به گزارش تجارت نیوز، گذار به انرژی‌های پاک و تجدیدپذیر در سال‌های اخیر به یکی از مهم‌ترین روندهای اقتصادی و زیست‌محیطی جهان تبدیل شده است. شتاب‌گیری تغییرات اقلیمی، افزایش تقاضا برای انرژی پایدار و تلاش کشورها برای کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی، ضرورت سرمایه‌گذاری بیشتر در فناوری‌های نوین انرژی را دوچندان کرده است. گزارش جدید آژانس بین‌المللی انرژی‌های تجدیدپذیر (IRENA) و ابتکار سیاست اقلیمی (CPI) نشان می‌دهد که سال ۲۰۲۴، یکی از مهم‌ترین سال‌های تاریخ سرمایه‌گذاری در حوزه انرژی بوده و رکوردهای تازه‌ای در این بخش به ثبت رسیده است. این گزارش که پیش از برگزاری کنفرانس اقلیمی سازمان ملل COP30 منتشر شده، تصویری دقیق از وضعیت سرمایه‌گذاری‌های جهانی در برق تجدیدپذیر، زیرساخت‌ها، زنجیره‌های تامین و فناوری‌های کلیدی ارائه می‌دهد.
سرمایه‌گذاری ۲.۴ تریلیون دلاری در گذار انرژی
براساس گزارش منتشرشده IRENA، سرمایه‌گذاری‌های جهانی در گذار انرژی در سال ۲۰۲۴ به رقم بی‌سابقه ۲.۴ تریلیون دلار رسیده است. این رقم نشان‌دهنده افزایش ۲۰ درصدی نسبت به میانگین سالانه ۲۰۲۲ و ۲۰۲۳ است. از این مقدار، حدود یک‌سوم سرمایه‌گذاری‌ها، معادل ۸۰۷ میلیارد دلار، به فناوری‌های انرژی تجدیدپذیر اختصاص یافته است.
با وجود این رشد قابل توجه، گزارش تاکید می‌کند که رشد سالانه سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر در سال ۲۰۲۴ حدود ۷.۳ درصد بوده که کاهش چشمگیری نسبت به رشد ۳۲ درصدی سال گذشته دارد.
رکورد ۵۵۴ میلیارد دلاری سرمایه‌گذاری در انرژی خورشیدی فتوولتائیک
یکی از مهم‌ترین بخش‌های گزارش، عملکرد چشمگیر انرژی خورشیدی است. تنها در سال ۲۰۲۴، سرمایه‌گذاری در انرژی خورشیدی فتوولتائیک به ۵۵۴ میلیارد دلار رسید؛ رقمی بی‌سابقه که نسبت به سال پیش ۴۹ درصد رشد داشته است. همچنین ۹۶ درصد سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر به بخش برق اختصاص یافته و این روند همچنان ادامه دارد. این رکوردزنی انرژی خورشیدی نشان می‌دهد که این فناوری همچنان پیشتاز و محرک اصلی گذار جهانی انرژی است.
پیشی گرفتن سرمایه‌گذاری انرژی پاک از سوخت‌های فسیلی
طبق یافته‌های گزارش، سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر، شبکه‌های برق و ذخیره‌سازی باتری در سال ۲۰۲۴ از سرمایه‌گذاری در سوخت‌های فسیلی فراتر رفت. با وجود این، هزینه‌های مربوط به سوخت‌های فسیلی همچنان در حال افزایش است و این امر توازن بازار را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
این روند نشان می‌دهد جهان در نقطه عطف مهمی قرار گرفته که در آن انرژی‌های پاک در بسیاری از حوزه‌ها از انرژی‌های فسیلی پیشی گرفته‌اند.
تمرکز ۹۰ درصدی سرمایه‌گذاری‌ها در اقتصادهای پیشرفته و چین
گزارش IRENA نشان می‌دهد که ۹۰ درصد از کل سرمایه‌گذاری در فناوری‌های گذار انرژی در سال ۲۰۲۴ در اقتصادهای پیشرفته و چین متمرکز بوده است.
این مسئله باعث شده کشورهای نوظهور و درحال‌توسعه از این روند جهانی عقب بمانند. فرانچسکو لا کامرا، مدیرکل ایرنا، با اشاره به این موضوع گفت: «اگرچه سرمایه‌گذاری‌ها در حال رشد هستند، اما این رشد کافی نیست تا جهان بتواند تا سال ۲۰۳۰ ظرفیت انرژی‌های تجدیدپذیر را سه برابر کند.»
