پاسخ به ۸ سوال اقتصادی مردم / با پول‌های خود چه کنیم؟ / سوالات اقتصادی خود را بپرسید

به گزارش تجارت‌نیوز ، ابراهیم علیزاده به دعوت دکتر مهدی خواجوی، پزشک و کاربر پرمخاطب اینستاگرام، جمعه اول فروردین ماه ساعت ۲۳ به سوالاتی درباره آینده اقتصاد ایران پس از کرونا پاسخ داد و در ادامه این مباحث قرار است سه‌شنبه پنجم فروردین ماه در همین ساعت مصاحبه دوم در این مورد انجام شود.

۱ـ مهمترین ریسک فعلی اقتصاد چیست؟

علیزاده: اولین آمارهای اقتصادی سال ۹۹ به ما می‌گوید با توجه به قیمت اعلامی صرافی ملی نرخ دلار روند باثباتی داشته است. علاوه بر این قیمت نفت در بازارهای جهانی به حدود ۳۰ دلار برگشته و در کنار این‌‌ها، تورم هم ۳۴ درصد و نزولی اعلام شده اما همچنان تعداد جان‌باختگان ناشی از بیماری کرونا رو به افزایش است. در واقع ما شاهدیم همچنان ریسک غیراقتصادی کرونا برای اقتصاد مهمترین ریسک محسوب می‌شود.

هم‌وطنانی که در این ایام به مسافرت می‌روند باید بدانند که با این کار خود باعث می‌شوند هزینه‌هایی به مردم دیگر تحمیل شود. وقتی دوره کرونا بیشتر طول بکشد، هم در بیکاری، هم در تورم و هم در رشد اقتصادی تاثیر دارد و مردم متضرر می‌شوند.

۲ـ سال ۹۸ سال کدام بازار بود؟

علیزاده: سال ۹۸ از نظر اقتصادی خیلی متفاوت با سال‌های قبل نبود، اما از نظر تحمیل ریسک‌های غیراقتصادی وضعیت متفاوت بود. با این حال در سال ۹۸ میزان بازدهی در بازار ارز حوالی ۲۰ درصد، بازار طلا حوالی ۳۰ درصد، بازار مسکن حوالی ۴۰ درصد و بورس بیش از ۱۸۰ درصد بود.

اما اگر همین بررسی را در بلندمدت بررسی کنیم می‌بینیم در دوره ۱۰ساله سال‌های ۸۸ تا آبان ماه سال ۹۸ خودرو و مسکن تقریبا به اندازه هم و حوالی ۶۰۰ درصد بازدهی داشته‌اند، دلار بیش از هزار درصد، سکه ۱۵۰۰ درصد و بورس هم ۲۳۰۰ درصد رشد داشته است. یعنی در بلندمدت هم بورس اتفاقا وضعیت خوبی داشته است. با اینکه می‌گویند مسکن امن‌تر است و در بلندمدت سود بیشتری دارد، ولی در همین دوره ۱۰ساله بورس وضعیت بهتری حتی از مسکن داشته است.

نکته دیگر این است که در بازار ارز و بازارهای دیگر، یک نرخ مشخص وجود دارد، اما بورس به شما امکان مانور می‌دهد و می‌توانید کم‌ریسک یا پرریسک در این بازار رفتار کنید. با این حال با وجود چنین رشدی در بازار سهام، جای سوال دارد که چرا اقتصاد ما نتوانسته از این ظرفیت استفاده کند و رشد اقتصادی ما وضعیت مطلوبی نداشت.

۳ـ بورس چقدر قابل اتکاست؟

علیزاده: برای سرمایه‌گذاری در بازارها مهمتر از میزان سرمایه، قدرت ریسک‌پذیری افراد است. علاوه بر آن، زمان مد نظر سرمایه‌گذاری و امکان نقدشوندگی هم اهمیت دارد. بورس یکسری ویژگی‌ها دارد که مثلا نسبت به مسکن، نقدشوندگی سریعتری دارد. از نظر ریسک‌پذیری در بازار سهام هم چون سهام شرکت‌های بنیادی وجود دارد، می‌توان رفتار با ریسک پایین داشت. با این حال اگر کسی بخواهد ریسک بیشتری کند می‌تواند سراغ نماد شرکت‌های کوچکتر و پرریسک برود.

با توجه به نرخ سود بانکی کمتر از تورم در اقتصاد ایران، معمولا بورس حداقل سودی به میزان سود بانکی را پوشش می‌دهد، اما نگرانی از رشد حبابی آن در سیاستگذاران بازار سهام هم وجود دارد. به همین دلیل اواخر سال ۹۸ ابتدا تصمیم گرفتند دامنه نوسان در این بازار را کم کنند، اما در نهایت وزیر اقتصاد دستور داد که به حالت قبل برگردد. با این حال، خیلی از کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند که بازار سهام رشد خود را ادامه دهد که یکی از علل آن نقدینگی است.

