رقابت‌های اقتصادی در منطقه «غرب آسیا» (یا همان خاورمیانه) شتاب گرفته و حالا وارد ابعادی شده که تا چند سال پیش حتی نمی‌شود تصورش را کرد: عربستان سعودی، به تازگی اعلام کرده که قصد دارد به بزرگ‌ترین صادر کننده «هیدروژن» در جهان بدل شود، ماده‌ای که از آن به عنوان «سوخت آینده» یاد می‌شود.

به گزارش تجارت‌نیوز، تلاش‌ها برای استفاده از «هیدروژن» به عنوان سوخت خودرو چند سالی است که آغاز شده و اگر موانع فناورانه برای تولید، انتقال و مصرف «هیدروژن» در خودروها مرتفع شوند، این ماده می‌تواند به سرعت جایگزین بنزین و گاز طبیعی شود و حتی بخشی از بازار خودروهای برقی را هم تصاحب کند.

شاهزاده «عبدالعزیز بن سلمان»، وزیر انرژی عربستان سعودی، چند روز پیش اعلام کرده بود که بخش زیادی از گاز پروژه ۱۱۰ میلیارد دلاری «جفوره» در این کشور، برای تولید «هیدروژن» آبی مورد استفاده قرار خواهد گرفت.

برآورد می‌شود «جفوره» حدود ۲۰۰ تریلیون فوت مکعب گاز داشته باشد و «آرامکو» (شرکت ملی نفت عربستان سعودی) انتظار دارد تولید در این میدان را در سال ۲۰۲۴ میلادی آغاز کند. این در حالی است که بر اساس برنامه‌ریزیِ اعلام شده، «آرامکو» می‌خواهد تا سال ۲۰۳۰ میلادی، سالانه حدود ۴ میلیون تن «هیدروژن» تولید و صادر کند.

رقیب دوم: امارات متحده عربی

سایت «بلومبرگ» چندی پیش گزارش داده بود که گردش مالی بازار «هیدروژن» در دنیا می‌تواند تا سال ۲۰۵۰ میلادی، به سالانه ۷۰۰ میلیارد دلار برسد. روش کار هم (دست‌کم بر روی کاغذ، ولی نه از نظر فنی!) ساده است: گاز طبیعی در فرآیند استحصال، به «هیدروژن» و «دی‌اکسید کربن» تجزیه می‌شود و می‌توان این دو را ذخیره کرد و مورد استفاده قرار داد.

با این همه، پیش از آنکه مدیران ایرانی حتی به خودشان بیایند، رقابت‌ها در زمینه تولید و صادرات «هیدروژن» در حال تنگاتنگ شدن هم هست. روزنامه «ایندیپندنت» چند ماه پیش گزارش داده بود که «شرکت ملی نفت ابوظبی» («ادنوک» یا ADNOC)، در راستای خرید سهام پروژه‌ها، سرمایه‌گذاری‌ها و قراردادهای طولانی‌مدت در صنعت «هیدروژن»، با شرکت‌های بین‌المللی انرژی در حال گفتگو است و این موضوع باعث ایجاد رقابت بین امارات و عربستان سعودی شده است.

به این ترتیب، عربستان سعودی و امارات می‌خواهند از منابع گاز طبیعی خود برای توسعه صنعت تولید «هیدروژن» (که جهان به زودی تشنه آن خواهد شد) استفاده کنند. این در حالی است که ایران، بر اساس اعلام مقامات رسمی کشور، ممکن است تا ۴ سال آینده به واردکننده گاز طبیعی هم بدل شود. این همان ایرانی است که دارنده دومین ذخایر بزرگ گاز طبیعی در جهان است.

