ایران با وجود داشتن هفت درصد ذخایر معدنی جهان و تنها یک درصد جمعیت، هنوز از ظرفیت‌های خدادادی خود در بخش معدن بهره کافی نبرده است. سهم اکتشاف معدن در کشور تنها به هفت درصد محدود شده، در حالی که کشورهایی مانند کانادا سه بار کل مساحت خود را مورد اکتشاف قرار داده‌اند. اما چه عاملی باعث شده ایران با وجود این همه ظرفیت در اکتشاف معدن عقب بماند؟
دومین نمایشگاه تخصصی معدن و صنایع معدنی در ۲۳ اردیبهشت ۱۴۰۴ در شهر آفتاب تهران آغاز به کار کرد. سعید عسگرزاده، دبیر انجمن سنگ آهن، در حاشیه این نمایشگاه با اشاره به سردرگمی حاکم بر سیاست‌گذاری‌های معدنی، تأکید کرد که نبود تصمیم مشخص از سوی حاکمیت درباره توسعه پایدار معادن یکی از موانع اصلی در مسیر پیشرفت است.
دومین نمایشگاه تخصصی معدن و صنایع معدنی در ۲۳ اردیبهشت ۱۴۰۴ در شهر آفتاب تهران آغاز به کار کرد. وجیه‌الله جعفری،معاون معادن و فرآوری مواد وزارت صمت، در حاشیه این نمایشگاه هشدار داد: تا زمانی که مشکل آب و برق حل نشود، توسعه صنایع معدنی امکان‌پذیر نیست.
معرفی توانمندی های تولیدکنندگان داخلی تجهیزات و ماشینآلات معدنی، ایجاد بستر مناسب برای توسعه صادرات محصولات معدنی، ارتقای سطح دانش فنی فعالان صنعت معدن، گسترش همکاری های علمی و پژوهشی بین دانشگاه ها و صنایع معدنی، حمایت از تولید داخلی و کاهش وابستگی به واردات از جمله اهداف اصلی برگزاری این رویداد عنوان شده است.
دبیر انجمن تولیدکنندگان و واردکنندگان ماشینآلات سنگین معدنی، ساختمانی و راهسازی گفت: وزارت صمت به دلیل کمبود ارز موردنیاز برای واردات ماشینآلات معدنی، تولید را به شرکت‌ها دیکته کرد و به سمت تولید ماشینآلات داخلی با کیفیت پایین و هزینه بالا رفتیم.
دبیر کمیته ماشین آلات و تجهیزات انجمن مس ایران گفت: توسعه نیازمند رفع موانع است و نخستین مانع در مسیر حفاری اکتشافی، ممانعت از ورود تجهیزات به‌روز به کشور است
برخی از مجوزهای واردات ماشین آلات معدنی توسط شرکت‌ها به دلالان فروخته می‌شود؛ بنابراین در حالی که دولت برای تامین ارز واردات با مشکل مواجه است، دلالان از طریق واردات این ماشینآلات، سود قابل‌توجهی نصیب‌شان می‌شود.
تحریم‌ها علاوه بر تعطیلی هپکو، باعث شده که تامین ماشین آلات سنگین معدنی به‌سختی صورت بگیرد. در حالی که موتور ارزی کشور صنایع معدنی و پتروشیمی هستند، از طرفی با وجود 18 هزار ماشین فرسوده دولت و ایمیدرو به دنبال واردات ماشین آلات دست دوم هستند که پنج سال از عمر آنها گذشته و اصطلاحا به خرج افتاده‌اند.
در بخش معدن کشور حدود ۳۰ هزار دستگاه ماشینآلات معدنی وجود دارد که بیش از ۶۰ درصد آنها فرسوده است. براساس محاسبات، دست‌‌‌‌‌‌‌‌‌کم ۱۵ هزار دستگاه ماشینآلات جدید برای جایگزینی آنها نیاز است.
تولید لاستیک ماشین آلات معدنی در شرایطی کلید می‌خورد که صنعت تایر ایران با گرانی مواد اولیه و قیمت‌گذاری دستوری در کشمکش است و خرید ماشین‌های هپکو در جایگاه بزرگ‌ترین تولیدکننده ماشین‌های معدنی و راهسازی کشور به معدنداران تحمیل می‌شود.
محمد فاطمی، رئیس انجمن تولیدکنندگان و واردکنندگان ماشینآلات سنگین، در گفتگو با تجارت‌نیوز بر این باور است که فرسودگی ناوگان ماشین آلات معدنی در کارشکنی معدن‌دارانی ریشه دارد که «مانند موریانه» به جان معادن افتاده‌اند و با رانت‌خواری منافع ملی را فدای منافع شخصی می‌کنند.
در حالی آمارها از رشد سه برابری واردات ماشین آلات معدنی در چهار ماهه نخست سال جاری نسبت به مدت مشابه سال گذشته حکایت دارد که بنا به اعلام انجمن واردکنندگان ماشینآلات معدنی، این رشد در پی ترخیص ماشینآلات مستعمل از گمرک بوده است.
در حالی واردات ماشینآلات معدنی از چندی پیش آزاد شد که گفته می‌شود تولیدکنندگان با دورنمای تولیدات آینده با دولت وارد مذاکره شده‌اند که مانع واردات ماشینآلات شوند. این در حالی است که تولیدکنندگان تنها می‌توانند پاسخ‌گوی کمتر از دو درصد از نیاز معدن‌کاران باشند.
معدن‌کاری دیجیتال کارایی معادن را افزایش و هزینه‌ها را کاهش می‌دهد. همچنین به طور چشمگیری آمار مرگ کارگران و آسیب‌های احتمالی را پایین می‌آورد. آمریکا، کانادا و استرالیا از پیشتازان عصر معادن دیجیتال هستند.
