جهان در انتظار معامله‌ای بزرگ / آیا شی و ترامپ قادرند بحران تجاری را مدیریت کنند؟

به گزارش تجارت نیوز، دونالد ترامپ در روزهای اخیر اعلام کرد: «من برای شی، رئیس‌جمهوری چین احترام زیادی قائلم. من معتقدم او مرا خیلی دوست دارد و به من احترام می‌گذارد.» رهبر آمریکا روی جذابیت خود شرط بسته و باور دارد در دیدار 30 اکتبر در کره جنوبی برنده خواهد شد. این مهم‌ترین نشست سیاسی سال خواهد بود؛ این دو نفر از سال 2019 با هم رایزنی داشتند. اما امروز بازارها انتظار تحولات خوبی را دارند: شاخص S&P 500 آمریکا از سهام‌های ممتاز در 27 اکتبر با رکورد بالایی تعریف شد. طلا به زیر 4000 دلار به ازای اونس رسیده است. اما هر توافقی که اعلام شود به احتمال زیاد یک آتش‌بس است؛ نه یک معاهده.

چشم‌انداز نشست تاریخی شی و ترامپ

ماه گذشته؛ ماه سختی برای ابرقدرت‌ها بود. 9 اکتبر، چین کنترل‌های جدید و گسترده‌ای را بر صادرات عناصر خاکی کمیاب، عناصر ضروری در تولید همه چیز از لوازم الکترونیکی مصرفی گرفته تا تجهیزات نظامی، اعمال کرد. در پاسخ، ترامپ تهدید کرد که از اول نوامبر (علاوه بر عوارض سنگین موجود) 100 درصد تعرفه اضافی بر واردات چین اعمال خواهد کرد. به این محدودیت‌ها، قرار گرفتن شرکت‌ها در فهرست سیاه، هزینه‌های بندری و اختلاف بر سر سویا را هم اضافه کنید.

اینکه اساسا این جلسه برگزار می‌شود، گواهی بر رایزنی‌های موفقیت‌آمیز آخر هفته اسکات بسنت، وزیر خزانه‌داری آمریکا، و هه لیفنگ، معاون نخست‌وزیر چین، در مالزی است. به نوشته اکونومیست مذاکرات پیشرو در سه سطح دشوار برگزار خواهد شد. ابتدا ساده‌ترین را در نظر بگیرید. تعرفه‌ها طبیعتا در دستور کار قرار خواهند داشت و هرگونه توافق نسبی در ارتباط با آن می‌تواند پیشرفتی جدی قلمداد شود.

محدودیت‌های اعمالی توسط تجارت دو کشور را تحت فشار قرار داده و می‌دهد (صادرات چین به آمریکا در ماه سپتامبر نسبت به سال گذشته ۲۷ درصد کاهش یافت). به گفته بسنت، تهدید تعرفه ۱۰۰ درصدی اضافی «عملا» دیگر مطرح نیست. بخش جداگانه‌ای از تعرفه‌ها که قرار بود از ۱۰ نوامبر به اجرا درآید، احتمالا به تعویق خواهد افتاد. حتی ممکن است تعرفه ۲۰ درصدی دیگر بر کالاهای چینی که برای مجازات این کشور به دلیل نقش شرکت‌هایش در تجارت فنتانیل در نظر گرفته شده، حذف شود (در ماه ژوئیه، ترامپ گفت که چین «گام‌های بزرگی» در مسیر کنترل جریان این دارو برداشته است). با این حال به گفته ژائوپنگ شینگ فعال در بانک ANZ استرالیا، حتی با وجود همه این خوش‌آمدگویی‌ها، نرخ تعرفه موثر ۲۰ تا ۳۰ درصدی بر کالاهای چینی همچنان پابرجا خواهد بود.

امتیازهایی که شی می‌تواند از ترامپ بگیرد

چین در ازای برخی تخفیف‌های تعرفه‌ای، احتمالا متعهد به خرید مقدار زیادی سویای آمریکایی خواهد شد (چرا که چند سال گذشته برزیل را به عنوان منبع اصلی تامین نیازهای خود در این زمینه تعیین کرده بود). سال گذشته سویا بزرگترین محموله صادراتی آمریکا به چین بود و برای کشاورزان غرب میانه – که طرفدار ترامپ هستند – حدود ۱۲.۶ میلیارد دلار ارزش داشت. از سویا برای افزایش پروتئین در خوراک دام استفاده می‌شود. اما سال جاری چین از خرید سویای آمریکایی خودداری کرده است. موافقت با انجام این کار در حال حاضر، امتیازی ارزان برای شی خواهد بود. چین به هر حال در اواخر سال، زمانی که منابع از جاهای دیگر تمام شود، به سویای آمریکایی نیاز خواهد داشت.

