به گزارش تجارت نیوز، خاورمیانه و شمال آفریقا (MENA) منطقه‌ای است که به دلیل منابع عظیم نفت و گاز شناخته شده است، اما اکنون در حال تبدیل شدن به یکی از قطب‌های اصلی انرژی‌های تجدیدپذیر در جهان است.
در دهه گذشته، کشورهای این منطقه سرمایه‌گذاری‌های چشمگیری در حوزه انرژی‌های نوین انجام داده‌اند که شامل انرژی خورشیدی، بادی، هیدروژن سبز و پروژه‌های ذخیره‌سازی انرژی می‌شود. پیشرفت‌های خیره‌کننده در این حوزه‌ها مسیر توسعه پایدار و کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی را هموار کرده است.
بر اساس گزارش اندیشکده Desertech Industrial Initiative (Dii)، ظرفیت انرژی‌های تجدیدپذیر منطقه از ۱ گیگاوات در سال ۲۰۱۰ به بیش از ۳۰ گیگاوات در سال ۲۰۲۴ افزایش یافته است و انتظار می‌رود که این رقم تا سال ۲۰۳۰ به ۱۳۱ گیگاوات برسد. علاوه بر این، بیش از ۱۱۰ پروژه هیدروژن سبز در منطقه در حال توسعه هستند که در صورت تحقق، خاورمیانه را به یکی از بازیگران کلیدی در بازار جهانی هیدروژن تبدیل خواهد کرد.
اما این مسیر بدون چالش نیست. عدم قطعیت‌های ژئوپولیتیکی، مسائل مربوط به قیمت‌گذاری کربن، نیاز به سرمایه‌گذاری‌های عظیم و زمان‌بر بودن توسعه زیرساخت‌ها، از جمله موانع اصلی بر سر راه گسترش انرژی‌های پاک در این منطقه هستند.
در ادامه، نگاهی به پیشرفت‌های مهم، چالش‌های پیش رو و آینده انرژی‌های تجدیدپذیر در کشورهای مختلف خاورمیانه خواهیم انداخت.
پیشرفت‌های چشمگیر در انرژی های تجدیدپذیر خاورمیانه
۱. رشد سریع انرژی‌های تجدیدپذیر در منطقه
۱۵ سال پیش، ظرفیت انرژی‌های تجدیدپذیر در خاورمیانه تقریباً ناچیز بود و فقط یک گیگاوات نیروگاه تجدیدپذیر در سراسر منطقه نصب شده بود. اما در یک دهه گذشته، این وضعیت به‌سرعت تغییر کرده است و امروز شاهد رشد چشمگیری در توسعه پروژه‌های خورشیدی و بادی هستیم.
امارات متحده عربی با ۶.۳ گیگاوات ظرفیت نصب‌شده در صدر کشورهای منطقه قرار دارد. این کشور سه مورد از بزرگ‌ترین نیروگاه‌های خورشیدی جهان را در اختیار دارد، از جمله پارک خورشیدی محمد بن راشد آل مکتوم که قرار است به ظرفیت پنج گیگاوات برسد.
مصر با ۴.۶ گیگاوات و عربستان سعودی با ۴.۵ گیگاوات در رتبه‌های بعدی قرار دارند. عربستان سعودی که در ابتدا روند کندی در توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر داشت، اکنون به‌سرعت در حال اجرای پروژه‌های خورشیدی و بادی عظیم است.
پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۳۰، ظرفیت انرژی‌های تجدیدپذیر منطقه به ۱۳۱ گیگاوات برسد، به این معنا که در ۶ سال آینده، ظرفیت کنونی بیش از چهار برابر افزایش خواهد یافت.
۲. پیشروی امارات در توسعه انرژی پاک
امارات متحده عربی یکی از پیشگامان توسعه انرژی‌های پاک در منطقه است و سرمایه‌گذاری‌های گسترده‌ای در این حوزه انجام داده است.