جالب است تنها در اسفندماه امسال حدود ۸ هزار میلیارد تومان دیگر از نقدینگی وارد بازار سهام شده است. یکی از علل رشد بورس، نقدینگی سرگردان دست مردم است. هرچه هم به بازار سهام تنش‌هایی وارد شد، اما به دلیل نقدینگی قابل توجه در این بازار، شاخص به حالت صعودی خود برگشت.

۴ـ با سرمایه‌های خرد در حد ۱۰ میلیون چه کنیم؟

علیزاده: برای اینکه ارزش سرمایه شما حفظ شود ابتدا باید توجه کنید تورم در سال بعد چه روندی دارد. تا پیش از شیوع کرونا، پیش‌بینی‌ها این بود که تورم سال ۹۹ حوالی ۳۰ درصد باشد اما پس از کرونا به دلیل اینکه احتمال دارد دولت برای حمایت‌های خود پایه پولی را افزایش دهد، احتمالا تورم کمی بیشتر هم شود.

بنابراین ما باید به دنبال سرمایه‌گذاری در بازاری باشیم که مثلا حوالی همین عدد ۳۰ درصد به ما سود بدهد. با توجه به نرخ سود ۱۵ درصدی در بانک‌ها می‌توان گفت سپرده‌گذاری در بانک به کسانی توصیه می‌شود که نمی‌خواهند هیچ ریسکی را بپذیرند. البته خیلی وقت‌ها هدف مهم حفظ همان پول است و از این نظر هرکسی ممکن است تصمیم به سپرده‌گذاری در بانک‌ها بگیرد.

اما گزینه‌های دیگر چطور هستند؟ با توجه به اینکه ما درباره سرمایه خرد حرف می‌زنیم، گزینه مسکن خود به خود حذف می‌شود. درباره ارز، بورس و طلا چطور؟

برای پاسخ به این مساله باید بررسی کنید ریسک در کدام بازار بیشتر است؟ در بازار ارز ارز به دلیل دخالت دولت به نظر می‌رسد وضعیت ریسک در آن پررنگ‌تر از دیگر بازارها باشد.

با توجه به توصیه‌های مقام‌های مسئول به نظر می‌رسد پرریسک‌ترین بازار، بازار ارز باشد. چرا که رئیس کل بانک مرکزی مستقیم می‌گوید نرخ دلار کنترل می‌شود. اما در بازار سهام و طلا کسی چنین چیزی نمی‌گوید. ضمن اینکه در بازار ارز فقط یک شاخص وجود دارد و ممکن است همین یک رقم ناگهان بریزد یا ناگهان بالا برود.
اما طلا معمولا به اندازه دلار ریسک و دخالت سیاستگذاران را ندارد. بازار طلا مشخصات دیگری دارد. از نظر دخالت دولت امن‌تر است، به همین دلیل خیال شما راحت‌تر است. این طور نیست که یک روزه سیاستگذار ارزش آن را پایین بیاورد.

در بازار سهام هم که یک سبد دارید و ریسک آن کمتر است. انتخاب از بین این بازارها به هدف سرمایه‌گذار بستگی دارد.

۵ـ اقتصاد پس از کرونا چه می‌شود؟

علیزاده: ما نمی‌دانیم دقیقا این اپیدمی چقدر طول می‌کشد اما اگر یک دوره چهار ماهه از اسفند تا تیر ماه را در نظر بگیریم باید بگویم در همین دوره برخی فرصت انجام تغیراتی داشتند تا با توجه به نیاز فعلی بازارها، تغییر وضعیت بدهند. مثلا در بخش وب، میزان بازدید سایت‌ها بالا رفته، تبلیغات گردشگری کم شده اما تبلیغات آموزش‌های آنلاین زیاد شده است.

باید توجه کنیم در ترکیب بازار کار سه گروه عمده مشاغل در صنعت، کشاورزی و خدمات وجود دارد که در اقتصاد ایران سهم خدمات به ۵۰ درصد رسیده است. رشد این بخش هم فرصت دارد که امکان شروع به کار راحت‌تر است و هم تهدیدی دارد که معمولا نسبت به دیگر مشاغل ناپایدارتر هستند. اما باید توجه کرد الان دوره ایده و خلاقیت است و با توجه به رشد بخش خدمات ما باید به اهمیت این مساله توجه کنیم. مثلا کسی که طراح کتانی نایک و آدیداس است، مطمئنا بسیار بیشتر از تولیدکننده سود کسب کرده است. به نظرم خیلی از مشاغل می‌توانند با یک ایده خوب پس از کرونا به‌سرعت به بازار برگردند. یا اینکه توجه کرده باشید در همین دوره شیوع کرونا فروشگاه‌های آنلاین قدرت گرفتند.

فعالان کسب‌وکار در دوره شیوع کرونا، می‌توانند کارهایی انجام بدهند که بعد از این دوره به کاهش هزینه‌ها یا افزایش درآمدشان منجر شود. شاید خیلی ساده باشد اما مثلا کسی مهارتی مثل آشپزی یاد بگیرد می‌تواند در دوره بعدی از هزینه رستوران رفتن خود کم کند.