او تاکید کرد که برای افزایش بودجه در کشورهای کم‌برخوردار و توسعه‌یافته، باید سازوکارهای مالی جدیدی طراحی شود.
چالش کشورهای کم‌درآمد؛ وابستگی به حمایت خارجی
براساس گزارش ایرنا (IRENA)، اقتصادهای بزرگ و پیشرفته می‌توانند از منابع مالی داخلی برای گذار انرژی استفاده کنند. اما کشورهای کم‌درآمد به دلیل محدودیت‌های مالی، بازارهای توسعه‌نیافته، هزینه بالای سرمایه و آسیب‌پذیری بدهی‌ها، وابسته به کمک‌های خارجی هستند.
در سال ۲۰۲۳، تقریبا نیمی از کل سرمایه‌گذاری انرژی در قالب بدهی تامین شده است. کمتر از ۱ درصد سرمایه‌ها به صورت کمک بلاعوض ارائه شده‌اند. این وضعیت خطر افزایش بدهی کشورهای فقیر را بالا می‌برد و نیاز به اصلاح ساختارهای مالی را آشکار می‌کند.
تمرکز ۸۰ درصدی سرمایه‌گذاری صنعتی در چین
چین ۸۰ درصد سرمایه‌گذاری جهانی در تاسیسات تولیدی انرژی خورشیدی، بادی، باتری و هیدروژن بین سال‌های ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۴ را به خود اختصاص داده است. با این حال، نشانه‌های مثبتی دیده می‌شود.
کارخانه‌های جدید در کشورهای درحال‌توسعه در حال ظهور هستندو چین بخشی از فناوری و ظرفیت تولید خود را با دیگر اقتصادهای نوظهور به اشتراک می‌گذارد.
کاهش ۲۱ درصدی سرمایه‌گذاری جهانی در تولید انرژی‌های پاک
سرمایه‌گذاری جهانی در تولید تجهیزات انرژی خورشیدی، بادی، باتری و هیدروژن در سال ۲۰۲۴ به ۱۰۲ میلیارد دلار رسیده است. این رقم ۲۱ درصد کمتر از سال گذشته است و دلیل آن کاهش قابل توجه سرمایه‌گذاری در تولید انرژی خورشیدی فتوولتائیک عنوان شده است. در مقابل، سرمایه‌گذاری در کارخانه‌های تولید باتری تقریبا دو برابر شده و به ۷۴ میلیارد دلار رسیده است؛ نشانه‌ای از افزایش تقاضا برای ذخیره‌سازی در شبکه‌ها، خودروهای برقی و مراکز داده.
اهمیت سرمایه‌گذاری خارجی و همکاری‌های بین‌المللی
برای اجرای موفق گذار انرژی، گزارش تاکید می‌کند که سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی نقش کلیدی در انتقال فناوری، ایجاد کارخانه‌ها و توسعه زنجیره‌های تامین دارد. مشارکت‌های مشترک، انتقال دانش و همکاری جنوب-جنوب، از ابزارهای مهم تقویت این روند هستند. همچنین، لازم است سیاست‌های اجتماعی و زیست‌محیطی همراه با این پروژه‌ها اجرا شوند تا منافع به‌طور عادلانه توزیع شود.
سال ۲۰۲۴ به وضوح نقطه عطفی در سرمایه‌گذاری جهانی در انرژی‌های پاک بوده است. رکوردشکنی در سرمایه‌گذاری خورشیدی با ۵۵۴ میلیارد دلار، رسیدن مجموع سرمایه‌گذاری‌های انرژی‌های تجدیدپذیر به ۸۰۷ میلیارد دلار و ثبت رقم تاریخی ۲.۴ تریلیون دلاری در گذار انرژی، همگی نشان می‌دهد جهان با سرعت به سمت انرژی‌های پاک حرکت می‌کند. با این حال، تمرکز ۹۰ درصدی این سرمایه‌گذاری‌ها در کشورهای پیشرفته و چین، چالشی بزرگ برای کشورهای درحال‌توسعه ایجاد کرده است. آینده گذار انرژی به میزان موفقیت جهان در تأمین مالی عادلانه، ایجاد همکاری‌های بین‌المللی و افزایش حمایت از اقتصادهای نوظهور بستگی دارد.
