به گزارش تجارت نیوز، «نه به تصادف»؛ شعاری که اخیراً در قالب پویشی ملی مطرح شده تا به‌ظاهر راهی برای کاهش حوادث جاده‌ای باشد، اما این پرسش اساسی مطرح است که آیا چنین پویش‌هایی می‌توانند ضعف ایمنی خودروهای داخلی را جبران کنند؟
هنگامی که ساختار یک خودرو توانایی مقابله با کوچک‌ترین ضربه را ندارد و ابتدایی‌ترین استانداردهای ایمنی در آن رعایت نشده، چگونه می‌توان از رانندگان و سرنشینان انتظار داشت که صرفاً با رعایت قوانین، از مرگ و جراحت‌های شدید در امان بمانند؟
مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهوری، در جلسه اخیر هیأت دولت بر لزوم بهبود کیفیت و ارتقای ایمنی تأکید کرد و از وزارت صمت خواست تا اقداماتی در این زمینه انجام دهد.
او اعلام کرد که استحکام بدنه خودروها و عملکرد سیستم‌های ترمز و ایربگ باید بهبود پیدا کند، اما این اظهارات برای مردمی که سال‌هاست قربانی تولیدات بی‌کیفیت خودروسازان داخلی شده‌اند، چیزی جز تکرار وعده‌های بی‌سرانجام نیست.
در حالی که دنیا به سمت توسعه سیستم‌های ایمنی پیشرفته حرکت کرده، همچنان در ایران، ابتدایی‌ترین اقدامات ایمنی مانند ترمز و ایربگ با چالش‌های جدی روبه‌رو هستند.
ایمنی خودروهای داخلی؛ استاندارد ایمنی یا شوخی با قربانیان جاده‌ای؟
واژه «ایمنی» در کنار «خودروهای داخلی» تفاوت معنایی و تناقضی آشکار دارد. نقص‌های ساختاری و فنی خودروهای داخلی بارها در تصادفات مختلف آشکار شده و هر بار جان عده زیادی فدای این ناکارآمدی‌ها شده است. زمانی که یک خودرو از لحاظ ساختاری ایمن نباشد، هرگونه کمپین‌سازی برای کاهش تصادفات تنها پاک کردن صورت‌مسئله است.
پایه‌ای‌ترین سطح ایمنی خودروها به ساختار بدنه و آلیاژ به‌کاررفته در آن بازمی‌گردد. در مراحل بعدی، سیستم‌های ایمنی غیرفعال مانند کیسه‌های هوا، کمربند ایمنی و … اهمیت پیدا می‌کنند و در نهایت، سیستم‌های ایمنی فعال همچون ترمز ضدقفل و هشدار خروج از خط و … وارد میدان می‌شوند.
اما آنچه در ایران مشاهده می‌شود، تأکید بیش از حد بر ایمنی غیرفعال (کاهش آسیب در تصادفات) است؛ در حالی که کشورهای توسعه‌یافته با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین، بیشترین تمرکز خود را روی سیستم‌های ایمنی فعال (جلوگیری از وقوع تصادفات) گذاشته‌اند.
فاصله ایران با جهان در ایمنی خودرو
امروزه صنعت خودروسازی در جهان بر پایه فناوری‌های ایمنی فعال بنا شده است. سیستم‌هایی مانند کنترل پایداری الکترونیکی، کروز کنترل تطبیقی، ترمز اضطراری خودکار و هشدار برخورد از جلو بخشی از استانداردهای معمول در بسیاری از خودروهای جهان به شمار می‌روند. این در حالی است که در ایران، همین استانداردهای اولیه نیز با چالش‌های جدی همراه است.
گرچه برخی از این امکانات برای پاس کردن استانداردهای ۸۵گانه به خودروهای داخلی اضافه شده‌اند، اما کیفیت اجرای آن‌ها جای سؤال دارد. سیستم کنترل پایداری و فشار باد تایر که اخیراً به خودروهای داخلی افزوده شده، نمونه‌ای از همین استانداردهای حداقلی است. با این حال، قدیمی بودن سامانه‌های برقی خودروهای تولید داخل نه‌تنها باعث کاهش کارایی این سیستم‌ها شده، بلکه به مشکلاتی مانند نقص فنی ناگهانی و خرابی مداوم منجر شده است.
در بخش ایمنی غیرفعال نیز وضعیت بهتری حاکم نیست. سال‌هاست که کیسه‌های هوا، کمربند ایمنی و ساختار مقاوم بدنه به‌عنوان حداقل‌های ایمنی در خودروهای داخلی معرفی شده‌اند؛ اما این سیستم‌ها نیز کارایی لازم را ندارند. موارد زیادی گزارش شده که کیسه‌های هوای خودروهای داخلی هنگام تصادف عمل نکرده یا بدنه آن‌ها به‌شکلی فاجعه‌بار مچاله شده است. بنابراین، نه‌تنها ایمنی فعال، بلکه ایمنی غیرفعال نیز در این خودروها از استانداردهای جهانی فاصله دارد.
