فاطمه قمری 
در گفتگو با مشاور سابق وزارت ارتباطات و فناوری بررسی شد:
«واژه‌ای به نام اینترنت ملی نداریم»/ دولت موافق فیلترینگ است؟
اتفاقات چند روز اخیر یعنی مسدودسازی و فلیترینگ در اینترنت باعث شده که کاربران گمان کنند که اینترنت ملی در حال راه‌اندازی کامل است، آیا اینترنت ملی با اینترنت آزاد در تضاد است؟
به گزارش تجارت‌نیوز ، این روزها قطعی اینترنت منجر شده که زمزمه‌های راه‌اندازی کامل پروژه اینترنت ملی یا همان شبکه ملی اطلاعات به گوش برسد. همچنین در این روزها، کاربران به اینترنت جهانی دسترسی ندارند و تنها استفاده از وب‌سایت‌ها و پلتفرم‌های داخلی ممکن است. آیا این به معنای قطع ارتباط کاربران ایرانی با جهان است؟
در این رابطه با خسرو سلجوقی مشاور سابق وزارت ارتباطات و عضو هیئت عامل سازمان فناوری و اطلاعات به گفتگو پرداختیم. همچنین، در این گفتگو کاملا توضیح داده می‌شود که آیا دولت برخلاف گفته‌ها موافق اینترنت ملی است یا خیر؟
«هفت نفر از اعضای کمیته فیلترینگ دولتی هستند»
_اینکه دولت همواره خود را مخالف فیلترینگ و قطع ارتباط با جهان نشان می‌دهد، موضوعی باور پذیر است؟
خسرو سلجوقی: «اعضای کمیته فیلترینگ ۱۳ نفر هستند که هفت نفر آن‌ها از مقامات دولتی هستند. پس نمی‌توان قطعی این نظر را داد که دولت‌ها مخالف فیلترینگ هستند. همچنین، تعیین اعضای تشکیل دهنده و چیدمان سازمانی، طبق قوانین استِ؛ نه اینکه به دست یک شخص حقیقی معین شده باشد.
اعضای کمیته فیلترینگ، به نوعی اشخاص حقوقی هستند که در ساختار دولت حضور دارند و نمی‌توان گفت که دولت در ماجرای فیلترینگ حضوری ندارد.
نگاه به مقوله اینترنت و فضای مجازی یک نوع مقابله با نوآوری و تغییر است. به عقیده من به طور کلی محدودیت اینترنت ارتباطی به دولت ندارند و در نظام فکری جامعه وجود دارد. چرا که در طول دوره‌های مختلف هر چیزی که محصولی نوآور بوده و وارد کشور شده با مقاومت روبه رو شده است، اما پس از مدتی مقاومت در برابر آن شکسته شد. مانند استفاده از دستگاه‌های ماهواره‌ها.
این نگاه و مقاومت در برابر اینترنت، دلایلی متفاوتی مانند مسائل فرهنگی دارد. یکی دیگر از علل عقب ماندگی ایران از توسعه، باورهایی است که ریشه در گذشته جامعه ما دارد.»
«به علت نبود آگاهی از اینترنت، نسبت به آن واهمه وجود دارد»
_ چه چیزی باعث شده که دولتمردان دیدگاه مبهم و غیر شفافی نسبت به اینترنت داشته باشند و در نهایت چه راهکاری برای حل این مساله وجود دارد؟
«براساس آنچه علم مدیریت می‌گوید برای تغییر، ابتدا دانش، سپس نگرش، پس از آن رفتار فردی و در اخر رفتار جمعی را باید تغییر داد. استفاده از این مدل تغییر، زمان‌بر، اما پایدار است، در برخی سازمان‌ها اوضاع برعکس است. اما مدل برعکس آن به سرعت اتفاق میفتد و همراه با تغییر ناپایدار است. ما در مدل‌هایمان از مدل اول استفاده نمی‌کنیم.
آنچه اهمیت دارد این است که در سازمان‌ها از دو مدل باید استفاده شود، تا تغییر به درستی صورت بگیرد. زمانی که نمیدانیم اصل یک موضوع به عنوان مثال اینترنت چیست، از آن یک واهمه و فضای تاریکی برای خودمان درست می‌کنیم. که این اشتباه است.»
