتشار کربن و مقابله با تغییرات اقلیمی می‌دانند. اما آیا این فناوری می‌تواند در کوتاه‌مدت به یک راه‌حل عملی و اقتصادی تبدیل شود؟ یا هیدروژن سبز تنها یک ایده جذاب اما پرهزینه باقی خواهد ماند؟
در دنیای امروز، تغییرات اقلیمی و آلودگی هوا به دو معضل بزرگ جهانی تبدیل شده‌اند که سلامت انسان‌ها و پایداری کره زمین را تهدید می‌کنند. سوخت‌های فسیلی، که سال‌ها به‌عنوان منبع اصلی انرژی استفاده می‌شدند، یکی از مهم‌ترین عوامل گرمایش جهانی و آلودگی هوا هستند. اما با پیشرفت فناوری، انرژی های تجدیدپذیر به‌عنوان جایگزینی پایدار و کارآمد برای این منابع آلاینده مطرح شده‌اند.
گزارش‌های اخیر نشان می‌دهند که جهان می‌تواند تا سال ۲۰۵۰ به‌طور کامل از انرژی‌های تجدیدپذیر بهره ببرد و وابستگی خود را به سوخت‌های فسیلی از بین ببرد. اما آیا این یک هدف واقع‌بینانه است؟ آیا فناوری‌های موجود امکان چنین تغییری را فراهم می‌کنند؟ و مهم‌تر از همه، آیا اقتصاد جهانی آماده این تحول بزرگ است؟
در دنیای امروز، بحران تغییرات اقلیمی به یکی از بزرگترین چالش‌های جهانی تبدیل شده است. کشورها به دنبال یافتن راه‌حل‌هایی برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و وابستگی به سوخت‌های فسیلی هستند. در این میان، انرژی های تجدیدپذیر مانند باد، خورشید، آب و زیست‌توده به عنوان جایگزین‌های پایدار و دوستدار محیط‌زیست مطرح شده‌اند. بسیاری از کشورها در مسیر گذار به انرژی پاک سرمایه‌گذاری‌های گسترده‌ای انجام داده‌اند و سیاست‌های حمایتی موثری را در پیش گرفته‌اند.
استرالیا، به‌عنوان یکی از بزرگترین تولیدکنندگان زغال‌سنگ، در دوراهی انتخاب بین انرژی هسته ای و تجدیدپذیرها قرار گرفته است. حزب اپوزیسیون به‌دنبال توسعه نیروگاه‌های هسته‌ای است، اما گزارش‌ها نشان می‌دهند که این تصمیم می‌تواند تا دو میلیارد تن انتشار کربن بیشتر به‌همراه داشته باشد. دولت استرالیا بر توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر تمرکز کرده و به‌دنبال حذف تدریجی نیروگاه‌های زغال‌سنگ است. انتخاب نهایی استرالیا تأثیر چشمگیری بر محیط‌زیست و اقتصاد این کشور خواهد داشت.
تاکنون پروانه ۲۹ هزار مگاوات نیروگاه خورشیدی صادر شده که این موضوع نشان‌دهنده اقبال بخش خصوصی به حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر است. با این حال، سازمان برنامه و بودجه و دستگاه‌های اقتصادی کشور باید شرایط را برای سرمایه‌گذاران بخش خصوصی بیش از پیش تسهیل کنند.
نمایندگان مجلس در تذکرات کتبی خود به مسئولان اجرایی کشور بر ضرورت توجه ویژه به توسعه انرژی‌های تجدید پذیر و تجدیدنظر در افزایش قیمت خودروهای داخلی با توجه به شرایط کشور و اوضاع اقتصادی مردم تاکید کرد.
منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا (MENA) که به‌دلیل منابع عظیم نفت و گاز شناخته شده است، در حال تبدیل شدن به یکی از قطب‌های اصلی انرژی های تجدیدپذیر در جهان است. کشورهای این منطقه سرمایه‌گذاری‌های چشمگیری در حوزه انرژی‌های نوین انجام داده‌اند که شامل انرژی خورشیدی، بادی و هیدروژن سبز می‌شود. با این حال، موانعی مانند عدم قطعیت‌های ژئوپولیتیکی، نیاز به سرمایه‌گذاری‌های عظیم و زمان‌بر بودن توسعه زیرساخت‌ها، بر سر راه گسترش انرژی‌های پاک در این منطقه وجود دارد.
مصوبه شورای اقتصاد برای صدور مجوز خرید و واردات تجهیزات و ماشین‌آلات طرح احداث ۳۰ هزار مگاوات نیروگاه تجدیدپذیر ۲۵۰۰۰ مگاوات خورشیدی و ۵۰۰۰ مگاوات بادی ابلاغ شد.
مطالعه‌ای جدید نشان می‌دهد که زمین‌های گلف در بسیاری از کشورها مساحت بسیار بیشتری نسبت به تأسیسات انرژی‌های تجدیدپذیر مانند نیروگاه‌های خورشیدی و بادی دارند. این در حالی است که زمین‌های گلف نیاز به منابع آبی و کودهای شیمیایی بالا دارند. طبق این مطالعه، اگر تنها بخشی از این زمین‌ها به نیروگاه‌های خورشیدی و بادی تبدیل شوند، می‌توان تولید انرژی پاک را به طور چشمگیری افزایش داد. این موضوع نشان می‌دهد که تغییر کاربری زمین‌های گلف می‌تواند به کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی، کاهش آلودگی محیط زیست و استفاده بهینه از منابع کمک کند.
در سال‌های اخیر، چین به یک بازیگر کلیدی در عرصه انرژی‌های پاک تبدیل شده است. این کشور با سرمایه‌گذاری‌های عظیم در فناوری‌های تجدیدپذیر، به سرعت در حال تبدیل شدن به یک رهبر جهانی در این حوزه است. گزارش‌ها حاکی از آن است که سهم انرژی‌های پاک در اقتصاد چین به طور چشمگیری افزایش یافته است.
رئیس موسسه ملی تغییر اقلیم و محیط زیست دانشگاه تهران معتقد است: کلان‌شهرهایی که از انرژی‌های تجدیدپذیر در مبلمان شهری، پشت بام‌ها، خانه‌ها و ادارات خود بهره می‌برند، می‌توانند وضعیت خود را درمورد آلودگی هوا بهبود ببخشند.
استاد اقتصاد دانشگاه شریف معتقد است: بحران انرژی بر وضعیت آلودگی شهرها تاثیر مستقیم گذاشته است. توسعه انرژی تجدیدپذیر یکی از اجزای کلیدی حل بحران انرژی و آلودگی هوا خواهد بود.
توسعه سوخت‌های پاک و انرژی‌های تجدیدپذیر به‌عنوان یکی از راهکارهای اصلی برای مبارزه با تغییرات اقلیمی و کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی شناخته شده است. در این بین، سوخت هیدروژنی به‌عنوان یک منبع انرژی پاک و پایدار توجه زیادی را به خود جلب کرده است.
