گام اول طرح کسب‌وکار: چکیده اجرایی

در مقالات قبلی در مورد طرح کسب‌وکار (Business Plan) صحبت کردیم و گفتیم تاسیس یک شرکت با تهیه طرح کسب‌وکار آغاز می‌شود. همچنین شرکتی که قصد تغییری بزرگ یا توسعه داشته باشد، طرح کسب‌وکار خود را بازنگری می‌کند.

حالا می‌خواهیم یک گام به نوشتن طرح کسب‌وکار نزدیک شویم. در این مقاله نگاهی می‌اندازیم به اولین فصل از یک طرح کسب‌وکار. اولین فصل به چکیده اجرایی اختصاص دارد. اگر این فصل درست طراحی شود، شانس توفیق طرح بیشتر می‌شود. اگر نه، مستقل از کیفیت فصل‌های دیگر نمی‌توانید سرمایه‌گذاران را قانع کنید که شرکتی پویا و سودآور دارید (خواهید داشت).

مهم‌ترین قدم: چکیده اجرایی

داشتن یک چکیده اجرایی درست از هر چیزی مهم‌تر است. خودتان را جای یک سرمایه‌گذار بگذارید. او هر روز تعداد زیادی طرح دریافت می‌کند: از پیشنهاد سرمایه‌گذاری بر روی یک فیلم سینمایی گرفته تا طرح احداث کارخانه شکر.

از بین هزاران طرحی که به میز سرمایه‌گذار می‌رسند، تعداد کمی هستند که کاملا خوانده می‌شوند. اما احتمال این‌که سرمایه‌گذار نگاهی به فصل اول بیندازد کم نیست. در این فصل می‌توانید او را قانع کنید که به مطالعه ادامه دهد، یا طرحتان به جمع هزاران طرحی بپیوندد که هرگز خوانده نمی‌شوند.

چه‌کار کنیم که خوانده شویم؟

بین یک متن کوتاهِ بد، و متن بلندِ خوب، شانس خوانده شدن متن کوتاه بیشتر است. برای همین باید نهایت سعی خود را بکنید که در سه صفحه تمام اطلاعاتی را بگنجانید که لازم است به مخاطب منتقل شود.

صحت، صداقت، یک‌دستی متن و ارتباط با موضوع هم به بهتر خوانده شدن کمک می‌کند. تمام کلمات این فصل باید مرتبط با طرح باشند. برای هیچ کلمه اضافه‌ای جا نداریم. حتی برای یک «و» اضافه.

خیلی بعید است که یک سرمایه‌گذار تمام متن شما را بخواند، مگر در فصل اول او را مجاب کنید.

یک راه برای این‌که متن معتبر و صحیح باشد این است که فصل چکیده اجرایی را بعد از تمام فصول دیگر بنویسید. یعنی با وجود آن‌که این فصل اول خوانده می‌شود، بعد از تمام شدن نگارش طرح، آن را بنویسید.

اگر قرار است برای ویرایش از روی تمام طرح ده بار بخوانید، باید این فصل را صد بار بخوانید. بگذارید آدم‌هایی که از طرح خبر دارند و کسانی که از آن بی‌خبر هستند در مورد این فصل نظر بدهند. حتی بد نیست یک متخصص ادبیات فارسی هم آن را ویرایش کند. نتیجه باید متنی جذاب، جامع و ساده باشد.

چکیده اجرایی باید:

• بیشتر از سه صفحه نباشد.
• بعد از تمام فصول دیگر نوشته شود.
• با زبان و اطلاعات موجود در فصول دیگر همخوانی داشته باشد.
• صادقانه، جامع، قابل استناد و واقع‌بینانه باشد.
• متنی ساده و جذاب داشته باشد.
• بدون غلط فاحش املایی و دستوری باشد.

بخش‌های مختلف چکیده اجرایی

چکیده اجرایی سه بخش اصلی دارد. بخش اول: هدف از طرح کسب‌وکار. بخش دوم: نکات برجسته. بخش سوم: ملزومات مالی.

این سه بخش لازم نیست با خط از هم جدا شوند. بلکه در این سه صفحه باید به تمام این بخش‌ها پرداخته شود، حتی اگر به‌طور واضح آن‌ها را تفکیک نکرده باشید.

بخش اول) هدف از طرح

شما برای کسب‌وکار خود اهدافی دارید که می‌خواهید به آن‌ها دست پیدا کنید. اما همین که دارید یک طرح ارائه می‌کنید هم اهدافی را دنبال می‌کند. مثلا این‌که می‌خواهید برای کسب‌وکار خود سرمایه‌گذار بیابید، یکی از اهداف اصلی یک طرح کسب‌وکار است.

شاید بخواهید یک کسب‌وکار جدید راه بیندازید، کسب‌وکار موجود را توسعه دهید، یا دست‌کم کار خود را به شکلی که هست حفظ کنید. درهرصورت لازم است نشان دهید که کسب‌وکار شما سودآور و پایدار خواهد بود.

ممکن است بخواهید سرمایه‌گذاران جدید بیابید یا سرمایه‌گذاران قبلی را مطلع و مطمئن کنید.

می‌خواهید ستون‌های اصلی برای تصمیم‌های جزئی آینده را بیان کنید. مرجع و متری که بشود هر تصمیم دیگر در آینده را با آن سنجید.