مسدودسازی‌ها می‌تواند افراد را برای استفاده از اینترنت محدود کند؟
_ آنطور که به نظر می‌رسد و شواهد در چند وقت اخیر نشان می‌دهد، مسدودسازی‌ها به شکل ویژه اغاز شده است، آخرین مورد آن هم فعالسازی جستجوی امن برای همه کاربران بود. حالا با توجه به اینکه افراد زیادی از این فضا سود می‌برند و کسب و کارهای فراوانی در این فضا شکل گرفته‌اند، مسدودسازی می‌تواند تبعات خیلی بدی داشته باشد. آیا دولتمردان راهکاری برای آن در نظر گرفته‌اند؟
سلجوقی : «دو یا سه عامل باعث شده که دولتمردان به این نتیجه‌ها برسند. از جمله تحریم‌ها و اینکه پهنای باند مناسب در اختیار جامعه نیست. یکی دیگر از اتفاقی که افتاد علاوه بر مشکل کمی پهنای باند، امدند برای صیانت از کودکان فیلتری را معین کردند که در این فیلتر تمامی کاربران را کودک فرض کردند. تا بعدها ثابت کنید که کودک نیستید! در صورتی که در کشورهای دیگر ابتدا همه بزرگسال محسوب می‌شوند. اگر نیاز بود انتخاب می‌کنید که دسترسی مورد نظر در فضای وب برای یک کودک است.
بگذارید در اینجا نکته‌ای را بیان کنم، اولین اجلاس جامعه جهانی اطلاعات در ژنو در سال ۲۰۰۳ برگزار شد که ۱۳ هزار نفر در آن اجلاس شرکت کردند. در اولین اجلاس دو چیز به تصویب رسید. اصول جامعه جهانی اطلاعات و دوم برنامه عمل.
با وجود اینکه در مورد کودکان همه در جامعه جهانی اطلاعات وفاق فکری دارند و در همه دنیا هر نرم‌افزاری که تولید می‌شود، تنظیمات مخصوص کودکان را نیز در نظر می‌گیرد. اما زمانی که این را در ایران چک کردیم، متوجه شدیم که به دو علت چنین اتفاقی رخ نمی‌دهد، نخست به دلیل بی‌سوادی اطلاعاتی (حوزه دانش فناوری اطلاعات)، هیچ خانواده‌ای از آن استفاده نمی‌کند.
ثانیا از روش تنبیهی استفاده شد و تمامی افراد را کودک حساب کردند، همین باعث شد که با روش‌هاق مختلف ان را دور بزنند. در حالی که می‌توانستیم از طریق روش‌های تشویقی آن را پیاده سازی کنیم تا خانواده‌ها به سمت حفاظت از کودکان خود در فضای مجازی بروند.»
مجوز افزایش پهنای باند را شورای عالی فضای مجازی صادر می‌کند؟
_پهنای باند به صورت عمدی افزایش نمی‌یابد؟ یعنی شورای عالی فضای مجازی مجوز افزایش پهنای باند را صادر نمی‌کند؟
«شورای عالی فضای مجازی از جایگاه سازمانی برخوردار نیست که چنین ممانعتی ایجاد کند. تعریف ان شورا، سیاست گذاری است نه اجرا. اما به عنوان مثال طرح صیانت از شورای عالی فضای مجازی شروع شد.
در سال‌های گذشته توسعه اینترنت موبایل بیشتر از اینترنت ثابت اتفاق افتاد و درنتیجه از طریق گوشی تلفن همراه، اینترنت توسعه یافت. به همین دلیل باعث شد فشارها روی شبکه سیار زیاد شود و ظرفیت پهنای باند کنونی کاهش یابد. این نبود ظرفیت باعث مشکلاتی مانند کندی سرعت اینترنت می‌شود.»
