به گزارش تجارت نیوز، در حالی که بسیاری از کشورهای جهان هنوز درگیر وابستگی به سوختهای فسیلی و چالشهای هزینه بالای انرژی هستند، جیبوتی، کشوری کوچک در شاخ آفریقا، مسیری متفاوت را انتخاب کرده است. این کشور تنها طی پنج سال توانسته سهم انرژیهای تجدیدپذیر در سبد برق خود را از نزدیک صفر به حدود ۶۷ درصد برساند؛ دستاوردی کمنظیر در قاره آفریقا. اکنون جیبوتی هدفی بلندپروازانهتر را دنبال میکند: تبدیل شدن به اولین کشور آفریقایی با تولید ۱۰۰ درصد برق از منابع تجدیدپذیر تا سال ۲۰۳۵.
جهش تاریخی انرژی سبز در جیبوتی
نقطه عطف این تحول، سپتامبر ۲۰۲۳ بود؛ زمانی که نخستین مزرعه بادی جیبوتی در شمال کشور و در نزدیکی خلیج غوبت افتتاح شد. این مزرعه بادی که در ارتفاع ۲۳۰ متری از سطح دریا و در یکی از بادخیزترین نقاط آفریقا قرار دارد، شامل ۱۷ توربین بادی با ظرفیت مجموع ۶۰ مگاوات است.
اسماعیل عمر غیله، رئیسجمهور جیبوتی، این پروژه را «نقطه عطفی تعیینکننده در گذار انرژی کشور» توصیف کرد و تاکید نمود که این گام، مسیر دستیابی به برق کاملا تجدیدپذیر را هموار میکند.
کاهش هزینه برق و وابستگی انرژی
جیبوتی سالها با یکی از بالاترین هزینههای برق در آفریقا مواجه بوده است؛ بهطوری که قیمت برق در این کشور به حدود ۲۳ سنت به ازای هر کیلوواتساعت میرسد. علاوه بر این، حدود ۵۰ درصد برق مصرفی کشور از اتیوپی وارد میشد. راهاندازی مزرعه بادی غوبت، نهتنها وابستگی به واردات برق را کاهش داده، بلکه سالانه از انتشار حدود ۲۵۰ هزار تن دیاکسیدکربن جلوگیری میکند؛ رقمی که تاثیر قابلتوجهی بر کاهش ردپای کربنی کشور دارد.
سرمایهگذاری ۱۳۰ میلیون دلاری و مشارکت بخش خصوصی
این پروژه با سرمایهگذاری حدود ۱۳۰ میلیون دلار و از طریق مشارکت دولتی-خصوصی اجرا شده است. شرکت Red Sea Power توسعه این طرح را برعهده داشته و کنسرسیومی از سرمایهگذاران آفریقایی و بینالمللی در آن مشارکت کردهاند.
بر اساس برنامهریزیها، ظرفیت این سایت بادی میتواند با نصب ۱۳ توربین جدید و افزودن ۴۳ مگاوات دیگر افزایش یابد؛ اقدامی که جیبوتی را یک گام دیگر به خودکفایی انرژی نزدیک میکند.
خورشید، زمینگرمایی و زیستتوده؛ ستونهای آینده انرژی
گذار انرژی در جیبوتی تنها به باد محدود نمیشود. پروژه خورشیدی «گرند بارا» با ظرفیت اولیه ۲۵ مگاوات (و قابلیت افزایش تا ۱۰۰ مگاوات) قرار است یکی از پایههای تامین برق پاک کشور باشد. انتظار میرود این نیروگاه تا سهماهه اول ۲۰۲۵ وارد مدار شود.
از سوی دیگر، موقعیت زمینشناسی خاص جیبوتی در محل تلاقی سه گسل بزرگ، این کشور را به یکی از غنیترین مناطق شرق آفریقا از نظر انرژی زمینگرمایی تبدیل کرده است. برآوردها نشان میدهد پتانسیل زمینگرمایی جیبوتی بیش از ۱.۱ گیگاوات است. پروژه نیروگاه زمینگرمایی فیاله، با هدف تولید ۵۰ مگاوات برق پایدار، میتواند برق صدها هزار نفر را تامین کند.
در کنار این منابع، پروژه تبدیل زباله به انرژی با ظرفیت ۴۰ مگاوات نیز در دست برنامهریزی است که علاوه بر تولید برق، به مدیریت پسماند شهری کمک خواهد کرد.
تاثیر اقتصادی و اجتماعی انرژیهای تجدیدپذیر
بانک جهانی برآورد کرده است که کاهش هزینه برق و توسعه زیرساختهای انرژی میتواند تا سال ۲۰۳۰ تولید ناخالص داخلی واقعی جیبوتی را بیش از ۳۹ درصد افزایش دهد و دستکم ۲۳ هزار شغل جدید ایجاد کند. در حال حاضر، تنها حدود ۶۵ درصد جمعیت جیبوتی به برق دسترسی دارند و در مناطق روستایی این رقم به زیر ۲۰ درصد میرسد. توسعه انرژیهای تجدیدپذیر میتواند این شکاف را کاهش داده و کیفیت زندگی، آموزش و خدمات درمانی را بهطور محسوسی بهبود بخشد.
چالشها؛ از زیرساخت تا تخصص فنی
با وجود پیشرفتهای چشمگیر، جیبوتی همچنان با چالشهایی مانند محدودیت زیرساخت شبکه برق، کمبود نیروی متخصص و هزینههای اولیه بالا مواجه است. برای رفع این موانع، همکاری با نهادهایی مانند بانک توسعه آفریقا و برنامه توسعه سازمان ملل متحد در دستور کار قرار گرفته و پروژههای آموزش نیروی انسانی و توسعه شبکههای کوچک برق در مناطق دورافتاده در حال اجراست.
تجربه جیبوتی نشان میدهد که حتی کشورهای کوچک و کممنبع نیز میتوانند با اراده سیاسی، جذب سرمایهگذاری و برنامهریزی بلندمدت، به بازیگران مهم گذار انرژی تبدیل شوند. اگر این کشور بتواند مسیر فعلی را حفظ کند، دستیابی به برق ۱۰۰ درصد تجدیدپذیر تا سال ۲۰۳۵ نه یک رؤیا، بلکه یک واقعیت دستیافتنی خواهد بود؛ واقعیتی که میتواند الگویی الهامبخش برای سایر کشورهای آفریقایی و در حال توسعه باشد.
اگر میخواهید تصویر جامعتری از روند جهانی گذار به انرژیهای تجدیدپذیر داشته باشید، پیشنهاد میکنیم گزارش کامل «۱۱ کشور پیشرو در استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر» را مطالعه کنید.