بخش دوم) نکات برجسته

در این بخش قرار است به کسی که طرح را می‌خواند، یک دید کلی در مورد کسب‌وکار خود بدهید. این کار را باید درنهایت اختصار و با ارائه حداکثر اطلاعات ممکن انجام دهید. در این بخش از قسمت‌های زیر حرف خواهیم زد:

نوع کسب‌وکار

• آیا شرکت شما شرکتی تولیدی است یا خدماتی یا تجاری؟
• محل احداث شرکت کجا(ها) است؟
• تعداد و ترکیب نیروهای انسانی به چه صورت است؟
• ادوات و تجهیزات موردنیاز چه هستند؟
• وضعیت خط تولید به چه صورت است؟
• ماموریت و چشم‌انداز شرکت چیست؟
• ملاحظات زیست‌محیطی و اجتماعی کدام‌ها هستند؟

ساختار شرکتی

• آیا شرکت دارد به‌تازگی احداث می‌شود؟ یا قرار است شرکت موجود توسعه پیدا کند؟
• در چه تاریخی تاسیس شده یا می‌شود؟
• ساختار قانونی آن چیست؟ (سهام خاص، عام و…)
• آیا برنامه‌ای برای انتشار سهام (پذیره‌نویسی یا بورسی) دارید؟
• افراد کلیدی در مجموعه شما چه کسانی هستند؟
• نسبت‌ سهام‌داران به چه شکل است؟

ساختار بازار

• بازار اصلی شما کجا است؟ (بازار محلی، کشوری، قاره‌ای یا جهانی)
• سهمتان از بازار چقدر است؟ چه برنامه‌ای برای رشد دارید؟
• مهم‌ترین رقبای شما چه وضعیتی دارند؟
• موارد مشابه در بازارهای دیگر چطور هستند؟

ساختار مالی

اطلاعات حداقل سه سال و حداکثر پنج سال گذشته (اگر عمر شرکت از سه سال کم‌تر نباشد) و درصد تغییرات آن‌ها شامل:

• درآمد ناخالص
• جمع دارایی‌ها
• جمع بدهی‌ها
• دارایی‌های جاری و بدهی‌های جاری
• سود خالص و سود انباشته
• نسبت‌های مالی مهم
• سود هر سهم (گذشته، واقعی)
• سود هر سهم (آینده، پیش‌بینی)

اقدامات مهم پیش‌ رو

• ورود به بازار جدید
• عرضه محصول(ها) جدید
• عرضه اولیه سهام
• افزایش سرمایه (از محل آورده، تجدید ارزیابی یا سود انباشته)
• هزینه‌های سرمایه‌ای (خرید تجهیزات، مدرنیزاسیون، احداث سایت تولیدی جدید، توسعه شعب و…)

بخش سوم) ملزومات مالی

اگر نگوییم مهم‌ترین، باید بگوییم یکی از مهم‌ترین اهداف نوشتن طرح کسب‌وکار، تامین مالی است. گفتیم که فصل چکیده اجرایی مهم‌ترین فصل یک طرح کسب‌وکار است. مهم‌ترین بخش این فصل، ملزومات مالی خواهد بود.

• به‌صورت واضح و با نگاهی واقع‌بینانه بگویید که طرح شما به چقدر سرمایه‌ (ریالی یا دلاری) نیاز دارد؟
• این سرمایه برای چه بخشی موردنیاز است؟ آیا قرار است در اجرایی (مثلا برای تامین مواد اولیه) از آن استفاده شود؟ آیا مخارج سرمایه‌ای وجود دارد؟
• در چه زمان‌هایی به چند درصد از پول نیازمند هستید؟

تامین مالی برخی از پروژه‌ها از عهده یک سرمایه‌گذار خارج است.

• روش تامین مالی شما چیست؟ (فروش سهام، وام، پیش‌فروش محصول، انتشار اوراق)
• بازگشت سرمایه به چه صورت است؟
• چه چیز نصیب سرمایه‌گذار می‌شود؟ (سهام عادی، سهام ممتاز، سود ثابت، سود متغیر)

زبان و واژگان

از جملات کوتاه استفاده کنید. کلمات ساده و قابل‌فهم بنویسید. از شاعرانگی، توصیف و پایان باز بپرهیزید. صادقانه و رک حرف بزنید.

در بسیاری از موارد جملات مجهول به شما کمک می‌کنند. مثلا بجای «برای تولید از روشی جدید استفاده می‌کنیم» می‌توانید بنویسید «برای تولید از روشی جدید استفاده می‌شود». بااین‌حال استفاده متنوع از جملات معلوم و مجهول متن را از یکنواختی درمی‌آورد.

جدول، نمودار و شکل قدرتمندتر از کلمات هستند، به‌شرط آن‌که درست طراحی شوند.

فونت مناسب، پاراگراف‌های کوتاه، علائم نگارشی، رعایت نیم‌فاصله‌ها و فضای خالی کنار متن، خوانش را ساده‌تر می‌کند.

ضرب‌المثل، شعر، شوخی و کنایه از صلابت متن می‌کاهد. به‌هیچ‌عنوان از آن‌ها استفاده نکنید.