از دیگر حوزه‌های برنده می‌توان به هزینه‌های بنادر اشاره کرد. دو کشور می‌توانند توافق کنند که هزینه‌های بنادر اضافی را که در ماه‌های اخیر به واسطه کشتی‌های باری به یکدیگر تحمیل کرده‌اند، کاهش دهند. چین همچنین می‌تواند موافقت خود را با انتقال نسخه آمریکایی TikTok، پلتفرم ویدیوی تحت کنترل چین، به مالکان آمریکایی اعلام کند. هر دو موضوع، پیشنهادهای آسانی است که شی قادر است به ترامپ ارائه داده و بدین طریق پیروزی‌های سیاسی آسانی در داخل کشور برای او به ارمغان بیاورد.

سطح دوم و بسیار دشوارتر مذاکرات احتمالا مربوط به کنترل‌ها و محدودیت‌های جدید بر جریان دوجانبه کالاها، مالکیت معنوی و سرمایه است. عناصر خاکی کمیاب نمونه‌ای از این موضوع است.

اهرم‌های معامله بزرگ

بسنت ادعا می‌کند که چین رژیم کنترل صادرات عناصر خاکی کمیاب را به مدت یک سال به تعویق خواهد انداخت «تا زمانی که آن را دوباره بررسی کنند». مقامات چینی هنوز در این باره اظهار نظری نکرده‌اند. اما با توجه به تسلط‌شان بر بازار عناصر خاکی کمیاب، بعید است که رهبران این کشور رژیم جدید را به طور کامل کنار بگذارند. چن لانگ فعال در شرکت تحقیقاتی پلنوم درباره این موضوع به اکونومیست گفت، در ازای به تاخیر انداختن اجرای این ساختار، چین احتمالا انتظار دارد که آمریکا کنترل‌های صادراتی خود را نیز کاهش دهد. آمریکا مدت‌هاست که فروش نیمه‌هادی‌های پیشرفته به چین را مسدود کرده است. اما هر معامله‌ای که عملا دسترسی به عناصر خاکی کمیاب را در ازای دسترسی به تراشه‌های بسیار پیشرفته تسهیل کند، برد جدی برای شی خواهد بود.

دومین و سخت‌ترین سطح توافق، مربوط به تحولات ژئوپلیتیک است. ترامپ می‌خواهد روسیه به جنگ در اوکراین پایان دهد و این احتمال وجود دارد که چین بتواند در این زمینه به او یاری رساند. شی، به نوبه خود، به دنبال آن است تا ترامپ را به تغییر موضع خود در مورد تایوان وادارد، شاید با گفتن اینکه او با استقلال این جزیره خودمختار «مخالف» است (در حال حاضر سیاست آمریکا صرفا عدم حمایت از استقلال تایوان است). تیم ترامپ مدعی است که آمریکا موضع خود را در مورد تایوان برای یک معامله تجاری تغییر نخواهد داد.

اما با توجه به غیرقابل پیش‌بینی بودن رئیس‌جمهوری آمریکا، این احتمال بالا است که رویکرد متحدان آسیایی آمریکا چندان مایه دلگرمی نباشد. اگر توافقی در حوزه‌های ساده حاصل شود، احتمالا راه برای سفر ترامپ به چین در اوایل سال آینده هموار خواهد شد. تنها در این صورت ممکن است برخی از بخش‌های سخت‌تر رایزنی‌های پیش رو حل شوند. به هر حال، توقف خصومت‌ها ممکن است برای طرفین سودآور باشد. این گزاره می‌تواند به چین زمان دهد تا کارکنانی را برای مدیریت صحیح رژیم جدید عناصر کمیاب خود پیدا کند. همزمان آمریکا نیز احتمالا راه‌های دیگری را برای ضربه زدن به چین پیدا خواهد کرد؛ یکی از این اهرم‌ها می‌تواند محدود کردن جریان قطعات هواپیما یا نرم‌افزارهای پیشرفته برای طراحی تراشه‌ها باشد.

شواهد نشان می‌دهد که هرگونه معامله‌ای که بین دو ابرقدرتِ مشکوک به یکدیگر انجام شود، ممکن است دوام زیادی نداشته باشد. امسال آتش‌بس‌های مختلفی برقرار شده است. آخرین معامله بزرگی که این دو رهبر با هم انجام دادند، توافق تجاری مرحله اول در سال ۲۰۲۰ بود. در روزهای اخیر، دفتر نماینده تجاری ایالات متحده از تحقیقاتی در مورد «ناکامی آشکار» چین در رعایت آن خبر داد. همه اینها برای پیمانی که دشوارترین مسائل پیش روی آمریکا و چین را در بر می‌گیرد، خبر چندان خوبی نیست.