«بنزینی‌ها» کنار می‌روند

کنار گذاشته‌شدن خودروهای بنزینی در جهان، ۱۰ سال پیش یک پیش‌بینی نه‌چندان دقیق بود و خیلی‌ها شاید به راحتی از کنار این پیش‌بینی می‌گذشتند. حالا اما تقریبا بدیهی است که تا دو دهه دیگر، دست‌کم نیمی از تولیدات خودرو در جهان، الکتریکی خواهند بود و خودروهای بنزینی و فناوری‌های مربوط به آنها نه فقط از عرصه رقابت کنار می‌روند، که برگِ برنده نفت به عنوان یک کالای استراتژیک را هم از کشورهای نفت‌خیزِ جهان می‌گیرند.

همین حالا، غول‌های خودروسازی جهان کنار گذاشتن خودروهای بنزینی را کلید زده‌اند. چین، آلمان، فرانسه، بریتانیا و حتی کشورهایی مانند برزیل، اعلام کرده‌اند که پس از سال ۲۰۴۰ میلادی، دیگر به هیچ خودروی بنزینی اجازه تردد نخواهند داد.

این در حالی است که برخی گزارش‌ها (از جمله گزارش «مجمع جهانی اقتصاد» (World Economic Forum)) حکایت از این دارند که در کشورهای حوزه اسکاندیناوی، همین حالا هم بین ۲۰ تا ۵۰ درصد از خودروهایی که در هر سال به فروش می‌رسند، در سبد خودروهای الکتریکی هستند. به عبارت ساده‌تر، رقابت برای یک جهش فناورانه دیگر در حوزه خودرو شروع شده و بی‌رحمانه ادامه دارد.

خودروهای هیدروژنی در «خاورمیانه»

این در حالی است که در ماه‌های اخیر، زمزمه‌ها در مورد تولید خودروهای الکتریکی در ایران هم شتاب گرفته و از شهردار تهران گرفته تا معاون رییس‌جمهوری در معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری، نه فقط از خودروهای الکتریکی، که از خودروهای خودران، اتوبوس‌های الکتریکی و موتورسیکلت‌های الکتریکی سخن می گویند. تلاش برای تولید اتوبوس‌های خودران با کمک شهرداری مشهد هم وارد فاز اجرایی شده است.

با این همه، ظاهرا رقابت شدیدتر و سخت‌تر از آن چیزی است که مجموعه صنعت خودرو در ایران به آن فکر می‌کند. بررسی‌ها نشان می‌دهند در منطقه خاورمیانه، برخی کشورها فعالیت در زمینه کنار گذاشتن اقتصاد نفتی را شروع کرده‌اند و سرمایه گذاری‌ها در حوزه خودروهای غیر بنزینی هم به شدت افزایش یافته است.

در واقع، عربستان سعودی، علاوه بر تلاش برای تولید «هیدروژن» به عنوان سوخت خودرو و صادر کردن آن، حالا می‌خواهد خودروهایی که با این سوخت کار می‌کنند را هم تولید کند و پیشتازِ این حوزه باشد.

حدود دو سال پیش، نشریه «بلومبرگ» به نقل از وزیر انرژی عربستان سعودی، از برنامه این کشور برای باز کردنِ پای تولید «هیدروژن» به صنعت خودرو در این کشور خبر داد. بر اساس این گزارش، یک شراکت سه جانبه میان شرکت‌هایی از عربستان، آمریکا و ژاپن، برای گسترش استفاده از خودروهایی با سوخت هیدروژن در عربستان کلید خورده است.

شرکت آمریکایی Air Products & Chemicals  برای ساخت جایگاه‌های سوختی که با سلول‌‌های سوخت هیدروژنی کار می‌کنند، سرمایه‌گذار اصلی بوده و شرکت ژاپنی «تویوتا» هم طراحی و تولید خودرو را بر عهده داشته است.

علاوه بر این، در تابستان سال گذشته، طرف آمریکایی از شروع عملیات پروژه ساخت کارخانه عظیم تولید «هیدروژن« سبز با مشارکت شرکت «ای سی وی ‌ای» عربستان خبر داد. این پروژه ۵ میلیارد دلاری، پس از ساخت قرار است روزانه ۶۵۰ تن «هیدروژن» سبز تولید کند که برای مصرف ۲۰ هزار اتوبوس با سوخت «هیدروژن» کافی خواهد بود.