بزرگ‌ترین پروژه‌های خورشیدی منطقه از جمله پارک خورشیدی MBR در دبی و نیروگاه خورشیدی الاجبان در ابوظبی (۱۵۰۰ مگاوات)
ایجاد نیروگاه‌های خورشیدی با ذخیره‌سازی باتری (۵.۲ گیگاوات خورشیدی + ۱۹ گیگاوات‌ساعت باتری ذخیره‌سازی)
توسعه هیدروژن سبز و آبی با هدف تولید ۱ میلیون تن هیدروژن سبز و ۱ میلیون تن هیدروژن آبی تا سال ۲۰۳۰
امارات همچنین رویکرد جامعی در توسعه هیدروژن اتخاذ کرده است که شامل پروژه‌های آزمایشی مانند تبدیل زباله به هیدروژن، تولید فولاد سبز و ایجاد فرودگاه‌های سبز برای سوخت پایدار هوانوردی (SAF) می‌شود.
۳. عربستان سعودی در مسیر تبدیل شدن به قطب انرژی تجدیدپذیر
عربستان سعودی با هدف تولید ۱۰۰ تا ۱۳۰ گیگاوات انرژی تجدیدپذیر تا سال ۲۰۳۰ به‌سرعت در حال توسعه پروژه‌های عظیم است.
پروژه‌های خورشیدی و بادی: نیروگاه‌های الشعیبه ۱ (۶۰۰ مگاوات) و الرَس (۷۰۰ مگاوات) اخیراً تکمیل شده‌اند و پروژه خورشیدی الشعیبه ۲ با ظرفیت ۲۰۳۰ مگاوات در حال ساخت است.
بزرگ‌ترین پروژه هیدروژن سبز جهان: نیوم (NEOM) با هدف تولید ۱.۲ میلیون تن هیدروژن سبز از سال آینده، که از انرژی ۴ گیگاواتی خورشیدی و بادی تأمین خواهد شد.
پروژه‌های جذب و ذخیره کربن: آرامکو در حال توسعه یک مرکز جذب و ذخیره کربن در جُبیل است که به صنایع مختلف این کشور کمک خواهد کرد.
۴. مصر؛ انرژی‌های نو، یک ضرورت اقتصادی
پروژه‌های عظیم خورشیدی و بادی: نیروگاه خورشیدی ۵۰۰ مگاواتی در Kom Ombo (اسوان) و پروژه‌های بادی ۵۰۰ مگاواتی Amunet و RSWE
برنامه‌های گسترده هیدروژن سبز: ۲۹ پروژه هیدروژنی در حال اجرا، با تأکید بر مشارکت با سرمایه‌گذاران خارجی مانند مصدر (امارات) و Scatec (نروژ)
همکاری با آلمان: پروژه Egypt Green Hydrogen یکی از اولین پروژه‌های هیدروژنی خاورمیانه است که از سوی H2Global آلمان تأمین مالی شده است.
چالش‌های پیش روی انرژی های تجدیدپذیر در خاورمیانه
- عدم قطعیت‌های ژئوپولیتیکی و سیاست‌های متغیر بین‌المللی
- هزینه‌های بالای توسعه زیرساخت‌های هیدروژن و انرژی‌های تجدیدپذیر
- نبود قیمت‌گذاری دی اکسید کربن در کشورهای منطقه برای تشویق سرمایه‌گذاری در انرژی‌های پاک
- نیاز به توسعه بازارهای صادراتی برای هیدروژن سبز و سوخت‌های جدید در اروپا و آسیا
آیا خاورمیانه به ابرقدرت انرژی های تجدیدپذیر تبدیل خواهد شد؟
به نقل از oilprice، خاورمیانه، منطقه‌ای که برای دهه‌ها وابسته به سوخت‌های فسیلی بوده، اکنون در حال تغییر مسیر به سمت آینده‌ای پایدار و کم‌کربن است.
با این حال، موفقیت کامل این گذار انرژی به چند عامل کلیدی بستگی دارد:
توسعه زیرساخت‌های مدرن برای ذخیره و انتقال انرژی
سرمایه‌گذاری‌های پایدار و حمایت‌های مالی دولتی
تشکیل بازارهای صادراتی قوی برای سوخت‌های تجدیدپذیر مانند هیدروژن سبز.