«واژه‌ای به نام اینترنت ملی نداریم»
_اینترنت ملی یا همان شبکه ملی اطلاعات قابلیت پیاده‌سازی در کشور را دارد؟ آیا این نوع اینترنت منجر به قطع ارتباط با جهان می‌شود؟
«واژه‌ای به نام اینترنت ملی نداریم؛ همچنین شبکه ملی اطلاعات و یک شبکه داخلی کشوری. نام اصلی آن اینترانت است. در بسیاری از این مسائل چنین شفافیت وجود ندارد، حتی مواقعی که شفافیت وجود دارد عدم صداقت در زمان گذشته، موجب می‌شود که جامعه مفهوم اصلی آن را نپذیرد.»
در دنیا ۱۳ هاب وجود دارد. هاب‌ها به این صورت عمل می‌کنند که وقتی می‌خواهید چیزی را بفرستید مثلا به هاب سوئیس می‌رود و از آنجا می‌آید و هزینه زمان و ارتباط دارد.
حالا کشورهایی که می‌خواهند بهره‌وری را بالا ببرند می‌گویند چرا به هاب سوئیس دیتا را بفرستیم و برگردد؟ در حالی که می‌توانیم مستقیم از داخل خود کشور این اقدام را انجام دهیم. این موضوع در دنیا به نام اینترانت مطرح است و همه کشورها و شرکت‌ها هم از آن استفاده می‌کنند.
در کشورهایی مثل ایران، کره شمالی، چین و روسیه به خاطر مسائل ایدئولوژیکی که دارند این موضوع به‌قدری تقویت شده و متفاوت است.
شبکه داخلی می‌تواند از داخل یک اتاق یا یک ساختمان شروع شود تا به یک شبکه در کل کشور برسد. به این خاطر کلمه ملی را رویش می‌گذارند که جایی به نام دولت آن را مدیریت، هدایت و راه اندازی می‌کند.
اگر این اتفاق بیفتد امنیت دیتاهای ما بالاتر می‌رود. بسیاری از دیتاهایی که لو می‌رود به خاطر این است که دیتا روی شبکه اینترنت جهانی است و یاد نگرفتیم چطور از آن محافظت کنیم. امنیت دیتا یک علم است و هزینه‌اش نیز بالاست. ما برای امنیت کمتر هزینه کردیم و در جای دیگری هزینه کردیم و نتیجه هزینه این می‌شود که اطلاعات عده‌ای روی هوا سرقت می‌شود و ممکن است از آن سواستفاده شود.»
«اینترانت در تضاد با اینترنت نیست»
_تصوری که در میان عموم جامعه وجود دارد این است که اینترانت ارتباطات آزاد را از کاربران سلب می‌کند و باعث عقب‌ماندگی آن‌ها از تحولات جهانی می‌شود، نظر شما در این‌باره چیست؟
سلجوقی: «موضوع اینترنت به گونه‌ای است که می‌توانید ا ینترانت و اینترنت داشته باشید و هیچ تضاد و تعارضی با هم ندارند. برای مردم به درستی آگاه سازی نشده است. اینترنت «ملی و غیر ملی» ندارد و این موضوع غلط، ذهن جامعه را خراب می‌کند. هر چه بگوییم اینترنت ملی معنا ندارد کسی گوش نمی‌دهد!
برای داشتن اینترانت باید هزینه شود و مثل کشیدن جاده است و هر جا که این جاده نباشد از اینترنت استفاده می‌کنیم.
یکی از کارهای پدافندی که انجام داده شد این بود که تمام بانک‌ها را از طریق خط زمینی به یکدیگر وصل کردیم و در ۳۰ بهمن یکی از سال‌ها کل ماهواره‌ها را خواباندیم و می‌خواستیم ببینیم کابل زمینی که کشیدیم چقدر پایدار است و درصد بسیار بالایی پایدار بود. الان دو منظومه داریم و هم ماهواره‌ای و هم زمینی ارتباط برقرار است و هر لحظه ماهواره مشکل پیش بیاید جایگزین می‌شود. اگر بخواهیم اینترانت داخلی بکشیم یا باید از ماهواره استفاده کنیم و یا بایستی کابل بکشیم.»