۶ـ خودرو چه می‌شود؟

علیزاده: درباره وضعیت بازار خودرو در سال ۹۹ ما شاهد چند سیگنال هستیم. اول اینکه میزان بازدهی خودرو در یک دوره بلندمدت یعنی ۱۰ سال اخیر به اندازه دیگر بازارها نبوده است. دوم اینکه باید وضعیت تولید کشور را بررسی کنیم که به دلیل شیوع کرونا احتمالا در سال آینده تولید وضعیت مناسبی نداشته باشد. سوم هم اینکه همچنان واردات خودرو ممنوع است. در همین حال باید دید دلار هم چه وضعیتی خواهد داشت تا چشم‌انداز واقعی‌تری درباره وضعیت بازار خودرو در سال ۹۹ داشته باشیم. اما همیشه تقاضایی در بازار وجود دارد که تولیدکنندگان ما به آن پاسخ نداده‌اند و به همین دلیل است که مثلا مدیر عامل یکی از خودروسازان به صراحت گفته ۱۲۰ هزار خودرو معوق همچنان دارند.

۷ـ طلا چه می‌شود؟

علیزاده: در بازار داخلی طلا، دو عامل تاثیر دارد. یکی قیمت جهانی طلاست و دیگری قیمت دلار در بازار داخل. درباره دلار که حرف زدیم، اما در بازار جهانی، یک نوسان را ما می‌بینیم که ابتدا یک رشد چشم‌گیر داشت، بعد قیمت آن نزولی شد اما مجددا کمی به روند صعودی خود برگشت. پیش‌بینی‌ خیلی از کارشناسان این است که در بازارهای جهانی قیمت طلا باز هم افزایش پیدا کند ولی احتمالا این نوسان زیاد نباشد و در حد ۲۰ تا ۳۰ درصد بیشتر نشود.

۸ـ در دوره کرونا چه کنیم؟

علیزاده: قبل از شیوع کرونا ۲۵ درصد از بیکاران در پاییز سال ۹۸ دیگر از یافتن شغل جدید ناامید و از بازار کار خارج شده‌اند. این اتفاق مهمی است. اما چه باید کرد برای اینکه بتوان به بازار کار وارد شد و به شغلی رسید؟ به نظر من، مهمترین مساله این است که افراد مهارت‌ها و ویژگی‌های خود را تقویت کنند. به یاد داشته باشیم مهمترین حوزه‌ای که باید همیشه روی آن سرمایه‌گذاری کرد، خودمان هستیم. مکررا باید فکر کنیم چه مهارتی می‌توان به خود اضافه کرد. پول درآوردن خیلی سخت است، خصوصا در اقتصاد ایران که رشد اقتصادی آن منفی و تورم در آن بالاست. با این حال، همچنان می‌توان کار کرد. منتها به فکر کارهای خیلی بزرگ نباشید، با کارهای کوچک شروع کنید.

ناامید نشدن خیلی مهم است. ولی ریسک‌ها و مشکلات آنقدر زیاد است که ناامید نشدن خیلی سخت است. تا جایی که می‌شود باید فعالیت کرد. اگر افراد در این دوره به نیاز اطرافیان خود فکر کنند شاید بتوانند با ایده‌های جدید وارد بازار کار شوند. سال ۹۹ رشد اقتصادی ما نسبت به سال ۹۸ بهتر پیش‌بینی می‌شود. در سال ۹۸ رشد اقتصادی ما منفی ۷٫۸ درصد طبق اعلام مرکز آمار بوده است اما در سال ۹۹ احتمالا وضعیت بهتر است.

کارشناسان، مسئولان و پژوهشگران پیش‌بینی می‌کنند که رشد اقتصادی ما در سال ۹۹ منفی نخواهد بود، اما بیکاری، تورم و فقر همچنان وجود دارد. در این شرایط افراد باید دنبال کاری باشند که هزینه آن خدمات یا محصول تولیدی کمتر شود. مثلا باید ایده‌ای داد که به مردم بگویید من می‌توانم کاری که با ۱۰۰ هزار تومان انجام می‌شد را با ۹۰ هزار تومان انجام دهم. مثلا سفر ارزان‌تر، آموزش ارزان‌تر و…، چرا که بعد از دوره شیوع کرونا مردم احتمالا دنبال کاهش هزینه‌ها باشند.

به گزارش تجارت‌نیوز، بخش دوم این مصاحبه هم سه‌شنبه، پنجم فروردین ماه ساعت ۲۳ به صورت زنده انجام خواهد شد. برای دیدن این مصاحبه می‌توانید به صفحه مهدی خواجوی یا ابراهیم علیزاده مراجعه کنید و در این برنامه زنده سوالات خود را بپرسید یا اینکه در بخش نظرات همین خبر، سوالات خود را مطرح کنید.