نبود نظارت یا مماشات با خودروسازان؟
یکی از مهم‌ترین عوامل ضعف ایمنی خودروهای داخلی، نبود نظارت مؤثر و جدی است. خودروسازان داخلی بارها از زیر بار اجرای استانداردهای سخت‌گیرانه شانه خالی کرده و با توجیه‌هایی مانند تحریم و مشکلات اقتصادی کیفیت محصولات خود را پایین نگه داشته‌اند.
در شرایطی که بسیاری از کشورهای جهان خودروهای ناایمن را از چرخه تولید خارج کرده‌اند در ایران همچنان مدل‌هایی با پلتفرم‌های چند دهه قبل و کمترین میزان ایمنی تولید و روانه بازار می‌شوند. چرا تست‌های تصادف در کشور ما به‌طور شفاف و تحت نظارت نهادهای مستقل انجام نمی‌شود؟ چرا سازمان‌های ناظر به‌جای برخورد قاطع با خودروسازان با آن‌ها مماشات می‌کنند؟
نتیجه ترکیب فاجعه‌بار پلتفرم‌های قدیمی با آلیاژهای بی‌کیفیت
یکی دیگر از چالش‌های جدی در حوزه ایمنی خودروهای داخلی، استفاده از پلتفرم‌های قدیمی و مواد اولیه بی‌کیفیت است. گزارش‌ها نشان می‌دهد که کیفیت آلیاژهای به‌کاررفته در خودروهای داخلی با استانداردهای جهانی فاصله دارد. همین موضوع باعث کاهش مقاومت بدنه و افزایش شدت آسیب‌دیدگی خودروها در تصادفات شده است.
نکته تأسف‌بار اینجاست که در سال‌های اخیر، خودروسازان داخلی به‌جای تلاش برای به‌روزرسانی پلتفرم‌ها و بهبود کیفیت مواد اولیه، همچنان روی مدل‌های قدیمی و ناایمن سرمایه‌گذاری کرده‌اند. این در حالی است که تحت شرایط تحریمی حاکم، واسطه‌ها به نجات بازار خودرو آمده و امکان واردات، قاچاق و حتی مونتاژ قطعات و خودروها را به درون کشور فراهم آورده‌اند. بنابراین امکان خریداری پلتفرم‌های جدید یا همکاری با شرکت‌های خودروسازی خارجی برای توسعه محصولات ایمن وجود دارد.
نقش جاده‌ها در افزایش تلفات جاده‌ای
مسئله ایمنی خودروهای داخلی، زمانی بحرانی‌تر می‌شود که کیفیت نامناسب جاده‌های کشور را نیز در نظر بگیریم. کارشناسان حوزه حمل‌ونقل بارها اعلام کرده‌اند که بسیاری از جاده‌های کشور فاقد زیرساخت‌های لازم برای تردد خودروها هستند. استهلاک سریع، نبود علائم هشداردهنده کافی، مشکلات هندسی و کیفیت نامطلوب آسفالت از جمله عواملی هستند که موجب افزایش خطر تصادفات شده‌اند. همه‌ساله بخش زیادی از بودجه کشور صرف نوسازی جاده‌ها می‌شود، اما ضعف سیستم‌های نظارتی منجر به فسادها زیادی شده که از کیفیت جاده‌های احداث شده کاسته است.
بازی با جان مردم تا کِی؟
صحبت از ایمنی خودروهای داخلی، سال‌هاست که در میان مدیران دولتی و خودروسازان مطرح می‌شود، اما نتیجه آن چیزی جز مرگ و جراحت هزاران نفر در جاده‌ها نبوده است. تا زمانی که خودروسازان داخلی تحت نظارت جدی قرار نگیرند و استانداردهای سخت‌گیرانه‌ای برای تولید محصولات آن‌ها اعمال نشود این روند ادامه دارد.
تجربه نشان داده که حتی در شرایط تحریم امکان ارتقای کیفیت خودروها وجود دارد. خودروسازان داخلی توانسته‌اند در همین وضعیت برخی از جدیدترین مدل‌های چینی را در کشور مونتاژ کنند، پس چرا نمی‌توانند استانداردهای ایمنی را نیز ارتقا دهند؟ مردم ایران مستحق آن نیستند که جان خود را در جاده‌ها از دست بدهند، آن هم به‌دلیل کوتاهی‌های پی‌در‌پی صنعت خودروسازی؛ اگر روند تولیدات داخلی اصلاح نمی‌شود، بازبینی در سیاست‌های واردات خودرو ضروری است تا امکان دستیابی عموم مردم به خودروها ایمن فراهم شود.
در غیر این صورت، این چرخه معیوب همچنان ادامه داشته و جان انسان‌ها همچنان قربانی سودجویی و بی‌تدبیری شده و در نهایت پویش نه به تصادفات، تنها سیلی محکمی به صورت بازماندگان قربانی‌های این بی‌تدبیری‌ها است.
برای مطالعه بیشتر صفحه اخبار خودرو را در تجارت‌نیوز دنبال کنید.