«اینترنت ثابت و سیار به شکلی همدیگر را پوشش می‌دهند»
_توسعه اینترنت فیبر نوری یا همان اینترنت سیار باعث محدود شدن اینترنت همراه نمی‌شود؟ چرا که در حال حاضر کاربران موبایل بیشتر از کاربران اینترنت ثابت هستند.
«اینترنت ثابت و سیار به شکلی همدیگر را پوشش می‌دهند و تکمیل می‌کنند؛ مثلا در برخی روستاها تلفن بردیم ولی در آنجا از لحاظ اقتصادی به صرفه نیست که به هر خانه‌ای سیم ببریم و مودم موبایلی تلفن داریم و مردم در همه جای روستا می‌توانند از آن استفاده کنند و یک آنتن مرکزی گذاشتیم.
زمانی دنیا به دنبال این بود که بانکداری اینترنتی (EBanking)، آموزش اینترنتی (ELearning)، سلامت اینترنتی (EHealth) و تجارت اینترنتی (ECommerce) و غیره راه بیندازد و زمان زیادی برد؛ اما وقتی تلفن همراه فعال شد خیلی سریع زمان راه‌اندازی این پروژه‌ها را جلو آورد و یک‌باره جهش رخ داد و در حال حاضر ترکیبی از این قابلیت‌ها وجود دارد؛ یعنی اگر فیبر نوری را به فلان روستا بردند ازآنجا به بعد لازم نیست به همه خانه‌ها فیبر نوری ببرند و ازآنجا به بعد می‌توان از سامانه تلفن همراه استفاده کنند.
زمانی که مخابرات تلفن‌های معمولی فعال می‌شد، برای شرکت مخابرات در دنیا اقتصادی نبوده که موبایل به مناطق محروم شهرها و روستاها ببرند. البته این مشکل جهانی بود و مختص به ایران نبود.»
ضرورت محتوای مناسب برای سواد اطلاعاتی مصرف‌کنندگان
او در پایان افزود: «پیش‌تر اتحادیه جهانی مخابرات پروژه‌ای به نام USO مصوب کرد و این طور بود که از هر مکالمه‌ای که انجام می‌دهند یا هر کسی که اپراتور می‌شود باید برای تامین تجهیزات ارتباطی جهت مناطق کم برخوردار پولی کنار بگذارد و این پول‌ها جمع می‌شد و پروژه USO به ثمر رسید.
- دولت مرکزی درباره این پروژه می‌گوید با جمع‌آوری این هزینه‌ها، همان اپراتور یا شخص یا سازمان دیگری برای روستاها تلفن ببرد و این پروژه USO است.
در نهایت USO را برای توسعه اینترنت گذاشتند و وزارت ارتباطات هر سال می‌گوید ۲۰۰۰۰ تا ۲۵۰۰۰ روستا زیر پوشش می‌رود و همه اش از محل پروژه USO تامین می‌شود. اکثر پروژه USO دست یکی از شرکت‌های داخلی است. آن زمان USO روی ویس بود و الآن روی شبکه است و انتظار داشتیم بخشی از پول USO را برای تولید محتوا بگذارند و چرا که باید سواد اطلاعاتی مصرف کنندگان را بالا برد.
اگر در این مساله محتوای مناسب وجود نداشته باشد اتفاقات دیگری در آن میفتد. باید صیانت را برد و دیتای خوب ارائه بدهند. اما چون دیتای خوب، صحیح و مناسب ارائه نمی‌دهند استفاده درست نیز از آن نمی‌شود.»
به گزارش تجارت‌نیوز ، این روزها فیلترینگ و مسدودسازی‌ها، اینترنت را بار دیگر به صدر خبر‌ها آورده است. عده‌ای گمان می‌کنند که اینترنت کشور به سمت و سوی ملی شدن پیش می‌رود و حال باید دید که در ادامه این اتفاقات سرنوشت اینترنت به کجا خواهد رسید، آیا قطع اینترنت در نهایت منجر به قطع ارتباطات با جهان می‌شود یا تصوری که در حال حاضر وجود دارد، غلط است؟
نظرات